LüĞƏTDƏ gedəN İXTİsarlar
Yüklə 6,16 Mb. Pdf görüntüsü
|
Yy YABA (ot, küləş və başqa bu kimi şeyləri toplamaq, qaldırmaq və s. üçün işlənən alət) Əllərində tüfənglər, əllərində ya6a/ar; Ana vətən uğrunda bizim ulu babalar; Vaxtilə düşmənləri bu yollarla qovmuşlar (S.Rüs- təm); ŞANA ..dadaşım da ətəyi ilə alnının tərini silib şanam götürdü və başladı küləşi çevirməyə (C.Məmmədquluzadə).
başları üstə yabanı otlar bitmiş.. (M.Dilbazi); VƏHŞİ Tarladakı saı ı sünbül; Çöllərdeki o vəhşi gül (S. Vurğun). 2. yabanı bax cır YABI (zəif, arıq at) [Alo] yabını noxta- layıb yenə toxum xurcununun yanma çekdi (S.Rəhimov); ALAŞA Hazırlaş, alaşaıı har dadır. Uşaqlara de ki, tutub gətirsin (M.Hü- scyn).
[Adilə:] Pah atonnan, elə bil yad adamıq, qa raçı köçündən qırılıb qalmışıq (Ə.Qasımov);
(M.Hüseyn); BİGANƏ Nə baxırsan oğrun- oğrun; Mənə biganələr kimi (Xəstə Qasım);
deyə soruşdu (S.Rəhimov); QIRAQ Stolun başında bir nəfər də olsun qıraq adam yox idi (M.S.Ordubadi); NAMƏHRƏM [Şölə- xanım:] Buyur görək, mən hansı naməh
möhtac olduğu halda, o biri polad kimi sağ lam bədənli., bir uşaq idi (S.S.Axundov);
Buyur, yaddaşını köməyə çağır (M.Araz); HAFİZƏ [Yusif:] O günlər hamısı bir-bir mənim hajizəmdədir (S.Rəhman); ZEHİN Yaba 396 [Mişa:] Cavan oğlansan, zehnin itidi, tez qav rayarsan (H.Abbaszadə); ZƏNN [Zülfüqar:]
(B.Bayramov); AĞIL, HUŞ (bax), YAD. YADDAŞLI, HAFİZƏLİ, HUŞLU, ZE- HİNLİ YADDAŞSIZ, HUŞSUZ, UNUTQAN (bax) YADDAŞSIZLIQ, HUŞSUZLUQ (bax), UNUTQANLIQ 1. YADİGAR Bu papağı Qaçaya böyük bacısı yadigar olaraq bağışlamışdı (M.S.Or dubadi); HƏDİYYƏ Onun divarları al- əlvan naxış; Əsrdən-əsre hədiyyə qalmış (S.Vurğun).
bir); YAĞMUR Bir azdan sonra şiddətli yağmur yağmağa başladı (S.S.Axundov). YAĞIŞLI ..yağışlı ruzgarda, həmin çuluna bürünərdin.. (S.Rəhimov); YAĞMURLU Bir axşam yağmurlu bir havada qapı döyüldü (Çəmənzəminli); YAĞINTILI. yağlanmaq bax kökəlmək yağmalamaq bax talamaq yağmalanmaq bax talanmaq yağmur bax yağış yağmurlu bax yağışlı YAĞMAQ (qar, yağış haqqında) Sulu qar yağırdı (Elçin); TÖKMƏK Yağış hələ tö kürdü (H.Abbaszadə). 1. YAXA Məsum kişi arxalığının yaxa sını düymələyə-düymələyə içəri girdi (Mir Cəlal); GİRİBAN (kl.əd.) Götür, tulla bir kə nara çarqatı; Giribandan sinən ağı görünsün (Q.Zakir). 2. yaxa bax döş 3. yaxa bax yaxalıq 4. yaxa bax sahil 11. YAXALAMAQ Mustafa çavuş straj- niklərlə qabağa keçib Alonu yaxaladılar (S.Rəhimov); QAMARLAMAQ [Mehralı:]
Müxtəsər, bankadan bizim çeklərle pul alanda hərifləri qamarladılar (S.Rəhimov); ƏLƏ KEÇİRMƏK, TUTMAQ (bax). 2. yaxalamaq bax boğazlamaq II yaxalamaq bax yumaq I
II yaxalanmaq bax yuyunmaq YAXALIQ Nərgiz kəlağayısım əlinə al mışdı, sinəsi açıq idi. Güllü şifon koftasının tünd-yaşıl yaxalığı ağ boynunu daha da gö zəl göstərirdi (İ.Şıxlı); YAXA Əlləzoğlu qra fini götürüb yaxasını, dizlərini islada-islada su içdi (İ.Hüseynov). yaxdan bax mücrü YAXIN (müxtəlif mənalarda) Yaxın gəl, gözəl qız; Yaxın gəl bir az! (S.Vurğun); YOVUQ Nola saqqala yovuq gəlməsə bir gül üzlü; Kim qıyar ki, düşə gül yarpağı qan qal içinə (M.P.Vaqif). yaxınlaşmaq bax yanaşmaq yaxlaşmaq bax yanaşmaq YAXMAC Kimisi yaxmac qayırır, ..kimisi yağla şorun qatışığından dürmək eləyib Qə mərin stəkanının yanma qoyurdu (Ə.Vəli- yev); BUTERBROD Xosrovboyli ilə bufetə çıxdıq, o məni buterbroda, qəhvəyə qonaq elədi (Mir Cəlal); YAXMA. 1. YAXMAQ [Məşədi İbad:] Görünür ki, heyvan balası dəllək xınanı pis yaxıbdır (Ü.Hacıbəyov); SÜRTMƏK [Yusif:] Qara gelin boynuna keçi piyi sürtməklə onun yeri şini, gücünü artırmaq olmaz.. (B.Bayramov);
2. yaxmaq bax yandırmaq I. YAXŞI Mənim rəfıqim hər cəhətdən yaxşı bir insandır, lakin atalarımız: “Eyibsiz gözəl olmaz” demişdir (S.S.Axundov); EYİ (köhıı.) Atalıq borcu eyi tərbiyənin qeyri de yil; Yoxsa bir işdədir insanlar ilə heyvanlar (M.Ə.Sabir); XOŞ (dan.) [Gülebətin:] ...Heç olmasa bunlar xoş bir gün görsünlər (M.İbra himov); XUB (kl.əd.)Xub çəkilib qəddi-dal lar; Ağ üzündə qara xallar (Aşıq Ələsgər); PAKİZƏ, YAMAN (dan.) Lakin cavanlı ğımı çox yaman keçirmişəm (N .Nəri Yaxalamaq manov); SALEH (köhıı.) [Ağa Səttar:] Beli, elə kişidən şəksiz saleh övlad qalacaqdır (M.F.Axundzadə); YÖNLÜ (dial.) Sən heç yönlü şey yersən ki, əməl eləsən (ADDL). 2. yaxşı bax gözəl 1, 2 YAXŞILIQ [Fərman:] Sənin barəndə yaxşılıqdan başqa bir fikrim yoxdur (M.İbra- himov); EHSAN (kl.əd.) Bu Xətayi xəstənin vergil muradın, ya ilah; Kim mənə lütf eylə
dillərdə (H.Cavid); XEYİRXAHLIQ (bax). I YAL (itə verilən yemək) Yalı bol olanı, zəncir də saxlamaz (S.Rəhimov); HORRA. II YAL (atlarda) Bəy ata yaxınlaşdı, eli ilə onun yalım tumarladı (M.Hüseyn); YAL MAN Koxa atın yalmanından tutub ləngərlə qalxdı (S.Rəhimov). III yal bax yamac, yoxuş yalaq bax yaltaq YALAN (düz olmayan) [Ovçu Qasım:] Mənim bu hekayətim yalana oxşayır, amma sizin üçün, sırf həqiqətdir (Ə.Haqverdiyev);
de, görüm necə oldu? dedi, bax birini alt dan-üstdən desən, başın cəllad əlindədir (Çəmənzəminli); BATİL Həqqi batil eylə mişlər, işlənir cürmi-kebir; Şeyxlər şeyyad, abidlər
abusən kəmtərir (M.P.Vaqif);
(M.S.Ordubadi); ƏFSANƏ Canım, səs-küy imiş, əfsanə imiş; Orda da görmədim nə in san, nə iş (S.Vurğun); ƏSASSIZ Onun ver diyi xəbərlərin bir çoxu əsassız xəbərlər idi (M.S.Ordubadi); GOP (dan.) Gop-gop kimi bifaidə əhli-qələm olma; Ol Başıqapazlı, vəli, Biderdü qəm olma (M.Ə.Sabir); XİLAF [Əmir:] Zeyd, mənim sözüm əmir sözüdür; onda xilaf ola. bilməz.. (Ü.Hacıbəyov); KIZB (kl.əd.) Munca kim, etdim tamaşa, sözlərə asdım qulaq; Kizbü böhtandan səvayi bir he kayət görmədim (M.P.Vaqif); SAXTA [Vey səl:] Mən saxta danışmağı öyrənməmişəm Yalan 397 Yüklə 6,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|