Kompyuter lingvistikasi: muammolar, yechim, istiqbollar

Alisher Navoiy nomidagi Toshkent 
davlat o‘zbek tili va adabiyoti 
universiteti 
“KOMPYUTER LINGVISTIKASI: 
MUAMMOLAR, YECHIM, ISTIQBOLLAR”
Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya 
Vol. 1 
 
№. 01 (2022)
 
http://compling.navoiy-uni.uz/
 
287 
qayta ishlashni ta’minlaydigan fizik va virtual (raqamli) olamlarning o‘zaro bir-biri 
bilan bog‘liqligini ta’minlaydi. Apparat sensorlarining fizik o‘lchamlarini 
pasayishiga olib kelgan miniatyuralash ularni to‘g‘ridan-to‘g‘ri ob’ektlariga 
qo‘shishga imkon berdi. 
Sensorlarning aksariyati Ethernet, Wi-Fi yoki shaxsiy tarmoq (PAN, Personal 
Area Network) kabi lokal tarmoq (LAN, Local Area Network) yordamida amalga 
oshiriladigan sensori agregatoriga (shlyuzga) ulanishni talab qiladi. Aggregatorga 
ulanishni talab qilmaydigan sensorlar uchun ularning serverlar ilovalar bilan ulanishi 
GSM, GPRS va LTE kabi global simsiz tarmoq WAN yordamida ta’minlanishi 
mumkin[4]. 
IoT-ning birinchi darajadagi bir nechta sensorlar tomonidan taqdim etiladigan 
katta miqdordagi ma'lumotlar transport vositasi sifatida ishonchli va yuqori samarali 
simli yoki simsiz infratuzilmani talab qiladi. Bu sath turli tarmoqlarni yagona tarmoq 
platformasiga birlashtirish natijasida hosil qilingan tarmoq infratuzilmasidan iborat. 
Xizmat ko‘rsatish darajasi. Xizmat ko‘rsatish darajasi IoT-da texnologik 
biznes operatsiyalarini avtomatlashtiradigan bir qator axborot xizmatlarini o‘z 
ichiga oladi: operatsion va biznes faoliyatini qo‘llab-quvvatlash (OSS / BSS 
Operation Support System / Business Support System), turli xil tahliliy 
ma’lumotlarni qayta ishlash, ma’lumotlarni saqlash, axborot xavfsizligi, biznesni 
boshqarish qoidalar (BRM, Business Rule Management), ish jarayonlarini 
boshqarish (BPM, Business Proccess Management) va boshqalar. 
Platformaga bo‘lgan asosiy talablari: 
Qurilmalar: Barcha platformalar nafaqat buyruqlarni qabul qilishi, balki 
ulangan qurilmalarga ham buyruq yuborishi imkoniyati mavjud bo‘lishi kerak; 
Himoya: buyruqlar almashinuvi shifrlangan bo‘lishi kerak; 
Aloqa: Wi-Fi yoki Ethernet orqali ulanishdan tashqari, u uyali yoki sun'iy 
yo‘ldosh aloqasini yoki qisqa masofalardagi aloqalarni (Bluetooth, ZigBee va 
boshqalar) qo‘llab-quvvatlashi kerak; 

---