Korxonalarda moliyaviy qarorlar qabul qilish va risklarni baholash usullari

Ta'limda raqamli texnologiyalarni tadbiq etishning zamonaviy tendensiyalari va rivojlanish omillari 
www.pedagoglar.uz
 

 
 
 
 
 
14-to’plam yanvar 2023 
 
32 
uchta usul orqali amalga oshiriladi:[11] 1. Statistik ma’lumotlar asosida yuzaga 
keladigan axborotlarni oldinigi yilga nisbatan tahlil qilish; 2. Nazariy jihatdan tahlil 
qilish; 3. Ekspertlar orqali umumiy hulosalar chiqarish. Moliyaviy risklarni baholash 
usullari jahon amaliyotida juda ko‘p ishlab chiqilgan bo‘lsada, ularni tadbiq etish, 
amaliyotda qo‘llash hamisha kutilgan natijani bermagan. Moliyaviy risklarni 
baholash usullaridan, ularni darajasini kamaytirish, oldini olish uchun jahon 
bozorida ko‘pgina operatsiyalardan foydalaniladi. Masalan, xedjirlash, svop 
operatsiyalari, spot operatsiyalari, fyuchers, optsion, sug‘urta qilish va VaR 
koeffitsentlaridan foydalangan holda amalga oshiriladi. Xulosa 1. Moliyaviy 
risklami boshqarish deganda, risk subyektlarining (korxona menejeri, risk menejeri, 
bodimlarga ma‘sul hodimlar) risk obyekti (korxonanining, risk ta‘siri ostida 
qolayotgan, moddiy boyliklari yoki jarayoni) ustidan risk omillari (ichki va tashqi) 
ta‘sirini aniqlash, baholash, kamaytirish va nazorati jarayoni tushuniladi. 
Korxonalaming moliyaviy risk boshqaruvi doiraviy va davomiy xususiyatga ega 
bo‘lib, u korxonaning barcha biznes jarayonlari va loyihalarini o‘z ichiga oladi 2. 
Korxonalarda moliyaviy risklarni boshqarish uchun eng birinchi qilinadigan ish bu 
ularni aniqlash hisoblanadi. Buning uchun, korxonalar moliyaviy risk tasnifidan 
foydalanishi o‘rinli bodadi. Tadqiqotda, moliyaviy risklarni korxonalar amalga 
oshiradigan operatsiyalari bo‘yicha 4 guruhga ajratildi: asosiy, moliyaviy, 
investitsion va soliq faoliyatini amalga oshirishda vujudgan keladigan risklar 3. 
Moliyaviy risklarni boshqarishda u keltirgan oqibatni bartaraf etishdan ko‘ra, 
keltirib chiqaruvchi omillarini oldini olish samara berishi aniqlandi. Shunga ko‘ra, 
risk omillariga ichki va tashqi omillar sabab bodishi va ularning har biri boshqarilib 
bodishi va boshqarib bodinmasligi mumkinligini aniqlandi 4. Moliyaviy 
rejalashtirish yo‘nalishlari sifatida rivojlanishning dominant sohalariga, ya’ni 
resurslarni shakllantirish, resurslardan samarali foydalanish, risklarni boshqarish 
asosida moliyaviy xavfsizlikni ta’minlash, moliyaviy boshqaruv sifatiga jiddiy 
e’tibor qaratilishi, qulay biznes muhiti yaratilishiga imkoniyat yaratadi. 5. Xo‘jalik 

---