Kəlilə və DİMNƏ azərbaycan respublikasi prezidentiNİN İ Ş L ə r id a r ə s I n I N

ta  yol  verilib,  b a şq a   x e y irx a h la r  n ə z ə rd ə n   qaçırılıb.  O n a  g ö rə   h am ı 
şahdan  incim işdir.
D e y irlə r ki,  altı  şey   şa h lığ m   q ən im id ir:  m ə h ru m iy y ə t,  q iy am ,  d ü ş - 
künlük,  tə b ii  fə la k ə t,  tü n d   x a siy y ə tlilik   v ə   n ad an h q .  M ə h ru m iy y ə t 
o d u r  ki,  x ey irx ah ları  ö z ü n d ə n   u zaq laşd ırıb ,  ağıl  v ə  tə c rü b ə   sah ib lə rin i 
v ə z ifə   başın d an   q o v asan   v ə   b e lə lik lə ,  sə d a q ə tli  v ə   isted ad lı  a d a m la r- 
dan  m ə h ru m   olasan.  Q iy am   -   g ö z lə n ilm ə z   üsyan,  v u ru şların   b a ş la n - 
m ası  d e m ə k d ir  ki,  b u   zam an   d ü şm ə n   q ılın cları  öz  q ım n d an   çıx arılm ış 
olar.  D üşk ü n lü k   -   q adına,  o va,  k e fə   v ə   ə y lə n c ə y ə ,  iç k iy ə   v ə   b u   kim i 
şe y lə rə   h ə d d ə n  artıq o la n  m e y lə   deyilir.  T ə b ii  fə la k ə t -  y o lu x u cu  x ə s - 
təlik ,  v ə b a ,  taun,  q u raq lıq ,  d aşq m ,  y a n ğ ın   v ə   bu  kim i  şey lərd ir.  T ünd 
x a siy y ə tlilik   -   cəza,  işg ə n c ə   v e rd ik d ə   h ə d d in i  aşm aqdır.  N a d a n lıq   -  
d ostluq  e tm ə k   lazım   olan  y e rd ə   d ü şm ə n ç ilik ,  y ax şılıq   etm ək ,  lazım  
olan  y e rd ə   p islik   etm ək d ir.
K ə lilə   dedi:  -  D e d ik lə rin in  h am ısım   b a şa  düşdüm ,  lakin  sə n  öküzü 
n ecə  ö ld ü rə   b ilə rs ə n   ki,  on u n   g ü cü   sən in   g ü cü n d ə n   artıq,  do st  v ə   kö- 
m ə k ç ilə ri  isə  s ə n in k in d ə n  ço x d u r.
D im n ə   dedi:  -   S ə n  b u n a ə h ə m iy y ə t v e rm ə ,  çünki  işlərin  m ü v ə ffə - 
qiy y əti  b ə d ə n in  q ü v v ə tin d ə n  v ə  k ö m ə k ç ilə rin  ço x lu ğ u n d an  asılı deyil- 
dir...  A ta la r yaxşı  d e y ib lə r ki,  m ə s lə h ə t v ə  tə d b irlə  g ö rü lən   işi qol gücü 
ilə  g ö rm ə k   olm az.  E şitm isən m i,  b ir  q arğ a  h iy lə  ilə  b ir  ilandan  necə 
qisas  alıbdır?
K ə lilə   dedi:  -   O   n e c ə   o lm u şd u r?
Rəvayət. 
D im n ə  dedi:  -  B e lə   nəql  e d irlə r ki,  b ir q arğ a b ir dağdakı 
ağ acd a  ö zü n ə   ev  tik m işd i,  o n u n   y ax ın lığ ın d a  bir  ilan  yuvası  v ar  idi. 
Q arğa b alalad ıq ca ilan d a onun  balalarım   y ey ərd i. Q arğa n ə sih ə t etm ək 
üçün  ilanın  y anına  g ə lib   dedi:
-  
Y ad ın d a  saxla  ki,  belo  m ə sə l  var:  “Z ülm   qıhncı  işlədən  həm in 
q ılın cla  da  m əh v   o la r!”
K im   sitəm   qılıncı  qaldırsa,  h əm in   qıhncla  da  m əhv  olub  gedər.
Ə lb o ttə ,  q arğanm   n ə sih ə ti  ilana  tə sir etm odi.
İlan  artıq   həd d in i  aşm ış,  q a rğ a   isə  ç a rə siz  qalm ışdı,  ona görə  də  öz 
d ostu  ç a q q alın   y a m n a   g e d ə rə k   dedi:  -   İstəy irəm ,  canım ı  bu  zalım ın 
ə lin d ə n   x ilas  edəm .
Ç aqqal  soruşdu:  -   S ən   bu  işi  n ecə  y e rin ə  y etirm ək   istəyirsən?
Q arğa  dedi:
-   İstəyirəm ,  ilan  yatanda  onun  g ö zlərin i  çıxaram .  B əlkə  bundan 
so n ra m ənim  gözlərim in  işığı,  ü rəyim in  parası  əziz b alalan m  onun  b ə - 
lasın d an   xilas  olalar.
Ç aqqal  dedi:
-   Bu,  ağıllı  tə d b ir deyil,  ağıllı  adam   d ü şm ə n   haq d a  e lə   təd b ir  g ö r- 
m ə lid ir  ki,  özünə  x ə tə ri  o lm asın .  A yıq  ol,  b alıq y ey ən   quş  kim i  e lə m ə  
ki,  x ərçən g i  ö ld ü rm ək   istə rk ə n   öz  əziz  canını  bada  verdi.
Q arğa  dedi:  -   O  necə  o lm uşdur?
R əvayət.  Ç aqqal  dedi:  -   B ir balıq y ey ən   quş  bir göl  qırağında  ö z ü - 
n ə  y u v a  salm ışdı.  E htiyacı  o ld u ğ u   q ə d ə r  balıq  tutub  y ey ir  v ə  n a z ü - 
n e m ə t  içərisin d ə  yaşayırdı.  E lə   ki  qocalıq  g ə lib   çatdı,  quş  q ü v v əd ən  
düşdü  v ə   artıq  ova  çıx a  b ilm əd i,  dedi:
-  Ə fsus,  öm ür tez  keçdi  v ə   ondan  tə c rü b ə d ə n   başqa  bir şey  q a lm a - 
dı  ki,  qocalıqda  işə  yarasın.  İndi  ki  q ü w ə d ə n   d ü şm ü şəm ,  g ərək   öz  iş- 
lərim i  todbirlə  g örəm .
S onra gedib q əm li  halda g ö lü n   k ən arın d a oturdu.  X ə rç ə n g  uzaqdan 
onu  görüb  yaxına  g əld i  vo  soruşdu:  -   N ə   olub,  səni  qəm li  görürom ? 
C avab  verdi:
-   N eco  qəm li  olm ayım ,  ki,  m ən   hor  gün  b ir-ik i  balıq  tutub  y e y ə r 
və  bununla dolanardım .  H om   m onim  g ü z əran ım  yaxşı  keçordi,  hom   do 
b alıq lar  azalm azdı.  Bu  gün  b u rd an   iki  o vçu  keçirdi,  b iri-b irin o   dedi:
Bu  göldo  balıq  çoxdur,  b u n la ra   bir  to d b ir  çək m o liy ik .  O  biri  dedi: 
Y ox,  fılan  yerdo  d ah a  ço x d u r,  oradakıları  tutub  qurtardıqdan  sonra 
b u ra  gəlorik.
Ə g o r iş belo olsa,  g orək  m on  şirin  cam m dan  ol  ç ək ib ,  aclığa,  b əlk o  
do  ölüm o  razı  olam .
X orçong  gcdib  ohvalatı  b a lıq lara  danışdı.  B alıqların  ham ısı  b a lıq - 
ycyonin  yanına  golib  dedilər:
Biz  sonə  m o slo h o t  etm o y o   golm işik,  o g o r  düşm onin  do  yanına 
m o slə h o tə   golsəlor,  gorok  o,  bundan  im tina  ctm əsin.  X üsusilə,  o 
zam an  ki,  bu  m o slo h ət  onun  ö z   xeyrinə  olsun.  Sonin  hoyatın  bizim  
yaşam ağım ızdan  asılıdır.  Son  b iz ə   no  m əslo h o t  görürson?
B alıqycyon  dedi:  -   S o y y ad lara  m ü q av im ət  g ö sto rm ək   fayda  v e r- 
m oz  vo  m on  bu  b a rəd o   bir söz  d e y ə  b ilm ərəm .  Lakin  bu  yaxınlıqda  bir 
göl  tanıyıram   ki,  onun  suyu  aşiq lo rin   göz  yaşı  kim i  duru,  füsunkarlığı 
iso  sübh  nosim i  q ə d o r  ü rə k a ç a n d ır.  Suyu  o q ə d ə r tə m iz d ir  ki,  d ib in d o - 
ki  q u m   donolorini  saym aq  o lu r;  o  q ə d ə r  d u ru d u r  ki,  g ö y d ən   balıq  k ü -

---