Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali

Rejalashtirish. Rejalashtirish ostida ba'zi bir vazifalarni bajarishga qodir ob'ektlarga tegishli harakatlar rejalarini topish tushuniladi. Bunday ETda rejalashtirilayotgan faoliyat natijalarini mantiqiy chiqarish uchun haqiqiy ob'ektlar xulqi modelidan foydalaniladi. O'qitish tizimi qandaydir fanni EHM yordamida o'rganishda xatolarni diagnostikalaydi va to'g'ri qarorlarni aytib beradi. U gipotetik "o'quvchi" va uning o'ziga xos xatolari haqidagi bilimlarni jamlaydi, keyin ishlashda o'qiyotganlar bilimlaridagi kuchsiz joylarni diagnostikalash va ularni bartaraf qilish uchun tegishli vositalarni topishga qodir. Bundan tashqari ular bilimlarni uzatish maqsadida o'quvchining muvaffaqiyatlariga ko'ra o'quvchi bilan muloqot qilish hujjatini rejalashtiradilar. Umumiy holda, bilimlarga asoslangan barcha tizimlarni tahlil vazifasini echuvchi tizimlar va sintez vazifasini echuvchi tizimlarga bo'lish mumkin. Tahlil vazifalarining sintez vazifalaridan asosiy farqlari quyidagilardan iborat: agar tahlil vazifalarida ko'pchilik echimlarni sanash va tizimga kiritish mumkin bo'lsa, unda sintez vazifalarida echimlarning ko'pchiligi potentsial tarkibiy qismlarining echimlaridan yoki muammo ostida quriladi. Haqiqiy vaqt bilan aloqa bo'yicha tasnif Statistik ET predmetli sohalarda ishlab chiqiladi, unda bilimlar bazasi va interpritatsiyalanayotgan ma'lumotlar vaqtda o'zgarmaydilar. Ular barqarordir. Kvazidinamik ET vaqtning ba'zi bir qayd etilgan oralig'ida o'zgaradigan vaziyatlarni interpritatsiyalaydi. Dinamik ET kelib tushayotgan ma'lumotlarni uzluksiz interpritatsiyasiga ega haqiqiy vaqt rejimidagi ob'ektlar datchiklar bilan birgalikda ishlaydi. Intellektual tahlil (yoki ayrim holatlarda nazariy tahlil) tuchunchasi, ma'lumotlarni o'rganish va tushunish jarayonida boshqa yordamchilardan foydalanmaydigan, odam tomonidan amalga oshirilgan tahlil usullari tarkibidagi intellektual qobiliyat va intellektual jarayonlardan iboratdir. Bu, insonning mantiqiy merosini, tushunishini va his qilish qobiliyatini qo'llab-quvvatlaydi.
Intellektual tahlilning turli turlari mavjud bo'lib keladi. Bu turlarni quyidagi ko'rsatkichlar bilan tushunish mumkin:
1. Nazariy tahlil: Bu metod tahlilchi tomonidan ma'lumot haqida fikrlar, g'alaba qilinayotgan ideyalar va muammolarni o'rganish bilan bog'liqdir. Nazariy tahlil, savollarni berish, joriy etilgan istiqbolni hisoblash, ma'lumotlarni baholash, mantiqiy savollar va muammolarni yechish uchun, asosan matematika, fiziologiya, iqtisodiyot, psixologiya va boshqalar kabi fanlarda amalga oshiriladi. Nazariy tahlil asosan nazariy qarashlar, loyihalashlar va tahlilga oid ma'lumotlarni o'rgatish yordamida amalga oshiriladi.
2. Tadqiqot tahlili: Bu tahlil to'plamdan ma'lumotlarni olishni va nifaqiy hisoblangan axborotlardan foydalangan holda ma'lumotlarni tahlil qilishni o'z ichiga oladi. Tadqiqot tahlili, ma'lumotlar to'plamini hosil qilish, ma'lumotlarni tahlil qilish, tahlil natijalarini tasdiq qilish va yuqori sifatli ma'lumotlar yaratishning esaslaridan foydalangan holda amalga oshiriladi. Ma'lumotlar to'plami statistika, axborotlar analizi, eksperiment, anketa, so'rovnoma va boshqa usullar yordamida olinadi.
3. Sintez tahlili: Bu intellektual tahlil turi, turli ma'lumotlar to'plami asosida yangi ideya, mahsulot, vosita, muammolar yechish va boshqalar kabi yangi ma'lumotlarni yaratishni o'z ichiga oladi. Bunda mavjud ma'lumotlarning qoshilishi, qiymatli ma'lumotlar olinishi, muayyan ma'lumotlardan foydalanganing tahlil bo'lishi mumkin. Bu tahlil turiga ilgari keladigan turli usullar, adabiyot o'qish, o'qish, ideo motivatsiyalash va qo'llanmasiz izlanishlarning integratsiyasi, tasviriy va boshqalar kabi usullar bo'lishi mumkin.
Intellektual tahlilning asosiy maqsadi, ma'lumotlarning aniqligini oshirish, ma'lumotlar o'rtasidagi munosabatlarni tushunish, bo'g'ozlash, butunlay tasniflash, muammolar yechish yoki taqqoslash va boshqalar kabi tadbirlarni o'rganish va amalga oshirishdir. Bu, ma'lumotlarni o'rganish va tushunish jarayonida insonning izlash, normativ yechish, taqdirlash, tanlagan masalalarning yechilishi va darhal ishga tushirilishi uchun tavsiyalar berishga imkon beradi.
Intellektual tahlilning tez-tez ishlatiladigan usullari statistika, jadvallar va diagrammalar, istatistik tezlanishi, logik va falsafiy asoslar, mushakka ravishda mas'uliyat, ko'pgina asoslanadigan axborotlar bazasi, tarixiy ma'lumotlar bazasi, xususiy texnika (kalkulyatorlar, kompyuterlar, axborot qurilmalari) va boshqalar kabi bo'lib keladi.
Ma'lumotlarni tahlil qilishda intellektual tahlilni amalga oshiradigan turli tahlil vositalari va usullari mavjuddir. Ulardin bir qatori statistik usullar (anova, regresiya), matematik usullar (algoritmik ma'lumotlarni tahlil qilish, nisbat tajribasi), intellektual fazo usullari (clustersizlik, sinxronizatasiya, diskret tadbirlar), vicdanli-anonimlik usullari (hisobotlarni tahlil qilish, ma'lumotlarni elektron pochta asosida aniklash) va boshqalar kabi bo'lib keladi.Intellektual tahlilning turli turlari va usullari, amalda va ilmiy sohada keng tarqalgan bo'lib, ishlagan maqsad va ma'lumotlar turi asosida mos uslubni tanlash lozim.

Xulosa
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, ma’lumotlarning intellectual tahlili turli sohalarda qo’llaniladi. Ma’lumotlarning intellektual tahlil qilishning turli usullari mavjud. Biz bunda o’zimizga kerakli bo’lgan usullarni kerakli sohalardan qo’llashni bilib olishimiz lozim. Bu fan doirasida esa biz asosan MATLAB interfeysidan foydalanib oddiydan to murakkab masalalarga qadar ularning yechilish usullarini tahlil qilamiz.