Alisher Navoiy nomidagi Toshkent
davlat o‘zbek tili va adabiyoti
universiteti
“KOMPYUTER LINGVISTIKASI:
MUAMMOLAR, YECHIM, ISTIQBOLLAR”
Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya
Vol. 1
№. 01 (2022)
http://compling.navoiy-uni.uz/
286
Internet qurilmalari (ing. Internet of Things (IoT)) uchta asosiy printsipga
asoslanadi. Birinchidan, har doim mavjud bo‘lgan aloqa infratuzilmasi, ikkinchidan,
har bir ob’ektning global identifikatsiyasi va uchinchidan, har bir ob’ektning unga
ulangan shaxsiy tarmoq yoki Internet orqali ma’lumotlarni
yuborish va olish
imkoniyati.
Internet qurilmalarda har bir qurilmaning o‘ziga xos identifikatori bor, ular
birgalikda bir-biri bilan o‘zaro ta’sirlasha oladigan, vaqtinchalik yoki doimiy
tarmoqlarni yaratadigan qurilmalarning doimiyligini tashkil qiladi.
Shunday qilib,
qurilmalar ularni ko‘chirish jarayonida, mavjud geolokatsiya joylashuvi to‘g‘risida
ma'lumot almashish jarayonida ishtirok etishi mumkin, bu sizga logistika jarayonini
to‘liq avtomatlashtirishga imkon beradi va ichki intelekt yordamida qurilmalar o‘z
xususiyatlarini o‘zgartirishi va atrof-muhitga moslashishi mumkin[2].
Internet qurilmalar yagona o‘zaro ta’sir protokoliga ega, unga ko‘ra har
qanday tarmoq tugunlari o‘z xizmatlarini taqdim etishi mumkin. Internet-qurilmalar
tarmog‘ining har bir tugunlari ma’lum bir ma’lumotni etkazib berish uchun o‘z
xizmatlarini taqdim etadi. Shu bilan birga, bunday
tarmoqdagi tugun boshqa har
qanday tugunlardan buyruqlarni qabul qilishi mumkin. Bu shuni anglatadiki,
Internet-qurilmadagi barcha qurilmalar bir-biri bilan o‘zaro aloqa qilishi va
birgalikda muammolarini hal qilishi mumkin. Internet qurilmalar har qanday bitta
xizmat doirasi bilan ulangan lokal tarmoqni tashkil qilishi mumkin[3].
Internet qurilmalari kontseptual ravishda yangi
avlod tarmoqlariga tegishli,
shuning uchun uning arxitekturasi NGN ga juda o‘xshash. IoT qurilmalarni
ishlashini ta’minlaydigan turli xil infokommunikatsion texnologiyalar to‘plamidan
iborat bo‘lib, uning arxitekturasi ushbu texnologiyalarning bir-biri bilan qanday
bog‘liqligini ko‘rsatadi. IoT arxitekturasi quyida tavsiflangan to‘rtta
funktsional
qatlamlarni o‘z ichiga oladi.
IoT arxitekturasining eng past darajasi sensorlar bilan birlashtirilgan “aqlli”
(smart) ob’ektlardan iborat. Sensorlar real vaqt rejimida ma’lumotlarni to‘plash va
