Kizilay belgeleri IŞIĞinda
Yüklə 6,45 Mb. Pdf görüntüsü
|
60
60 başlayan ve daha sonra iktidar kavgasına da dönüşen çatışmalar Megali İdea’ya yönelik olarak Enosis yolunda farklı stratejiler hazırlayan bu iki kişiyle beraber adayı da uçuruma sürükler. Kıbrıs’ta önce EOKA, daha sonra da EOKA-B ile yüzlerce insanı katleden Grivas’ı destekleyen Yunan Cuntası’nın EOKA-B’ye Makarios’a karşı harekete geçilmesi emri vermesi üzerine askerlik kısaltılır ve bir temizlik hareketi başlatılır. EOKA-B’yi destekleyen Yunanistan Cuntası ile Makarios arasındaki ipler de böylece kopma noktasına gelir. Bu dönemde gizlice tekrar adaya dönmüş olan Grivas kurduğu EOKA-B örgütüyle ve Yunanistan’daki Albaylar Cuntası’nın da talimatlarıyla Kıbrıslı Rumlardan Enosis taraftarı olanları bir araya getirir. Ayrıca Rum Milli Muhafız Ordusu’ndaki Yunan subaylarla Yunan Alayı’nda görevli personelden de destek almak suretiyle Milli Cephe adını verdiği yeni bir örgütlenmenin içine girer. Adaya dönmüş olan Grivas büyük hedefleri olan Megali İdea doğrultusunda Enosis planlarının bir an evvel devreye girmesini isterken Makarios’un planları ise adada yaşayan Kıbrıs Türklerini öncelikle ekonomik olarak devre dışı bırakmak ve bu ekonomik çöküşün ardından direnme güçlerinin iyiden iyiye zayıflamasıyla beraber Enosis’i ilan etmek üzerine kurulmuştur. Bu dönemde Makarios’u bir an evvel devirerek Enosis hedefine ulaşmaya çalışan Yunanistan Cuntası ile EOKA-B’nin siyasî kanadı ve siyasî sözcüsü konumundaki ESEA (Enosis Mücadelesi Birleşik Komitesi)’ya bağlı olarak çalışmakta olan üç de siyasî gazete bulunmaktadır. Grivas tarafından organize edilen her iki teşkilat da kuruluşlarını tamamlar tamamlamaz ada sathında faaliyete geçerler ve özellikle Yunan subayların aktif destekleri ve askerî tecrübelerinin de yardımıyla adada cinayet, sabotaj, kundaklama faaliyetlerine girişirler. 1970 yılına girilmesiyle beraber Yunanistan’daki cunta hükümeti, polis şefi Albay Schellarios’u Kıbrıs’taki Rum Kuvvetleri’nin başına getirir. Bu durum Yunan Cuntası’nın Kıbrıs’ta kendi istediği yönde işlerin gitmesi için yaptığı ilk müdahale olur. Hemen ardından 8 Mart 1970 tarihinde ise Makarios’a helikopterle ada içinde yaptığı bir gezi esnasında suikast gerçekleştirilir. Başarısızlıkla sonuçlanan bu suikast girişimi sonrasında suikastta parmağı olduğu gerekçesiyle gözaltına alınan İçişleri Bakanı Yorgacis daha 61
61 sonra 16 Mart 1970 tarihinde öldürülür. EOKA-B’nin Kıbrıs’ta ivme kazanan bombalama, askerî tesislerden silah ve malzeme kaçırma çabalarının sonucunda 8 Mart 1970 tarihinde Makarios’un helikopterine ateş açılarak Makarios devrilmeye çalışılır. Bu durum karşısında kayıtsız kalmayan Yarbay Grivas ise 28 Ağustos 1971 tarihinde Yunanistan’dan gizlice Kıbrıs’a gönderilir ve EOKA-B’nin başına geçerek örgütleme faaliyetlerinin içine girer. Ancak bu döneme damgasını vuran en önemli olay, Grivas’ın adaya gelişinden 38 gün önce, 20 Temmuz 1971 günü Yunanistan’daki cunta hükümetinin Dışişleri Bakan Yardımcısı Palamas aracılığıyla Makarios’a çok sert bir nota vermesi, üzerinde düşünmesi ve yanıt vermesi gereken bir ilkeler dizisi göndermesidir. 140
Bu dönemde Rum Temsilciler Meclisi seçimlerini merkez ve sol partilerin kazanmasının ardından Makarios’un 1971 yılında Sovyetler Birliği’ne gitmesi ve buradan destek alması konuya yeni bir boyut getirir. 141 Hemen ardından Makarios, Çekoslovakya’dan da silah yardımı almak suretiyle güvenlik kuvvetlerini güçlendirme yoluna gider. Adada olup biten her durumu kendi lehlerine kullanarak propaganda ve psikolojik harbi kazanmak isteyen Yunanistan destekli EOKA-B ile Makarios yanlıları arasında söz konusu silah yardımı konusunda da suçlamalar ortaya çıkar. Grivas’ı ve EOKA-B’yi destekleyen Ethniki gazetesi ise bunu Kıbrıslı Türklerle Kıbrıs hükümetinin bir komplosu olarak niteler. 142 EOKA ile güvenlik güçleri arasında silahlı çatışmaların başlaması, Makarios’un EOKA-B mensuplarına teslim olmaları için belli bir süre vermesi ve bunun ardından Başpiskopos Makarios’un sürgünde bulunan Kral Konstantin’le irtibata geçerek durum değerlendirmesi yapması üzerine o dönemde adada bulunan Dışişleri Bakan Yardımcısı Panayotakos aracılığıyla Yunan Cuntası’ndan Makarios’a 11 Şubat 1972 tarihinde sert bir uyarı daha gelir. 143 Makarios’a karşı girişilecek bir darbe hareketinin 140
Niyazi Kızılyürek, Doğmamış Bir Devletin Tarihi Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti, İstanbul 2005, s. 124.
141 Sami Kohen, “Makarios’a Prim”, Kıbrıs Bülteni, KTKD İstanbul Şubesi, s. 9-11. 142 Kıbrıs Bülteni, Mayıs 1973. 143 Menter Şahinler, Türkiye’nin 1974 Kıbrıs Siyaseti, İstanbul, 1979, s. 33. 62
62 kendisini de alaşağı edeceğini fark eden Grivas ise olası bir darbe girişiminden sakınır. Ayrıca Panayotakos düzenlediği basın toplantısında Yunanistan’daki cunta hükümetinin Enosis yönünde bir çabası olmadığını, Enosis’in gerçekleşmesinin neredeyse imkânsız olduğunu, hükümetin Kıbrıs adasının bağımsızlığını desteklediğini, adada kurulacak muhtemel bir yeni hükümette, Makarios’a söylediklerinin aksine, AKEL’in bulunmasının imkânsız olduğunu da belirtir. Bu dönemde özellikle Sovyetler Birliği tarafından desteklenen Makarios’a karşılık Yunan Cuntası da “her iki tarafın ayrı ayrı kendi sorumluluğunu taşıyacağını” 144
belirten bir karşı cevap hazırlar. Bu arada 25 Nisan 1974 tarihinde Makarios yayımladığı bir bildiriyle Yunan Cuntası tarafından desteklenen EOKA-B’yi yasa dışı ilan eder ve hemen ardından 26 Haziran 1974 tarihinde yaptığı açıklamayla da “Yunan istihbarat servislerinin EOKA-B’yi yönlendirdiğini” belirterek Kıbrıs Rum ordusunun yönetiminin kendisine bağlanacağını da duyurur. Haziran ayından itibaren, oluşturduğu yedek polis teşkilatını harekete geçiren ve EOKA-B avına başlayan Makarios böylece örgüt mensuplarını yakalamak ve örgütün gücünü azaltmak gayesiyle geniş çaplı tutuklamalara başlar. Öte yandan Grivas’ın adaya gizlice gelmesiyle beraber EOKA teşkilatını EOKA-B olarak yeniden organize etmesi ve Makarios’a ve Makarios yanlısı olarak bilinen güçlere karşı harekete geçmesiyle beraber adada yeni bir çatışma ortamı doğar. 145 15 Temmuz 1974 tarihine gelmeden önce de Makarios ve Grivas taraftarlarının polis teşkilatı başta olmak üzere devletin her kademesinde kutuplar oluşturmaları ve hatların keskinleşmesi adayı iyiden iyiye gergin bir hale sokar. Grivas’ın uygun bulduğu ve şartların oluştuğu bir dönemde darbe yaparak hükümeti devireceği, Bakanlar Kurulu üyelerini kaçıracağı ve Makarios’u öldüreceği yönündeki söylentiler de artarak devam eder. Öte yandan Grivas’ı destekleyen Patris gazetesi ise Barış Gücü’nün denetiminde olması gereken silahların Makarios’un özel doktoru olan Lyssarides’in partisine bağlı komünist
144 Menter Şahinler, a. g. e., s. 33. 145 Osman Türkay, “Entrika İle Geciktirilen Darbe”, Kıbrıs Bülteni, KTKD İstanbul Şubesi, Mayıs 1973, s. 24–25.
Yüklə 6,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|