Kirish bajardi: bd-23/05-guruhitalabasi: Xakimjonova Mohirahon Qabulqildi

60410500-BANKISHIVAAUDITIYO‘NALISHI
“Iqtisodiyotdaaxborotkommunikatsion texnologiyalar va tizimlar” fanidan
MUSTAQIL ISH
MAVZU:AXBOROT-KOMMUNIKATSION TЕXNOLOGIYALAR VA TIZIMLAR”
FANIGAKIRISH
Bajardi:BD-23/05-guruhitalabasi: Xakimjonova Mohirahon
Qabulqildi:MaxammadiyevMaqsud
TASHKILOTNING RIVOJLANISHINING RAQAMLI STRATEGIYASI

Reja:

1.Raqamli transformatsiya strategiyasining asosiy yo`nalishlari

2.Raqamli transformatsiyaning iqtisodiy rivojlanishga ta`siri

3.Bank sohasida raqamli transformatsiyalar.

1.Raqamli transformatsiya strategiyasining asosiy yo`nalishlari

2020 yil 18 fevral kuni Toshkent shahrida “O‘zbekiston Respublikasida davlat va jamiyat qurilishining yangi bosqichi, mamlakatni demokratik modernizatsiyalashda parlament va hokimiyatning vakillik organlari rolini oshirish” mavzusida xalqaro konferensiya bo‘lib o‘tdi. Tadbirda Oliy Majlis Senati a’zolari va Qonunchilik palatasi, mahalliy Kengashlar deputatlari, vazirlik va idoralar, sud tizimi, huquqni himoya qilish organlari, fuqarolik jamiyati tashkilotlari, ommaviy axborot vositalari vakillari, O‘zbekiston Respublikasidagi diplomatik missiyalar va xalqaro hamda mintaqaviy tashkilotlar, yetakchi konsalting kompaniyalar rahbarlari qatnashdilar.Mazkur xalqaro konferensiyada iqtisodiyot va sanoat vaziri Botir Xo‘jaev ham ishtirok etdi. So‘nggi ma’lumotlarga ko‘ra raqamli iqtisodiyotning yalpi ichki mahsulotdagi ulushi Rossiyada 3,9 foiz, Hindistonda 5,5 foiz, Belorussiyada 6,5 foiz, Xitoyda 10 foiz, AQShda 10,9 foizni tashkil etadi.O‘zbekistonda 2020-2022 yillarda iqtisodiyotning real sektori tarmoqlarini raqamlashtirishning yo‘nalishlari sifatida sanoat korxonalarining ishlab chiqarish va texnologik jarayonlarni, moliyaviy-iqtisodiy faoliyatni avtomatlashtirish, moddiy-texnik resurslarni hisobga olish va boshqarish, shuningdek mijozlar bilan munosabatlarni tartibga solish, mahsulotlarni elektron sotish, marketingni boshqarish tizimlarini joriy etishga e’tibor qaratiladi. Mazkur yo‘nalishda 100 ga yaqin loyihalar, jumladan, tog‘-kon sanoati, metallurgiya, neft-gaz sohalari faoliyatini raqamlashtirish bo‘yicha yirik loyihalar amalga oshirilishi ko‘zda tutilmoqda.

Raqamli transformatsiya strategiyasi kompaniyaga nega kerak?

Bugungi kunda biznesni raqamlashtirish faqat elektron hujjat aylanishiga o‘tish bilan cheklanib qolmaydi. Raqamli transformatsiya haqida gap ketganda, biz ishlab chiqarish madaniyati va korxonalarni boshqarish uslubini o‘zgartirishga imkon beruvchi zamonaviy texnologiyalarning majmuini nazarda tutamiz. Raqamli yechimlar tufayli dunyodagi ko’pgina kompaniyalar xodimlar va sanoatdagi uskunalar samaradorligini oshirmoqdalar. Shu bilan birga, mijozlarga yaxshiroq xizmat ko‘rsatish va biznes olamidagi raqiblariga nisbatan muvaffaqiyatga tezroq erishadilar.

Raqamli transformatsiya jarayonini davlat tashkilotlari, korxonalar, biznes-tuzilmalarida axborot texnologiyalarni oddiy joriy etish deb hisoblamasliklari kerak. Shuningdek korporativ veb-saytni, Telegram botni, mobil ilovani ishlab chiqish va ishga tushirish va ijtimoiy tarmoqlarga kirish, tashkilotlar o’zlarini raqamli deb hisoblashiga imkon berishiga ishonish noto’g’ri.

Aslini olganda, raqamli transformatsiya haqida gapirganda bu yangi texnologiyalarga investitsiya kiritishni o’z ichiga olgan muayyan tashkilotG’korxonaning barcha mavjud modelini, ya’ni to’g’ridan-to’g’ri tuzilishiga, rivojlanish srtategiyasiga, mijozlar bilan ishlashga, mahsulotlarni ilgari surish va xizmat ko’rsatish usullari, va hatto korporativ madaniyat kabi o’zgarishlar to’plami ekanligini tushinish kerak.

Bugingi kunda raqamli transformatsiya deyarli har qanday faoliyat sohasiga taalluqlidir. U ta’limga keldi va biz zamonaviy maktablar, kollejlar va OTM lari interfaol doskalardan foydalanayotganini, o’quvchilar elektron kundaliklarni yaratishni, audio va video-tarkibini yaratishni, qo’shma loyihalarni amalga oshirayotganini, o’qituvchilar ijtimoiy tarmoqlar orqali maslahat berayotganini va hokazolarni ko’rmoqdamiz. Zamonaviy texnologiyalar an’anaviy ta’lim bilan o’qitishni amalga oshirib bo’lmaydigan usullardan foydalanishga imkon berayotganidan mamnunman, ya’ni AT tobora o’sib kelayotgan avlod uchun muhim tafakkur vositasiga aylanib bormoqda.

Sog’liqni saqlash sohasida ham faol raqamlilashtirish amalga oshirilmoqda, bu erda katta hajmdagi ma’lumotlarni saqlash uchun ilg’or texnologiyalar qo’llaniladi, shu jumladan bemor tarixi, tahlil natijalari, rasm fayllari va boshqalar. Ba’zi klinikalar bemorlarni ahvolini masofadan turib monitoring qilish vositalari, teletibbiyot vositalari va bemorlar - klinikani yoki shifokorni topish uchun mobil ilovalardan foydalanishni boshladilar.

Raqamli transformatsiya shuningdek, davlat boshqaruvida, qurilishda, mashinasozlikda, fermer xo’jaligida va boshqa sohalarda ham amalga oshrilmoqda.So’nggi o’n yil raqamli texnologiyalarga bo’lgan talabni ko’rsatdi va keyingi o’n yil ularni rivojlanishi uchun yangi vektorni o’rnatadi. Axir bugingi kunda hatto eng birinchi qarashda mijozG’buyurtmachi nuqtai nazardan g’ayrioddiy istak tez va muvaffaqiyatli amalga oshrilishi kerak. Aynan zamonaviy texnologiyalardan foydalanadigan kompaniyalar, korxonalar, tashkilotlarning kelajagi bor, chunki ular iste’molchilarga eng ilg’or xizmatlar va servislarni taqdim etadi yoki bozorda paydo bo’ladigan barcha spektrlardan eng yuqori sifatli va eng haridorbob mahsulotni taklif qiladi.

Raqamlashtirishni noldan qurish mumkin yoki mavjud biznes-jarayonini o’zgartirish mumkin. Masalan, ko’plab mahalliy banklar bu masala bo’yicha etakchilikka aylandi va murakkab, ammo AT ni o’z muammolarini hal qilish uchun bosqichma-bosqich joriy qilmoqdalar. Bu erda texnologik kompetentsiya va zarur infratuzilmaga ega bo’lish, raqamli strategiyani ishlab chiqish zarurligini tushunish muhimligini ta’kidlash kerak. Ushbu omillarning mavjudligi yoki yo’qligi va muayyan korxonaG’tashkilotning raqamli transformatsiyasi jarayonining samaradorligiga ta’sir qiladi.

Biz bank sohasida raqamlashtirish uchun etarli tajriba orttirdik va so’nggi bir necha yil davomida ushbu yo’nalishni faol ravishda qo’llab-quvvatladik. Joriy yilning o’zida o’n bitta loyiha muvaffaqiyatli amalga oshirildi, ulardan – etti nafari mamlakatimiz banklarida. Xususan, ATB «Qishlok qurilish bank» da axborot xavfsizligi vazifalarini kompleks hal etish bo’yicha yirik loyiha muvaffaqiyatli amalga oshirildi. Shunday qilib, bankka AT-infratuzilmani monitoring qilish va tarmoq infratuzilmasini boshqarish uchun dasturiy ta’minot etkazib berildi va joriy etildi. Tavsiya etilgan echim bankning barcha AT-infratuzilmasida yuzaga kelishi mumkin bo’lgan nosozliklarni proaktif boshqarish bilan ajralib turadi, uning jismoniy samaradorligini oshiradi. DT, mumkin bo’lgan to’xtalishlar yoki ishlamay qolishlarni ta’minlaydigan hatti-harakatlar modelini taxmin qilish, sozlash va qo’llash imkonini beradi, shuningdek, foydalanuvchilar bilan ishlashni kuzatishga yordam beradi. Bankda biz o’rnatgan virtualizatsiya texnologiyasiga kelsak, u kelgusida yangi tizimlarni joriy etishni tezlashtirish va mavjudlarini qo’llab-quvvatlash harajatlarini optimallashtirish imkonini beradi. Ushbu texonologiyalarning bankda rivojlanishi, shuningdek, tabiiy ofatlarga qarshi kurashish muammolarini hal qilishda ham o’zini namoyon qildi. Aynan shu virtual vositalarning sifati asosiy va zahira MQM tizimlarining o’zaro ta’sirini sezilarli darajada soddalashtirishga imkon beradi.

gungi kunda har birimiz

ishning katta qismini uyda, qo’limizdagi birgina telefon yoki planshet bilan

bajarish imkoniyatiga egamiz. Shuningdek, mobil ilova ochish

yoki har qanday tashkilotning rasmiy saytiga kirib, kerakli ma’lumotlarni olish, buyurtmani rasmiylashtirish, to’lov qilish va hatto

shikoyat yuborish ham mumkin. Bir

necha soniya ichida bu operatsiyalarni amalga oshirish imkonini beruvchi dasturlar va qurilmalar mavjud,

axir ilgari bunga oylar ketardi,

ko’pincha kun bo’yi navbatda turishga

to’g’ri kelgan.

Bularning barchasi axborot-kommunikatsiya texnologiyalari (AKT)

ning rivojlanishi, axborotning raqamlashtirilishi, tarqoq ma’lumotlarning qog’oz manbalaridan elektron bazalarga birlashtirilishi natijasidir. AKTning hayotimizga jadal kirib kelishi jahon xo’jalik

munosabatlarining globallashuvini,

tovarlar va xizmatlar, shu jumladan,

moliyaviy xizmatlar etkazib beruvchilari bozoridagi raqobatni keskin kuchaytirdi.

Bank tizimi ham zamon talablariga muvofiq axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini keng joriy

qilishni davom ettirmoqda va shu

tariqa ko’plab bank xizmatlari avtomatlashtirilmoqda. Endi deyarli

barcha bank xizmatlarini mobil telefon yoki maxsus qurilmalar yordamida bir lahzada olish mumkin. Bir

necha yil oldin bunday imkoniyat yo’q

edi.

Prezidentimiz tomonidan 2020

yil 12 may kuni tasdiqlangan «2020-

2025 yillarga mo’ljallangan O’zbekiston Respublikasining bank tizimini isloh qilish strategiyasi»da

zamonaviy axborot-kommunikatsiya

texnologiyalarini keng joriy etish,

tijorat banklarining biznes jarayonlarini avtomatlashtirish va

masofaviy bank xizmatlarini kengaytirish uchun zarur shart-sharoitlar yaratish kabi ustuvor vazifalar

belgilab olindi.

Zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish

sohasida tijorat banklarining korporativ transformatsiyasi jarayonida quyidagi chora-tadbirlarni amalga oshirish rejalashtirilgan:

● masofaviy bank xizmatlari,

shu jumladan, kontaktsiz to’lovlarning soni va qamrovini kengaytirish;

● skoring, masofadan turib

identifikatsiyalash va kredit konveyeri tizimidan keng foydalanish;

● bank axboroti va tizimlarning axborot xavfsizligini kuchaytirish;

● bank sektorida yangi kontseptsiyalar va texnologiyalarni keng joriy etish (fintek, raqamli banking).

Ushbu qadamlar mamlakatimizda

raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish, O’zbekiston iqtisodiyotining

jadal o’sishini ta’minlashga, mamlakatning jahon iqtisodiyotiga va

iqtisodiy rivojlangan mamlakatlar bilan bir qatorda erkin bozorga integratsiyalashuvini jadallashtirish uchun bank xizmatlarini raqamlashtirishga qaratilgan.

Bank xizmatlarini raqamlashtirish – bu bank bilan mijoz o’rtasidagi o’zaro aloqalarni raqamli axborot-kommunikatsiya texnologiyalari asosida o’rnatishdir. Bank mijozlari moliyaviy xizmatlardan foy dalangani sayin ular xizmat ko’rsatishning qulayligi, sifati va tezligini ta’minlash, vaqtni tejash va

operatsiya xarajatlarini qisqartirish, elektron hujjat aylanishi

qanchalik muhimligini tushuna boshlaydilar. Hisob yuritish va boshqaruv tizimlari integratsiyalashmoqda, CRM (Customer Relationship

Management) mijozlar bilan o’zaro

munosabatlarni boshqarish tizimi

yaratilmoqda.

Ayniqsa, chekka hududlarda bankka murojaat qilish va xizmatlardan

foydalanish qiyin edi. Raqamli moliyaviy xizmatlar banklar bo’limlarini ochish norentabel bo’lgan olis

va aholisi kam hududlardagi jismoniy va yuridik shaxslarni samarali qamrab olish imkonini berdi.

Raqamli o’zgarishlar orqali

banklarning biznes modellari maqbullashtirilmoqda, bank va to’lov

segmenti – masofaviy bank xizmatlaridan tortib to moliyaviy operatsiyalar sohasidagi o’zgarishlargacha

rivojlanmoq