M e h r ib a n Ə k b ə ro V a TƏSVİRİ SƏNƏt və onun təDRİSİ metodikasi (Dərslik)

Təsvın sənət və onun tədrisi metodikası
Aparıcıda:  Əlavə fiqurlar var, kol, tırtıl  (ipək  qurdu), sərçə 
(uçan  və  dənləyən),  qaz  balası.  Bütün  fiqurların  əks  tərəfinə 
flanellər yapışdırılır.
Oyunun gedişi:  Aparıcı hər uşağa bir cücə fiquru paylayır. 
Bütün  oyunçularda  müxtəlif  vəziyyətlərdə  cücə  var.  Uşaqlar 
diqqətlə tərbiyəçini  dinləyirlər.  Tərbiyəçi  nəql  etdikcə,  hər uşaq 
(onun  əlindəki  cücədən  danışılırsa),  əlindəki  cücə  fiqurunu 
flaııeleoqraf  üzərinə  qoyur.  Uşaq  səhv  edərsə,  hamı  səslənir: 
«Televizor sındı».  Həmin  fiqur tez yerinə qayıdır.  Cücənin fiqu­
ru düz seçilibsə üç dəfə əl çalınır.
Aparıcı  (Tərbiyəçi):  Ekranın  sol  tərəfinə  kol  yapışdıraraq 
ııaql  edir:  «həyətdə  kola  doğru  cucə  yeriyirdi  (uşaq  yeriyən 
cücəni  qoyur).  Birdən  cücə  kol  arasında  nə  isə  xışıltı  eşitdi  və 
durdu.  Uşaq  öz  fiqurunu  götürür;  başqa  uşaq  yeni  fiquru:  -  
(durıış  vəziyyətində)  qoyur.  Xışıltı  təkrar  eşidildi.  Cücə  kola 
doğru  qaçdı  (uşaqlar  fiquru  dəyişirlər),  cücə  birdən  durdu,  və 
başını  aşağı  əydi (fiqurlar dəyişir).  Baxdı kolun  altına  və ordan, 
kol  dibində,  böyük  bir  tırtılın  (ipək  qurdu)  süründüyünü  gördü 
(tərbiyəçi  tırtılı  kolun  altına  qoyur).  «Vay,  necə  də  çirkin  və 
qorxuncdur»  -  deyə  balaca  cücə  geri  qayıdıb  qaçmağa  başladı, 
(fiqurlar  dəyişir).  Yuxanda  kimsə  cikkildodi.  cücə  başını 
qaldırdı  və  yuxarı  baxdı  orada  sərçə  uçurdu.  Flaneleqrafa cücə 
yanaşaraq  çığırdı: 
«Düş  aşağı,  birlikdə  dən  donloyək.  Bax
mənim  sahibəm  çoxlu  dən  səpib»  (dən  təsviri  qoyulur).  Sərçə 
yerə  endi  və  cücə  ilə birlikdə  dən yeməyə  başladı.  Uşaqlar (don 
yeyən cücəni, aparıcı  i sə dən yeyən  sərçəni qoyur).
137

---

Təsviri sənə! və onun tədrisi metodikas
Tərbiyəçi  məşğələyə yekun vurur:  «UşaqIar cücə haqqında 
cizgi  filminin  1-ci  hissəsi  burda  bitir».  Yekunda  tərbiyəçi  uşaq­
ların məşğələdəki  fəaliyyətinə qiymət verir.
2-ci variant.
Məqsəd:
Personajları  nəql  etmənin  süjet  xəttinə  uyğun  bir-birinin 
ardınca,  müxtəlif vəziyyətlərdə yerləşdirmə bacarığını öyrətmək.
Vəsait:
1-ci  varianta  müxtəlif  vəziyətlərdə  olan  ördək  balaları 
əlavə etmək.
Məşğələnin  gedişi:
138

---

Təsvın sənət və onun tədrisi metodikası
Tərbiyəçi  (aparıcı)  elan  edir  ki,  bu  gün  cücə  və  dostu 
ördək haqqında cizgi filminin ikinci hissəsinə başlayırıq.
Tərbiyəçi nəql etməyə başlayır:  «Cücə  həyətdə  gəzişir (iki 
uşaq,  fiqurları  flaneleqraf üzərinə  düzür).  Bu  an  onun  qarşısına 
ördək  çıxır  (duruş  vəziyyətindərb  ördəyi  qoyur.  Cücə  ördəyə 
yaxınlaşıb  durdu.  Uşaq  duruş  vəziyyətində  olan  cücəni  dəyişir. 
Dostlar  görüşür və cücə  ördəyə:  «kol  altında böyük  və  qorxunc 
tırtıl yaşayım.
Ördək deyir:  Mən heç bir tırtıldan qorxmuram və  indi  onu 
həyətdən qovaeam.
Ördək  qabaqda  cücə  isə  onun  dalınca  kola  doğru  getməyə 
başladılar (fiqurlar dəyişir). Kola yaxınlaşarkən birdən sarı pişik or­
dan çıxaraq (ekrana sarı pişik şəkli qoyulur) cücə ilə ördəyin dalın­
ca qaçmağa başladı. Cücə və ördəkdə qaçmağa başladılar. Qabağda 
ördək onun dalınca isə cücə (fiqurlar dəyişir) pişik nə qədər qaçdısa 
dostlara çata bilmədi.  Dostlar pişiyin əlindən qurtula bildilər.
Tərbiyəçi  2-ci hissənin  bitdiyini  qeyd edərək oyuna  yekun
vurur.
« ( 'ücə və ördək çəmənlikdə gə7.irlər»
Məqsəd:  Uşaqlara dairə və oval formalı əşyaların təsvirini 
öyrətməyi davam  etmək,  süjet  üzrə rəsmdə  onları  bir-birinə mü­
nasibətdə  duzgun  yerləşdirmək  qarşılıqlı  əlaqəni  vermək  (cücə
MƏŞĞƏLƏ 8
və ördək bir-birinin dalınca gedir, bir- 
birinin  qarşısında  olur)  personajları 
kağızın  aşağı  hissəsində  (ensiz  zolaq 
üzərində,  otluqda)  düzgün  yerləşdir­
mək, onları formaya görə rəngləmək
Vəsait:
Tərbiyəçinin  əlində  flaneleqraf 
və  cücə  ilə  ördəyin  fiqurları  vardır. 
Ördək  əks  tərəfdən  flaneleqrafa  ya-

---

Təsvın sənət və onun tədrisi metodikası
pışdırılıb,  cücə  isa  har  iki  tarafdan  (flanelin  üzərində  dunnaq 
üçün qanadlarına flaııcl vapışdırılib)
Oval  və  dairə  formalı  ördəyin  və  cücənin  bədəni  rəsm 
etmək  üçün  uşaqlarda  16x24  sııı  ölçüdə  mavi  raııglı  kağızlar, 
rəngli quaş, yıımşaq fırça, qəhvəyi qələmlər.
Məşğələnin  gedişi:
Tərbiyəçi uşaqlara səhər fəaliyyətində oyuncaq cücə va ördək 
təsvirini  nümayiş  etdirir.  Bu  zaman  onların  bir-biriııdon  fərqini 
(bədənlərinin birinin dairə, birinin oval olması), dostlara aid oyunun 
keçirilməsini  yada  salır və  deyir:  -  «Uşaqlar gördünüz,  ördək necə 
qorxmaz  və  sərbəst  idi.  Nə  etmək  və  hara  geüııək  haqqında  özü 
qarar çıxartdı,  ciica  isa yalnız ördavin etdiyini təkrar edirdi.  Bu gün 
də dostlar bizə qonaq gəliblər. Bax budur ontar.»
Tərbiyəçi  flaııeleqrafı  uşaqların  qarşısında  qoyaraq  deyir: 
«Ördək  istəyir  ki.  televizorda  onların  necə  gəzdiklərini, 
gəzməyə hara getdiklərini  göstərak.»
Uşaqlardan birini flaneleqrafa fiqurları düzməyə dəvət edir 
va deyir: -  «Cücə ilə ördək  indi  qarşı-qarşıya durmuşları).
Daha sonra tərbiyəçi  digər  uşağı  personajları  flaneleoqraf 
üzərinə  düzməyə  dəvət  edir,  ördəyin  öndə,  cücənin  isə  onun 
ardınca  bir  istiqamətdə  getdiyini  qeyd  edir: 
«Uşaqlar.  indi
ördək  istəyir  ki,  biz  onlara  tırtılı  tapdıqda  və  kəpənəyi  tutanda 
hansı vəziyyətdə durduqlarını  göstərək.n
Ardınca  digər  uşağı:  -   «Ördək  istəyir ki,  biz  onlara  tırtılı 
tutanda  olduqları  vəziyyəti  göstərək.ıı 
deyərək lövhəyə dəvət edir.
Tərbiyəçi  növbəti  uşağı  dəvət  edir 
və  ördək  və  cücəni  bir-birinin  qarşısında 
duruş  vəziyyətində  qoyur.  Tərbiyəçi  cücə 
və  ördəyin  baş,  bədən  formalarım,  daha 
digər fərqlərini (dimdik və ayaq) soruşur. 
Müsahihə  vasitəsi  ilə  uşaqların  bir 
140

---