Kur’an-i keriM’İn cihad ve teröre bakişI

  
 
 
78
Kısaca ifade etmek gerekirse, terör örgütlerinin amacını iki başlık altında 
toplayabiliriz:  
Bir devleti siyasal şiddet hareketleriyle ele geçirerek rejimini değiştirmek.  
Bir ülkeyi ekonomik, siyasi, kültürel ve askeri açıdan zaafa uğratarak 
yıpratmak.
318
 
 
II. KUR’AN’IN TERÖRÜ VASIFLANDIRMASI      
 
A. Fitne 
  
Terör kavramını Kur’an’ın vasıflandırması açısından baktığımız zaman, bu 
kelimenin Kur’an tarafından anlamsal çerçevesini oluşturan kavramları fitne, zulüm, 
fesad ve hırabe (eşkıyalık) olarak ifade edebiliriz. Şimdi bunları ayetler çerçevesinde 
sırasına göre terör kavramının içerisine oturtmaya çalışacağız.  
Fitne terimi sözlük anlamı itibari ile başlıca, denemek, ateşte yakmak, 
saptırmak, küfür, işkence ve zulüm, öldürmek, kargaşa ve karışıklık
319
 anlamlarına 
geldiği gibi, birisini sahip olduğu görüşten veya dinden vazgeçirmek, alıkoymak 
anlamlarında da kullanılmaktadır.
320
  
 
‘Fitne’ ve türevleri Kur’an’da, toplam 60 yerde kullanılmıştır.  İsim olarak, 
yani ‘fitne’ veya ‘el-fitne’ şeklinde ise 34 yerde geçmektedir.
321
 Ancak biz bu 
kullanımlardan, fitne kavramının içerisinde barındırdığı terörle ilişkili kullanımları 
üç başlık altında ifade edeceğiz. 
 
                                                 
318
 Alkan, a.g.e. , s. 17. 
319
 İbn Manzur, a.g.e. , XIII/317-320; Muhammed b. Yakub, el-Kamusu’l-Muhit, Beyrut, 1994, s. 
1575. 
320
 İbn Manzur, a.g.e. , XIII/319; Mevdudi, Ebu’l-A’la, İslam’da Savaş Hukuku-Cihad, (Çev. M. Beşir 
Ersoy), İst. 1992, s. 118. 
321
 Abdulbaki, Muhammed Fuad, el-Mu’cemu’l-Mufehres li Elfazı’l-Kur’ani’l-Kerim, İst. 1986, s. 
511-512. 

---

  
 
 
79
 
a. Baskı, Zulüm ve İşkence 
 
Bir insanın bir insana veya bir topluluğun başka bir topluluğa eziyet veya 
kötülük yapması baskı, zulüm ve işkence sözcükleriyle anlatılır. Bunlardan baskı, bir 
şeyi zorlama, kuvvet ve zor altında bulundurma, bir kişinin davranışlarında, hareket 
ve düşüncelerinde serbest olmama anlamını ifade eder.
322
 Zulüm ise her türlü 
haksızlık ve adaletsizliği anlatır.
323
 Bir kimseye maddi ve manevi olarak yapılan 
şiddetli eziyet ise işkencedir.
324
  
Kur’an’da fitne kelimesi, imtihan (deneme, sınama) anlamından sonra en 
fazla baskı, zulüm, işkence anlamında kullanılmıştır. Fitne kelimesinin Kur’an’da bu 
anlamlarda kullanıldığı en belirgin ayet-i kerime Bakara Suresi 191’dir. 
 
ُﺔَﻨْﺘِﻔْﻟاَو ْﻢُآﻮُﺟَﺮْﺧَأ ُﺚْﻴَﺣ ْﻦﱢﻣ ﻢُهﻮُﺟِﺮْﺧَأَو ْﻢُهﻮُﻤُﺘْﻔِﻘَﺛ ُﺚْﻴَﺣ ْﻢُهﻮُﻠُﺘْﻗاَو
 
 َﻦِﻣ ﱡﺪَﺷَأ
ِﻞْﺘَﻘْﻟا
{}
 
 
‘Onları nerede yakalarsanız öldürün. Sizi çıkardıkları yerden siz de onları 
çıkarın. Zulüm ve baskı (ve’l-fitnetü), adam öldürmekten daha ağırdır.’
325
 
 
Ayet-i kerimede ifade edilen fitne kelimesi Mekke döneminde inanan 
kimselere yapılan baskı, zulüm ve işkenceyi ifade etmektedir.
326
 İnananlara yapılan 
baskı, zulüm ve işkence Mekke döneminin en belirgin özelliklerindendi. Öyleki iman 
eden kimselerden birinin dayak yemediği, eziyet görmediği gün olmuyordu. Mekkeli 
müşrikler, inanan kimseleri yakıcı güneş altında kızgın kumlara yatırılıp çıplak 
bedenleri üzerine ağır taşlar konarak bekletiliyor, aç ve susuz bırakılıyor, yerlerde 
süründürülüyor, bazen elleri ve ayakları bağlanarak kamçılanıyor, bazen de bedenleri 
                                                 
322
 Örnekleriyle Türkçe Sözlük, MEB, I/251. 
323
 Örnekleriyle Türkçe Sözlük, MEB, IV/3335. 
324
 Örnekleriyle Türkçe Sözlük, MEB, II/1439. 
325
 Bakara Suresi, 2/191. 
326
Mevdudi, Tefsir, I/133; Derveze, a.g.e. , V/194. 

---

  
 
 
80
ateşle dağlanıyor, hatta bazıları bu zulüm ve işkencelere dayanamayıp can 
veriyordu.
327
  
 
Yine bir başka ayet-i kerimede fitne kelimesi bu anlamda kullanılmıştır. 
 
ِإ
َﻦﻳِﺬﱠﻟا ﱠن
 
ْﻢُﻬَﻟَو َﻢﱠﻨَﻬَﺟ ُباَﺬَﻋ ْﻢُﻬَﻠَﻓ اﻮُﺑﻮُﺘَﻳ ْﻢَﻟ ﱠﻢُﺛ ِتﺎَﻨِﻣْﺆُﻤْﻟاَو َﻦﻴِﻨِﻣْﺆُﻤْﻟا اﻮُﻨَﺘَﻓ
 
 ِﻖﻳِﺮَﺤْﻟا ُباَﺬَﻋ
{}
 
‘Şüphesiz mü’min erkeklerle mü’min kadınlara işkence edip (fetenu), sonra 
da tevbe etmeyenlere; cehennem azabı ve yangın azabı vardır.’
328
  Ayet-i kerimede 
geçen fitne kelimesinin de genellikle zulmün en ileri düzeyi kabul edilen ‘işkence 
etme’ anlamına geldiği kabul edilmiştir.
329
 
Tabiî ki fitne kelimesinin baskı, zulüm ve işkence anlamlarında kullanıldığı 
ayet-i kerimeler bunlarla sınırlı değildir.
330
 Ancak konumuzu ifade etmesi açısından 
yukarıdaki ayet-i kerimeler yeterlidir. Anlaşıldığı üzere insanlara baskı, zulüm ve 
işkence etmek insanları öldürmekten daha ağır bir suçtur ve terörün unsurlarına 
baktığımızda aynı özellikler terör olayında da mevcuttur. Terör de bir bakıma 
insanlara baskı, zulüm ve eziyet vermektedir. Bu sebeple Kur’an’ın bakış açısıyla 
terör de bir fitnedir. 
 
 
b. 
Savaşma
 ve Öldürme 
 
Nisa Suresi 91 ve Ahzab Suresi 14. Ayet-i kerimeler de fitne kelimesi  bu 
anlamlarda kullanılmıştır:  
                                                 
327
 İbn İshak, Siretü İbn İshak, Kitabu’l Mübtede’ ve’-meb’as ve’l-meğazi (thk. Muhammed 
Hamidullah,) Konya, 1981, s. 169-172; Derveze, a.g.e. , I/279. 
328
 Buruc Suresi, 85/10. 
329
 Razi, a.g.e. , V/131, VI/35; Beyzavi, Nasıruddin Ebu Said Abdullah b. Ömer, Envaru’t-tenzil ve 
esraru’t-te’vil, ist. 1984, VI/486;Nesefi, Ebü’l-Berekat Abdullah b. Ahmed b. Mahmud, Medarikü’t-
Tenzil ve Hakaiku’t-Te’vil, İst. 1984, VI/486.  
330
 Bu anlamlarda kullanıldığı diğer ayet-i kerimeler için bkz; Bakara Suresi, 2/193, 217; Enfal Suresi, 
8/39; Yunus Suresi, 10/83, 85; Nahl Suresi, 16/110; Ankebut Suresi, 29/10; Hadid Suresi, 57/14 

---