Korxona iqtisodiyoti

Ishlab chiqarish xarajatlariga, asosiy ishlab chiqarish fondlarini ishga tayyor holatda saqlab turish - kapital, o‘rta va joriy ta'mirlash, mashina va asbob-uskunalarga qarash va ekspluatatsiya qilish uchun sarflanuvchi barcha xarajatlar kiradi.
Foyda muhim iqtisodiy kategoriya (toifa) bo‘lib, har bir tijorat tashkilotining asosiy maqsadi hisoblanadi. Iqtisodiy kategorriya sifatida foydamoddiy ishlab chiqarish sohasida yaratilgan sof daromadni aks ettiradi.
Korxonada foyda turli xil faoliyat natijasida olinishi mumkin.Barcha foydalar yig‘indisi korxonaning yalpi foydasini tashkil qiladi.Yalpi foydaning tarkibiy elementlari quyidagilardan iborat:

• 
  bajarilgan ish, ko‘rsatilgan xizmat va mahsulot sotishdan olingan foyda;
  
• 
  asosiy fondlar, shuningdek, korxonaning boshqa mulki sotishdan olingan
  

foyda;

• 
  korxonaning moliyaviy faoliyati orqali olinuvchi foyda.
  

Bozor munosabatlariga o‘tish sharoitlarida rentabellikning ahamiyati va o‘rni o‘sib bormoqda. U korxona faoliyati va kapital qo‘yilmalar iqtisodiy samaradorligining asosiy mezoni, korxona va xo‘jalik yurituvchi tashkilotlarni baholashning sintetik ko‘rsatkichi bo‘lib xizmat qiladi.

Ishlab chiqarish rivojlanishining samaradorligi va intensivligini baholashda amaliyotda rentabellik ko‘rsatkichlari tizimi keng qo‘llanib, unga ko‘ra foydaning miqdori belgilangan hisoblanadi. Boshqacha qilib aytganda, rentabellik daromadlilik, foydalilikni anglatadi.