Kimyoviy texnologiya

 

Aralashmani yonishi asosiy jarayon hisoblanadi. 

 

Tabiiy  gazni  yondirib  sintez  gazini  ko’p  miqdorda  olishimiz  kerak,  chunki 

sintez  gazidan  qo’shimcha  metanol  va  DMU  olamiz.  Boshqacha  so’z  bilan 

aytganda  aralashma  gazi  yondirilganda  temperatura  1900-2100  K  gacha  chiqishi 

kerak.  

 

Yonish  jarayonini  ko’p  vaqt  ushlab  turish  saja  hosil  bo’lishini  ko’paytiradi, 

reakstiya  tezligini  kamaytiradi,  H

2

/CO  nisbatini  buzadi.  Metanni  oxirigacha 

yondirmay O

2

 miqdorini ko’paytiradi. 

 

Agregetni ishlab chiqarishni ko’paytirish uchun dizelli dvigatel ishlatiladi va 

dvigatel aylanishlar soni 1100-1500 min bo’lishi kerak shunda eng yuqori siqishga 

va eng yuqori bosimga erishamiz. Bunda siqish darajasi 13,5÷17, bosim  14,0÷16,0 

MRa ga etadi. 

 

Yoqish uchun ketgan energiya juda yuqori va zanjirli reakstiya  uchun kerak 

bo’lgan  issiqlik  (atrof  muxitga  issiqlik  tarqalishini  hisobga  olib)  ortig’i  bilan 

berilishi  kerak.  Energiyani  yuqori  bo’lishini  ta’minlashga  oddiy  gazli  mator  yoki 

kompressorli dvigatelga qaraganda qiyin erishiladi. 

 

Siqish jarayonini oxirida sintez gaz termodinamik muvozanat xolatiga keladi 

va  soviydi,  temperatura  600-700  K  ga  tushadi.  Sintez  gazini  tarkibini 

muvozanatlashtirishni ko’p usullari bor. Bulardan saja hosil bo’lishini kamaytirish, 

jarayonni engillashtirish va hokozo. 

 

Har bir  usul bizga  kerakli bo’lgan sintez  gaziga qarab  ishlatiladi. Masalan  , 

hammaga  ma’lum  usul  bug’ni  stilindr  dvigateliga  yoki  yoqilg’i  zaryadiga  puflash 

natijasida  H

2

/CO  nisbatini  o’zgartish  mumkin  lekin  bu  usul  elektr  quvvatini 

tushirish natijasida jarayonni qimmatlashtiradi. 

 

Keyingi  ishchi  reja  aralashmani  surish  va  siqish  jarayoni  oddiy  4  yo’lli 

dvigateldan farq qiladi sababi bu ishchi rejimida aralashma hosil bo’lganda  metan 

gazi portlash xavfi yo’qoladi. 

  

Yuqorida  keltirilgan  usullar  yordamida  va  modifikastiyalangan  dizelli 

dvigatelni qo’llab gineranor sintez gazini  ishlab chiqarish mumkin. 

---

Sintez gazi olish kimyoviy reakstiyasi quyidagicha bo’ladi: 

C

n

H

2n+2

+1/2O

2

→nCO+(n+1)H

2 

---