Kərimov Tofiq Mirzə oglu
Yüklə 3,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- DAXİLİ İŞLƏR NAZİRLİYİNİN
278
27 aprel 1920-ci il. Səhər saat 9-da bütün partiya liderləri Nəsib bəy Yusifbəylinin mənzilinə toplaĢıb 11-ci ordunun Azərbaycan sərhədlərini keçməsini müzakirə edirlər.Müxtəlif fikirlər irəli sürülür... ġəfi bəy Rüstəmbəyli deyirdi: “...Gəlin, hökuməti Gəncəyə köçürək və oradan bolĢeviklərə qarĢı mübarizə aparaq”. Lakin onun təklifi qəbul olunmamıĢdı. Azərbaycan Cümhuriyyəti Parlamentinin son iclasının (27 aprel 1920-ci il) stenoqrammı: dinməz-soyləməz, bircə güllə açılmadan hakimiyyəti bolĢeviklərə təslim haqda qəbul edilən iclas. Orada bir cümlə də var: ” ġəfi bəy Rüstəmbəyli ağlayır”. 1920-ci il 27 aprel iĢğalından sonra ġ. Rüstəmbəyli qardaĢı oğlu Bəhramla birlikdə Azərbaycanı tərk edərək, əvvəlcə Tiflisə köçməyə məcbur olmuĢdu. Lakin orada təqiblərə məruz qaldığı üçün 1921-ci ilin fevralın 25-dən sonra Ġstanbula köçmüĢdü...ġ.Rüstəmbəylinin Ġstanbul Ģəhəri yaxınlığında Ģəxsi südçülük təsərrüfatı vardı... 1921-ci il iyulun 17-də Ġstanbulda erməni muzdlu qatili Misaq Torlaqyan tərəfindən Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin sabiq da- xili iĢlər naziri Behbud xan CavanĢir qətlə yetirilmiĢdi. Bu iĢin məhkəmə prosesində iĢtirak edən ġ. Rüstəmbəyli tutarlı dəlillərlə çıxıĢ edərək qatilin qəti surətdə cəzalanmasını tələb etmiĢdi... ġ. Rüstəmbəylinin müxtəlif mötəbər jurnallarda Azərbaycanın siyasi tarixinə dair məqalələri çap edilmiĢdi.”Mətbuat” haqqında qanunun müəllifi olan ġ. Rüstəmbəyli “Azərbaycan Xalq Komitə- si”nin də qurucularından biri idi. 1943-cü il noyabrın 6-da Almaniya- nın Berlin Ģəhərində mühacir azərbaycanlıların Milli Azərbaycan Qu- rultayı keçirilmiĢdi. Qurultayda ġ. Rüstəmbəyli onun Rəyasət Heyəti- nin fəxri üzvü seçilmiĢdi. Qurultayda “Azərbaycan Milli Birlik Məc- lisi” yaradılmıĢdı ki, onun da təsisçilərindən biri ġ. Rüstəmbəyli idi. ġəfi bəy Rüstəmbəyli 1960-cı ildə 67 yaĢında Ġstanbulda “Vətən!”,”Azərbaycan!”,- deyə-deyə vəfat etmiĢdi. Hərçənd, Adil Ziyadxanovun 1993-cü ildə nəĢr olunmuĢ “Azərbaycan” adlı kita- bında oxuyuruq: ...”Əli Bayramovun məsələsi”ində (öldürül- məsində) daxili iĢlər naziinin müavini kimi heç bir günahı olmamasına baxmayaraq, Azərbaycanın Ġstiqlalının ikinci ildönümü günü - 1920-ci il Mayın 28-də ġəfi bəy Rüstəmbəyli Azərbaycan SSR Ali Ġnqilabi Tribunalın hökmü ilə güllələnmiĢdi...Fikrimizcə, A. Ziyadxanov bu faktı yazarkən tələsmiĢdir... 279
XİDMƏT RƏİSLƏRİ
(1872-1938)
Ömər Faiq əfəndi Nemanzadə 1872-ci il dekabrın 24-də Gürcüsta- nın Tiflis quberniyasının, Ahıska (Axalsıx) qəzasının Azqur kəndində anadan olmuĢdu. Təhsilini kənd ca- mesində almıĢ, sonra anasının təki- dilə Türkiyəyə,Ġstanbula getmiĢ, ora- da “Fateh” məktəbində təhsilini da- vam etdirmiĢdi. Ö.F. Nemanzadə Cə- nub-Qərbi Qafqaz Türk Respublika- sının (27 mart 1917 - 30 noyabr 1918) Nazirlər ġurasının 1-ci sədri olmuĢdu... Ö. Faiq Nemanzadə Azər- baycan milli-demokratik fikir cərəyanının rəhbərlərindən biri, məĢhur ədib C. Məmmədquluzadə (1866-1933) ilə birlikdə “Molla Nəsrəddin” jurnalının yaradıcılarından idi... Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə Dövlət Müdafiə Komitəsinin (DMK) 1919-cu il 16 sentyabr tarixli qərarı ilə polis məmurlarının qanunçuluğa necə əməl etməsinə nəzarəti həyata keçirmək məqsədilə Daxili ĠĢlər Nazirliyi yanında Xüsisi Ġnzibati Polis Ġnspeksiyası (Xüsusi Polis MüfəttiĢliyi) yaradılmıĢdı. DĠN-in bu qurumu o zaman Nikolayev (indiki Ġstiqlaliyyət) küçəsi 7 nöm- rəli evdə yerləĢirdi. Azərbaycan Cümhuriyyəti DMK-nın qərarı və daxili iĢlər naziri N.Yusifbəylinin müvafiq əmri ilə görkəmli
280
yazıçı-jurnalist Ömər Faiq əfəndi Nemanzadə (“faiq” ərəb sözü olub, ”baĢqalarından irəli”, “əla”, ”seçmə” deməkdir) yeni təsis olumuĢ Xüsusi Polis Ġnspeksiyasının ilk baĢ inspektoru (rəis hüqu- qunda) təyin edilmiĢdi. Onun aylıq məvacibi 5 min rubl idi. DĠN-in Xüsusi Ġnspeksiyasının ayrıca Əsasnaməsi qəbul edilmiĢ və həmin qurumun fəaliyyətini tənzimləyən hüquqi akt rolunu oynamıĢdı. DĠN-in Xüsisi Ġnspeksiyası Ömər Faiq Nemanzadənin rəhbərliyi altında daxili iĢlər orqanlarında qnunçuluğun möhkəmləndirilməsin- də və həyata keçirilməsində səmərəli fəaliyyət göstərmiĢdi... Bir xa- rakterik misal.Ömər Faiq Nemanzadənin tapĢırığı ilə DĠN-in Xüsusi Polis MüfəttiĢliyinin inspektoruı daxil olmuĢ məlumat əsasında Bakı polismeysteri Rüstəm bəy Mirzəyevin köməkçisi, polkovnik Bayrambəyovun xidməti fəaliyyətini təhqiq etmiĢdi. Təhqiqat nəti- cəsində Bayrambəyov vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə etməklə cinayət hərəkətlərinə yol verdiyi üçün DĠN-in Xüsusi MüfəttiĢliyinin 29 sentyabr 1919-cu il tarixli əmri üzrə Bay- rambəyov tutduğu vəzifəsindən azad olunmuĢ və ona qarĢı cinayət iĢi qaldırılmıĢdı. ...Ömər Faiq əfəndi Nemanzadə Gürcüstanda hələ menĢevik hökuməti elan olunanda Ahıska və Axalkələk əyalətlərinə muxtariy- yət tələb etməyə baĢlamıĢdı. Buna görə 3 dəfə həbsə alınnmıĢ, Tiflisdəki Metex qalasında yatmıĢdı. Lakin xalqın hər dəfə tələbilə yenidən azadlığa buraxılmıĢdı.1921-1922-ci illərdə Gürcüstan SSR Müvəqqəti Ġcraiyyə Komitəsinin üzvü, 1922-1923-cü illərdə Gür- cüstan SSR Müsəlman ĠĢləri üzrə ġuranın 1-ci sədri seçilmiĢdi. Ö.F. Nemanzadə sovet dövründə repressiyanın ilk qurbanlarından biri olmuĢdu. O, 1937-ci ildə doğulduğu Gürcüstan SSR-in Axalsıx qəzasının Azqur kəndində ikinci dəfə həbs edilərək, bir müddət Tiflisdə saxlanmıĢdı. Azərbaycanın istiqlal fədailərindən biri Ömər Faiq Nemanzadə 1938-ci il oktyabrın 10-da Tiflisdə Xüsusi Ġstintaq Komissiyasının nəzdindəki “Üçlüyün” qərarı ilə güllələnmiĢdi...
Yüklə 3,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|