•
Aliağaoğlu, Narlı, Edebî Miras Turizmi ve Türkiye’de Edebî Mekânlar
•
14
•
bilig
KIŞ 2012 / SAYI 60
gibi, mali olarak destekledikleri şiir kitapları da vardır. İbrahim Alaad-
din Gövsa’nın
Çanakkale İzleri, Yusuf Ziya’nın
Yanardağ adlı kitapları
bunlardandır (Narlı 2007: 175).
Bugün Çanakkale’yi
ziyaret edenler, büyük ölçüde Mehmet Akif’in
Çanakkale şehitlerine adanan şiirinin oluşturduğu atmosfer içinde o
savaş mekânlarını dolaşmaktadırlar. İnsanlar, Çanakkale’de yaşanan
ölüm-kalım savaşının hatıralarını, bu hatıralar etrafında oluşan gizemli
hikâyeleri edebî metinlerden okumuşlardır. Şiirlerin ve özellikle son
yirmi yıldır Çanakkale etrafında yazılan romanların oluşturduğu at-
mosfer, Gelibolu Yarımadasını kutsal bir mekân hâline getirmiştir. Son
yıllarda Mehmet Niyazi’nin
Çanakkale Mahşeri, Mustafa Necati Sepet-
çioğlu’nun
Çanakkale serisi, Buket Uzuner’in
Uzun Beyaz Bulut, Tur-
gut Özakman’ın
Şu Çılgın Türkler adlı romanlarının doğrudan ya da
dolaylı olarak oluşturduğu duyarlık, Çanakkale’yi bir milletin var oluş
mekânı hâline getirmiştir. Son yıllarda neredeyse Türkiye’nin
her şeh-
rinden gruplar hâlinde Çanakkale’ye, Gelibolu Yarımadasına ziyaretler
düzenlenmektedir. Bu geziler, şehrin ve yarım adanın ticari hacmini de
fark edilebilir bir derece de etkilemektedir. Edebî eserlerin oluşturduğu
bu atmosferin, bölgede düzenlenen uluslararası buluşmaları da olumlu
anlamda etkilediği söylenebilir. Çanakkale şehri ve turizm acenteleri,
bölgeyi tanıtan kitaplarda, broşürlerde daima edebî eserlerden çıkan
imajları kullanmaktadırlar.
Sonuç
Bu kısa çalışma
göstermektedir ki edebiyat, turizmi teşvik edebilecek
bir kültürel varlıktır. Bu husus, bir yandan edebî mekânların ortaya
çıkışı ile mümkün olabilme; bir yandan da mekânın edebî olarak anla-
tımı ile cazibesinin artışından kaynaklanmaktadır. Yerlerin turizm açı-
sından değerlendirilmesinde edebiyatın veya edebî anlatımın önemi
açıktır. Yerlerin tanıtımında edebî bakış açısı ve edebî mekânların teş-
vik edilmesi, yeni arayışların ortaya çıktığı şu günlerde Türk turizmine
farklı bir anlayış katacaktır.
Türkiye’de, mekân, edebiyat ve turizm üçlüsü ile ortaya çıkan, edebî
mekânların turizm maksadıyla tüketilmesi anlamına gelen edebî miras
turizmi için önemli potansiyel alanlar mevcuttur. Bu alanlardan bazıla-
rı, edebî kişiliklerin önemine bağlı olarak uzun zamandan beri, adı
edebî miras turizmi olarak konulmasa da, ziyaret edilmektedir. Bunla-
rın başında hiç kuşkusuz Mevlâna dolayısıyla da Konya gelmektedir.
•
Aliağaoğlu, Narlı, Edebî Miras Turizmi ve Türkiye’de Edebî Mekânlar
•
15
•
KIŞ 2012 / SAYI 60
bilig
Şehir bu açıdan uluslararası öneme sahiptir. Mevlâna, bilinçli olmasa
da, “Ne olursan ol gel” değişiyle turistik yolculukları bir bakıma teşvik
etmektedir. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Mevlâna’yı Türkiye’nin
tanıtımında kullanması bu açıdan anlamlıdır. Bu açıdan
bir başka ko-
num Eskişehir-Mihalıççık (Yunus Emre) ve Nevşehir (Hacı Bektaş-ı
Veli) yerleşmeleridir. Uluslararası ölçüde olmasa da Bursa ve Gönen de
şehir kimliğinin oluşumunda ya da edebî turizm şehri olmak gibi bir
potansiyele sahip oldukları görülmektedir. Bu iki yerleşme, sahip ol-
dukları edebî kişilere bağlı olarak bir takım
etkinliklere sahne olmakta;
buna bağlı olarak farklı bir çekicilik ortaya çıkmaktadır. Yazarları ile
ilgili yapılan sempozyumlar, bu iki şehrin edebî miras turizmi mekânı
olarak ortaya çıkmalarını sağlamaktadır.
İstanbul, kişilerle ilgili olmayan ancak şehrin sahip olduğu doğal güzel-
likleri ile ön plana çıkan edebî bir mekân olmuştur. Bu edebî mekân
birden çok yazarla ilgilidir ve bu açıdan müzeler şehridir
Kuşkusuz bu çalışmada Türkiye’de edebî mekânlarla ilgili sayısal veriler
dikkate alınmamakta veya ziyaretçi miktarı ve özellikleri verilmemekte-
dir. Konu başka bir çalışmada ele alınabilir ve Türkiye’de edebî miras
turistlerinin profili ortaya konabilir.
Kaynaklar
Aliağaoğlu, Alpaslan (2004). “Sosyo-Kültürel Miras Turizmi ve Türkiye’den
Örnekler”.
Coğrafi Bilimler Dergisi 2 (2): 55-70.
Aydoğan, Köksal (1994).
Türkiye Turizm Coğrafyası. Ankara: Gazi Büro
Kitabevi.
Boniface Piriscilla ve Fowler, J. Peter (1993).
Heritege and Tourism in the
global village. London: Routledge.
Boniface, Brain ve Cris Cooper. (1994).
The Geography of Tourism and Travel
(Second edition). Butterworth, Heinemann.
Fawcett, Clare ve Patrica Cormack (2001). “Guarding Authenticity at Literar-
ay Tourism Sites”.
Annals of Tourism Research 28 (3): 686-704.
Herbert, David (1996). “Artistic and Literary Places in France as tourist at-
tractions”.
Tourism Management 17(2): 77-85.
------- (2001). “Literary Places, Tourism and The Heritage Experience”.
An-
nals of Tourism Research 28 (22): 312-333.
Hisar, Abdülhak Şinasi (1956).
Boğaziçi Mektupları. İstanbul: Hilmi Kitabevi.
•
Aliağaoğlu, Narlı, Edebî Miras Turizmi ve Türkiye’de Edebî Mekânlar
•
16
•
bilig
KIŞ 2012 / SAYI 60
Kültür Bakanlığı (2002).
Türkiye Müzeleri. Ankara: Anıtlar ve Müzeler Genel
Müdürlüğü.
Light, Duncan (2000). “An Unwanted Past:
contemporary tourism and the
heritage of communism in Romania”.
Journal of Heritage Studies 6 (
2):145-160.
Narlı, Mehmet (2007).
Şiir ve Mekân. İstanbul: Hece Yay.
Özdemir, Nebi (2009). “Turizm ve Edebiyat”.
Milli Folklor 82: 32-49.
Prentice, Richard (1993).
Tourism and Heritage attractions. London:
Routledge.
Toskay, Tunca (1983).
Turizm, Turizm Olayına Genel Yaklaşım. İstanbul:
Der Yay.
Squire, J. Shelagh (1994). “The Cultural Values of Literary Tourism”.
Annals
of Tourism Research 21: 103-120.
Smith, A. Karen (2003). “Literary Enthusiasts as Visitors and Volunteers”.
International Journal of Tourism Research 5: 83-95.
Yale, Pat (1991).
From Tourist attractions to Heritage Tourism. Huntingdon:
ELM Publications.