Kur’an-i keriM’İn cihad ve teröre bakişI

  
 
 
72
 
I.TERÖRÜN ANLAMI VE MAHİYETİ 
 
A. Bir Kavram Olarak Terör 
 
Latince ‘terrere’den gelen terör sözcüğünün, ‘korkutmak, dehşete düşürmek, 
korkup kaçırmak, caydırmak’ gibi anlamları vardır.
290
 Terör sözcüğünün Türkçedeki 
karşılığı ise; ‘korkutma, yıldırma, tedhiş, bulunduğu ortamda gerilim yaratmak ve 
korku salmak’ anlamlarına gelmektedir.
291
 Fransızcada ilk olarak 1335’te kullanılan 
terreur kelimesinin hemen her Hint-Avrupa dilinde karşılığı bulunmaktadır ve 
Latince ‘bilinmeyen ve öngörülemeyen bir tehlike karşısında duyulan aşırı korku ve 
endişe, dehşet’ anlamına gelen ‘terror’ kelimesinden türetilmiştir.
292
Ancak bu 
korkutma, yıldırma ve tedhiş, yoğunluk olarak büyük çaplı, birey ya da bireylerin 
ruhsal yapılarını birden bire kaplayan korku durumunu ve şiddet halini ifade 
etmektedir.
293
      
Siyasi Terimler ve Örgütler Sözlüğü’nde terör, ‘kamu otoritesini veya toplum 
yapısını  yıkmak için girişilen korku ve yılgınlık saçan şiddet hareketleri’ olarak 
tanımlanmaktadır.
294
  
 Diğer bir tanımlamada terör, ‘insanları  yıldırmak, sindirmek yoluyla onlara 
belli düşünce ve davranışları benimsetmek için zor kullanma ya da tehdit etme 
                                                 
290
 Güzel, Cemal,  Korkunun Korkusu: Terörizm, Silinen Yüzler Karşısında Terör,  Ayraç Yay. Ank. 
2002, s. 15. 
291
 TDK Türkçe Sözlük, Türk Tarih Kurumu Basımevi. Ank. 1988, s. 1459; Dil Dergisi Yay. Türkçe 
Sözlük, Terör Md. Ank. 2005;  Ergil, Doğu, Türkiye’de Terör ve Şiddet ( Yapısal ve Kültürel 
Kaynakları), Turhan Yay. Ank. 1980, s. 1. 
292
 Dilimize Fransızcad’dan geçen ‘terör’ yerine, Arapça kökenli ‘tedhiş’ kelimesi de kullanılmaktadır. 
Bu alandaki öncü hukuk incelemelerinden birinde bu terim tercih edilmiştir. bkz. Alpaslan, Şükrü, 
Kriminoloji ve Hukuk Açısından Tedhişcilik, Teknik Yay. İst. 1983. 
293
 Çağlar, Ali, Terör ve Örgütlenme, Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Dergisi, 1997, S. 3, s. 119.  
294
 Anonim, Ansiklopedik Siyasi Terimler ve Örgütler Sözlüğü, Güvenlik ve Yargı Muhabirleri 
Dernegi Yay. Ank. 1993, s. 124. 

---

  
 
 
73
eylemidir.’
295
 Terör kısaca; ‘örgütlü ve kuralsız şiddet hareketleriyle hukuk dışı güç 
kullanarak amaca ulaşma eylemidir.’
296
 
 
     Terörist  kavramı ise, terör eylemini gerçekleştiren kişi için kullanılırken, 
terörizm kavramı da terörcülük ( tedhişcilik ) olarak tarif edilir.
297
 
Meydan Larousse Ansiklopedisi’ne göre terörizm, ‘ihtilalci grupların giriştiği 
şiddet eylemlerinin tümü, tedhişçilik, bir hükümet tarafından uygulanan şiddet 
rejimi’ dir.
298
 Ana Britannica’da ise terörizm, ‘siyasal bir hedefe ulaşmak amacıyla 
devlete, halka ya da bireylere karşı sistemli şiddet eylemlerine başvurma’  şeklinde 
tanımlanmaktadır.
299
 
 Görüldüğü gibi terör ve terörizm kavramlarının birden fazla tanımlaması ve 
farklı farklı algılanması bulunmaktadır. Bu tanımlamaların dışında 100’den fazla 
terör tanımı bulunduğu da ifade edilmektedir.
300
 Bu tanımlama ve algılama 
farklılığının sebebi ise terör ve terörizm kavramlarına nereden bakıldığına bağlıdır. 
Çünkü olayın neresinde durulduğuna bağlı olarak hangi olayın bir terör eylemi, hangi 
olayın ise meşru bir direniş olduğu konusunda değişen kanaatlere sahip 
olunmaktadır.
301
 Emre Öktem, Terörizm adlı eserinde terör kavramına yaklaşımla 
ilgili  şunları ifade etmektedir: “Terör ve terörizm kavramlarının tanımlanması 
üzerine çalışmalar hala devam etmektedir. Uluslar arası hukukta kabul edilen terör 
tanımı ise bilimsel değil bir anlamda siyasi yaklaşımlar içermektedir. Ekonomik, 
siyasi ve sosyal haksızlıklara uğrayan ya da kendilerini böyle gören devletler terörün 
ve terörizmin biçimsel ve olgusal bir tanımını benimsemeyi reddetmektedirler. 
Böylece ‘mazur görülen’ terörizm, ‘fakirlerin silahı’na; teröristler ise halk 
kahramanlarına dönüşmektedir. Terör mağduru olduğunu iddia eden devletlerin terör 
eylemlerine karşı başvurduğu tek-taraflı karşı tedbirler, meşru müdafaa kisvesi 
                                                 
295
 Bozdemir, Mevlüt, Terör mü ve Terörizm mi, SBF Basın Yayın Yüksekokulu Yıllığı, 1981, 
VI/523. 
296
 İlhan, Suat, Terör, Neden Türkiye, Nu-Do Yay. Ank. 1998, s. 8; Çakmak, Haydar, Terörizm, Barış 
Platin Kitap Ltd. Ank.2008, s. 29. 
297
 Çakmak, a.g.e. , s.29. 
298
 Meydan Larousse Büyük Lügat ve Ansiklopedi, Meydan Yay. İst. 1973, XII/83. 
299
 Ana Britannica Genel Kültür Ansiklopedisi, Hürriyet Mtb. İst.1999, s. 549. 
300
 Arıboğan, Deniz Ülke, Terör, Profil Yay. İst.2003, s.15. 
301
 Çakmak, a.g.e. , s.17. ;  Arıboğan, a.g.e. , s.16. 

---

  
 
 
74
altında, terör eylemlerine benzer yöntemler izlemektedir.”
302
  İşte terör kavramının 
tam ve net olarak tanımlanamamasının ya da tanımlanmak istenmemesinin altında 
yatan en önemli sebeplerden biri belki de yazarın yukarıda ifade ettikleridir.  
 
B. Tarihi Açıdan Terör 
 
Terör ve terörizm kavramlarının tanımlarında ortak ve bütüncül bir tanımın 
olmaması tabii ki tarihi açıdan terörün nerede ve ne zaman başladığı noktasında da 
fikir birliğinin sağlanamamasına sebep olmaktadır. Bu sebeple gerek teröristler 
gerekse ülkelerdeki yönetim kadroları hangi olayın terör olduğu noktasında hem fikir 
değillerdir. Bundan dolayı da terörün başlangıç tarihi ve terör kavramlarında 
ikilemler yaşanmaktadır.
303
  
Terör kavramı terminolojik açıdan yeni olmakla birlikte, içerik bakımından 
eskidir.
304
 İnsanlık tarihine baktığımızda tarihin sayfaları, terör olarak nitelenebilecek 
birçok kanlı eyleme şahit olmuştur. İnsanoğlu, kendi mahiyetinde yer alan, hırs, öfke, 
çıkarlarına düşkünlük, saltanat tutkusu gibi duygularına mağlup olarak haksız yere 
kan dökmüş ve başkalarına zulmetmiştir.
305
 Ancak üzerinde ittifak edilen ilk terör 
eylemi, Zealots
306
 adlı bir örgütün M.S. 6-135 yılları arasında gerçekleştirdiği 
eylemlerdir. Zealots örgütü ( diğer ismi ile zelotes) bugün ki Filistin bölgesinde 
ortaya çıkmış ve bölgede hâkimiyet kuran Romalılara, Yunanlılara ve Yahudi 
yönetimlerine karşı terör eylemleri gerçekleştirmiştir. Bu örgüt genelde bölge 
halkının en alt tabakasını oluşturan yoksulların aşırı dini mezhebin mensuplarından 
oluşmakta ve genellikle de din adamları bu terör örgütünü kontrol etmekteydiler. 
Terör eylemlerini ise genelde dini ve merasim günlerinde kalabalık mekânlarda 
                                                 
302
 Öktem, A. Emre, Terörizm ( insancıl hukuk ve insan hakları), Derin Yay. İst.2007, s. 29. 
303
 Çakmak, a.g.e. , s.17. 
304
 Öktem, Emre, a.g.e. , s.15. 
305
 Sorularla Cihat ve Terör, 
www.sorularlaislamiyet.com
. Sitesi araştırma grubu tarafından 
hazırlanmıştır, Zafer Yay. İst. 2004. 
306
Zelotes’ler, Roma imparatorluğu’nın işgaline karşı örgütlü terör eylemleri gerçekleştiren 
fanatikdindar bir Yahudi grubudur. bkz; Öktem, a.g.e. , s. 15.  

---