Konvensiyanin 5-Cİ azadliq və toxunulmazliq hüququ
Yüklə 1 Mb. Pdf görüntüsü
|
5- CI MADDƏ ÜZRƏ TƏLIMAT –
© Avropa Şurası / Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi, 2014 21
107. 5-ci ma ddənin § 1 (f) yarımbəndi çərçivəsindəki həbs əsassız sayılmamaq məqsədilə vi cdanla yerinə yetirilməlidir; o Dövlətin həbs üçün rəhbər tutduğu əsasla yaxından əlaqəli olmalıdır; həbsin yeri və şərtləri münasib olmalıdır; həbs müddəti təqib edilən məqsəd üçün tələb olunandan çox çəkməməlidir (eyni mənbə; həmçinin bax: Yoh-Ekale Mvanje Belçikaya qarşı , §§ 117- 19 əlavə istinadlarla). 108. Xaric e dilmə məqsədi ilə həbs mahiyyəti etibari ilə cəza xarakteri daşımamalı, müvafiq
təminatlarla müşayiət olunmalıdır ( Əzimov Rusiyaya qarşı, § 172 ).
109. 5- ci maddənin §1 (f) yarımbəndi və ya digər yarımbəndlər şəxsin azadlıq hüququ ilə Dövlətin əhalisini terror təhlükəsindən qorumaqda maraqlı olması arasında balansın gözlənilməsini tələb etmir ( A. və başqaları Birləşmiş Krallığa qarşı
[GC], § 171). 110. Konvensiyada ekstradisiyanın icazə verilməli olduğu hallar və ya ekstradisiyaya icazə verilməmişdən əvvəl yerinə yetirilməli olan prosedurlarla əlaqədar heç bir müddəa yoxdur. Hətta qeyri-tipik ekstradisiya müvafiq dövlətlər arasında əməkdaşlığın nəticəsi olduqda və qa çağın tutulması barədə qərarın hüquqi əsasının mənşə ölkəsinin səlahiyyətli orqanları tərəfindən verilən həbs qərarı olması şərti ilə Konvensiyaya zidd hesab olunmaya bilər (
[GC], § 86;
, § 57). 111. Konvensiyanın üzvü olan və olmayan Dövlətlər arasında ekstradisiya razılaşmasına gəldikdə isə, ekstradisiya razılaşması ilə yaxud belə bir razılaşma mövcud olmadıqda, Dövlətlər arasındakı əməkdaşlığa əsasən müəyyən edilən qaydalar da sonradan Məhkəməyə şikayətin təqdim edilməsinə gətirib çıxaran həbsin qanuni olub-olmadığının müəyyən edilməsi üçün nəzərə alınmalı olan əhəmiyyətli amillərdir. Qaçağın Dövlətlərarası əməkdaşlıq nəticəsində təhvil verilməsi faktı öz-özlüyündə həbsi qeyri-qanuni etmir və buna görə də 5-ci maddə çərçivəsində hər hansı problemin meydana çıxmasına əsas vermir ( Öcalan Türkiyəyə qarşı [GC], § 87). 112. Məhkəmə tərəfindən İştirakçı Dövlətə hər hansı şəxsin müəyyən ölkəyə qaytarılmamasının arzu olunan olduğunun bildirilməsindən sonra müvəqqəti tədbirin icrası öz-
özlüyündə həmin şəxsin azadlıqdan məhrum edilməsinin Konvensiyanın 5-ci maddəsinin § 1 bəndinin tələblərinə uyğun olub-olmadığına təsir etmir ( Qebremedhin [Qaberamadhien] Fransaya qarşı , § 74). Həbs yenə də qanuni olmalı, əsassız olmamalıdır (
§ 169).
Şəxsin deportasiyasının qarşısının alınmasına dair tədbirin həyata keçirilməsi onun həbsini qeyri-
qanuni etmir, bir şərtlə ki, ölkədən çıxarılma icraatları davam etməkdə olsun və onun həbs müddəti əsassız davam etdirilməsin ( S.P. Belçikaya qarşı (dec.), Yoh-Ekale Mvanje Belçikaya qarşı , § 120).
AZADLI QDAN MƏHRUM EDİLMİŞ ŞƏXSLƏR ÜÇÜN T ƏMİNATLAR A. Tutulmanın səbəbləri haqqında məlumat (Maddə 5 § 2) Maddə 5 §2 “2.
Tutulmuş hər bir kəsə ona aydın olan dildə onun tutulmasının səbəbləri və ona qarşı irəli sürülən istənilən ittiham barədə dərhal məlumat verilir.
5- CI MADDƏ ÜZRƏ TƏLIMAT –
22 © Avropa Şurası / İnsan Hüquqları Məhkəməsi, 2014 1) Tətbiqi 113. 5-
ci maddənin 2-ci bəndində istifadə edilən sözlər müstəqil şəkildə, xüsusən də 5-ci maddənin hər kəsi əsassız olaraq azadlıqdan məhrum etməkdən müdafiə edilməsinə yönəlmiş məqsədi çərçivəsində təfsir edilməlidir. "Tutulma" termini cinayət hüququ tədbirlərinin sərhədlərini aşır, "istənilən ittiham" sözləri isə tətbiqi olunma şərtini deyil, nəzərə alınan ehtimalı bildirir. 5-ci maddənin 4-cü bəndi tutulma və ya həbs nəticəsində azadlıqdan məhrum etmə arasında fərq qoymur. Buna görə də sonuncunun 5-ci maddənin ( Van der Leer Niderlanda qarşı ,§§ 27-28) ekstradisiya ( Şamayev və başqaları Gürcüstan və Rusiyaya qarşı , §§ 414-15), tibbi mü alicə ( Van der Leer Niderlanda qarşı , §§ 27-28; X. Birləşmiş Krallığa qarşı , §
66) məqsədi ilə həbsə şamil olunan, həmçinin hər hansı şəxsin şərti azad olunduqdan sonra həbs yerinə qaytarılmasına tətbiq edilən 2-ci bəndinin tətbiqi dairəsindən çıxarılması üçün əsas yoxdur (
;
, Komissiya qərarı).
Məqsəd 114. 5-
ci maddənin 2-ci bəndi tutulan hər hansı şəxsin azadlıqdan məhrum edilməsinin səbəbini bilməli olduğuna dair ilkin zəmanət təmin edir və bu, 5-ci maddənin nəzərdə tutduğu müdafiə sisteminin ayrılmaz hissəsidir. Hər hansı şəxs həbsinin və ya tutulmasının səbəbi haqqında məlumatlandırıldıqdan sonra, münasib hesab edərsə, 5-ci maddənin 4-cü bəndi çərçivəsində həbsin qanuniliyinə etiraz üçün məhkəməyə müraciət edə bilər (
, § 40;
Çonka Belçikaya qarşı , § 50). 115. H əbsinin qanuniliyinə məhkəmə tərəfindən yubanmadan baxılması hüququna malik olan istənilən şəxs azadlıqdan məhrum edilməsinin səbəbləri haqqında dərhal və lazımi qaydada məlumatlandırılmadığı halda bu hüquqdan effektiv şəkildə yararlana bilməz ( Vander Leer Niderlanda qarşı , § 28;
Şamayev və başqaları Gürcüstan və Rusiyaya qarşı , § 413).
116. 5-ci maddənin 2-ci bəndində istifadə edilən ifadə formasından aydın bilinir ki, Dövlətlər vəzifəsi şəxsə və ya onun nümayəndəsinə konkret məlumat verməkdir ( Saadi Birləşmiş Krallığa qarşı , § 53, 2008-ci
ildə Böyük Palata tərəfindən təsdiq edilib). Ərizəçi məlumat almaq iqtidarında deyilsə, müvafiq məlumatlar onun maraqlarını təmsil edən şəxslərə, məsələn hüquqşünasa və ya qəyyuma təqdim edilməlidir ( X. Birləşmiş Krallığa qarşı , Komissiya Hesabatı, § 106;
§§ 42-43).
117.
Məlumatın yetəri qədər tez təqdim edilib-edilmədiyi hər bir halda konkret xüsusiyyətlər əsasında qiymətləndirilməlidir. Lakin həbsi yerinə yetirən vəzifəli şəxsdən həbsin bütün səbəbləri barədə həbs anında məlumat verməsi tələb olunmur (
, § 40;
Myurrey Birləşmiş Krallığa qarşı [GC], § 72). 118.
“Dərhal” anlayışı ilə müəyyən olunan vaxt məhdudiyyətləri tutulan şəxsin tutulmasının səbəbləri haqqında bir neçə saat ərzində məlumatlandırılmasını nəzərdə tutur (
(dec.); Foks, Kempbell və Hartli Birləşmiş Krallığa qarşı , § 42). Yüklə 1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|