M ə h ə m m ə d t a ğ I s I d q I 0 MƏHƏMMƏd tagi

PEDAQOJİ ƏSƏRLƏRİ

---

NÜM UNƏYİ  -   ƏXLAQ
M ə K t ə b i - i b t i d a i y y ə   ş a g i r d l ə r i n ə   m ə x s u s d u r
İFADƏYİ-MƏRAM
Ü suli-cədid  üzrə  açılan  m əK təblərim izdə 
K ü tü b i- 
tədrisəyyəyə  nəhayət  dərəcədə  ehtiyacım ız  olduğu  üçün 
1894-cü  ildə  N axçivan  şəhərində  güşad  o lu n an   «MəKtə- 
bi-T ərbiyə»nin  şa g ird lə rin in   b irin c i  sin fin in   İKİnci  şöbə- 
sinə  b ir  il  m ü ddətində  həftədə 
İKİ 
dəfə  im la  təriq ilə   yaz- 
d ırd ığ ım   əxlaqa  d a ir  d ərsləri  yığıb  b ir  risalə 
şəKİində 
cəm  etd im   və  b u   risa lə n in   m ü n d əriəcatı  əbnayi-m illətin, 
x ü su sən   tərb iy ə  və  təhsilə  alışan  b a la la rm   nəhzibi-əxlaq 
və 
tənviri-əfK arına  m üavinət 
edəcəK 
ü m u d ilə  «Nüm u- 
neyi-əxlaq»  nam ı  ilə  m övsüm   qıldım .
M üəllim   q a rd a şla n m ız a   səhulətbəxş  olm aq  üçün 
əbnayi-V ətənə  əxlaqi  -h əsən ə  təlim   etdirm əyə  və  həm 
im la y azd ırm aq  m əqsədilə  təbinə  m ü b aşirət  olundu.
Ə bnayi-m illətə  b ir  xidm əti-acizanə  göstərm əK  sədə- 
dində  olduğum   halda  in tişa ri-m a a rifə   him m ət  və  qeyrət 
sə rf  edən  zəvati-giram dan  bu  cəsarətin   zim nində  üzr- 
x ah lıq  edirəm .
M əhdm m ədtağı  Sidqi

---

BİSM İLLAHİ-RƏHM AN  ÜR-RƏHİM!
( M ə r h d m ə t l i   A l l a h ı n   a d ı   Иэ!)
B irinci  im la
X ü d a v ə n d i-tə b a r ə K   v ə   t a a la y a   ç o x   şÜ K Ü rlər  o ls u n  
Kİ, 
m ə K tə b im iz in   t ə t i l i n d ə n   s o n r a   s ə h h ə t   v ə   s a la m a t lıq  
i l ə   m ə K tə b ə   c ə m   o lu b ,  h a m ı  y o ld a ş la r ım ız   i l ə   ş ö v q   v ə   h ə- 
v ə s l ə   d ə r s ə   ş ü r u   eyləd İK .  İ n ş a a lla h   t a a la   g ə lə c ə K   illə r i-  
m iz   d ə   b e lə   s a ğ l ı q   v ə   s a la m a t lıq   i l ə   t ə h s i l ə   d a v a m   ed ə-
rİK.
H əqiqətdə  u şaqlıq   aləm i  nə  gözəl  b ir  aləm dir.  Ki- 
çİKİİK 
əyyam ı  nə  əcəb  g ü n lə rd ir  Kİ,  zəhm ətsiz  və 
əziyyətsiz  elra  Kəsb  etm əyə  m əşğuluq.  Elm   qazanm aq 
həvəsilə  məKtəbi  sevən  şag ird lər  və  elm in  qədr  və  qiy- 
m ətin i  bilən  balaca  u şaq lar  bu  böyÜK  nem ətin  m üqabi- 
lində  gündə  m in  dəfə A llah  taalay a  şÜKÜr  və  səna  eysə, 
yenə  azdır.
X üdavəndi-aləm   bizi  və  bizim   a ta   və  anam ızı  və 
m üəllim lərim izi  dünya  və  ax irətd ə  xöşbəxt  və  səadət- 
m ənd  eyləsin! 
M əK təb in  
rəislərinə  və  m əK təbim izin  tə- 
rəqqisinə  və  rövnəqinə  him m ət  göstərənlərə,  elm   və  mə- 
rifə tin   rəv acın a  çalışıb,  səy  edənlərə  xoş  v a x tla r  və 
tÜKənməyən  ö m ü rlər  ə ta   və  m ərhəm ət  eyləsin!  Behəqqi- 
M əhəmməd və  aləhu  ta h irin .  Amin!
iKİnci  imla
MƏKTƏB*
MəKtəb  nədir?  MəKtəb 
bizim 
elm  və  m aarifim izin 
v asitəsi,  dünya və  axirətim izin  səadətinin  səbəbidir.  Elm 
və  ədəb  b ir  xəzinəyə  bənzər 
k
İ,  onun  açarı 
məKtəbdir, 
B izləri 
nadanlıq 
zülm ətindən 
qurtanb 
n u ri-m ərifətə  ye- 
tirə n  
məKtəbdir. 
ÇünKİ  insanın  qədr  və 
qiym əti 
elm  ilə 
b ilin ir.  Yəni  elmi  və  m ərifəti  nə  dərəcədə  olsa,  habelə 
dəyəri  və 
qiym əti 
о  qədərdir.  Pəs  in san m   əsl 
qiyməti 
bildiyi  və  öyrəndiyi  şeylərdən  ib arət  im iş 
Kİ, 
о  da  т э к -  
təb 
ilə  hasil  olur.
M əK təb   c ə h a lə t   d ə r d in in   d ə r m a n ı  v ə   m ə r i f ə t   b a ğ ı- 
nın 
x iy a b a n ıd ır  
Kİ, 
h ə m iş ə   c a h illə r i 
alim   və 
d iv a n ə lə r i 
a q il  e y lə r .  İ llə r c ə   m əK təb ə  g e d ib   t ə r b iy ə   v ə   əd əb  
Kəsb

---

etm əyən  Kimsənələr  və  məKtəbdə  öm ür  Keçirib,  ülum   və 
fü n u n d an   bəhrəm ənd  olm ayan  şag ird lər  rən g arən g   gül- 
lər  və  çiçəKİər  ilə 
müzəyyən  b ir  bağçada  gəzib  dolanan 
Kora  bənzərlər.  MəKtəb  də  b ir  cismə  bənzər 
k
İ,  onun  ru- 
h u   m üəllim dir.  MəKtəb  m üəllim lərinin  ü lum   və  fü n u n a 
d ara  və  adabi-elm   və  tərbiyəyə  sahib  v ü q u f  olm aları  hər 
b ir  halda  şə rtd ir.  H ər  halda  elm in  ləzzətin  anlayan  şag- 
irdə 
məKtəb 
b ir  gülüstani-behcətdir.  Am m a  tənbəl  və 
qeyrətsiz  u şaq lara 
m əK təb  
b ir  zindani-əziyyətdir.  Mən 
məKtəbi  sevən  şagirdlərdən  olm alıyam .  H ər  gün  sevgili 
məKtəbimizin  havasınca uçraalıyvm .
MəKtəbimizi 
sevməK 
qədərincə  m üəllim lərim izi  də 
sevirəm .  ÇünKİ  onlar  h ər  gün  mənə  bilm ədiyim   şeyləri 
öyrədirlər.  M üəllim lərim izi  sevən  Kİmi  K İtablarım ı  və 
d əftərlərim i  də  sevirəm .  ÇünKİ  onlar  m ənim   elm  öyrən- 
məyimə  səbəbdir.  Mən 
Kİtabımı 
və  d əftərlərim i 
Kİrli 
və 
çirKİi 
etməyəcəyəm.  MəKtəbdən 
və 
m üəllim lərdən 
və  kİ- 
tabım dan  daha  a rtıq   ata  və  anam ı  sevirəm .  ÇünKİ  mə- 
nim   zəhm ətlərim i 
çəKİb, 
böyüdüb, 
məKtəbə 
qoyan  onlar- 
dan.
* 
Qeyd: 
B u   im la   a ly a z m a s ın d a   39-cu  im la   Kimi  ve- 
rilm işdir.  L a K in   m ü ə l l i f   «MəKtəb»  a d l a n a n   im l a n ı n  
iKinci  im la   y e rin d a   verilm d sin i  tö v s iy ə   et  m işd ir.  K ita b ın  
ndşri  z a m a n ı   m ü ə l li fin   q n y d in ə   əmdl  o lu n m u ş d u r .
U ç ü n c ü   i m l a
MƏKTƏBƏ  DAVAM
İk İ  i l  
bundan 
i r ə l i   m ə n   h e ç  
b ir 
ş e y  
bilməz  idim , 
A ncaq  m übtədilər  sinifində  əlifba  başlayıb,  h ü ru fa t  öy- 
rənm əyə  m əşğul  idim .  B ir  neçə  ay 
məKtəbə 
davam   edib, 
diqqət  ilə  çalışdım .  Sevgili  m üəllim lərim iz  h ə r  gün  ver- 
diyi  d ərsləri  həvəslə  oxuyub,  yazdım   və  öyrəndim .  Tain- 
Kİ  b ir  az  m üddətdə  əlifbanı  b itird im .  GÖzəl  su rətd ə  im- 
ta h a n   verib  b irin ci  sinifə  daxil  oldum.  Keçən  il  bu  vədə 
qiraəti-Q uranla  Kitab  oxum ağa  alışdım .  Bəzi 
h e K a y ə lə r - 
dən  im la  təriqilə  yazıb  və  h ü sn i-x ətt  təlim inə  şü ru   eylə- 
dim.

---