sotib olmasa ham bu yerda norasmiy bozor vujudga keladi. Grafikdagi
£
nuqta ortiqcha
mahsulotni norasmiy ravishda muvozanat narxdan past narxda
(Ры
narxda) sotililadi.
Shunday qilib, talab va taklif modeli orqali bozor narxlarini o'zgartirishning oqibatlarini
chuqur tahlil qilish mumkin.
Qisqa xulosalar
Talab va taklif chiziqlari, raqobatlashgan ishlab chiqaruvchilarga berilgan narxlarda
qancha miqdorda mahsulot sotishi mumkinligini va iste’molchilarga esa berilgan nandarda
qancha miqdorda mahsulot sotib olishini ko‘rsatib beradi. Taklifning taklif chizig'i
bo'yicha o'zgarishiga, taklif miqdorining o'zgarishi deyiladi.
Taklif miqdorining
o'zgarishi, ya’ni taklifning taklif chizig'i bo'yicha o'zgarishi, faqat narx ta ’siri ostida
bo'ladi. Narxdan boshqa taklifga ta ’sir qiluvchi omillar taklif chizig'ini o'ngga-pastga
yoki chapga-yuqoriga siljitadi. Taklif chizig'ining o'zini o'ngga yoki chapga siljishiga
taklifning o'zgarishi deyiladi.
Muvozanat bozor tizimining
shunday holatini bildiradiki, bu holatda talab va
taklif bir-biriga teng bo'ladi. Muvozanat nuqta muvozanat narxni va muvozanat mahsulot
miqdorini bildiradi. Bu
nuqtada tovar tanqisligi ham, ortiqcha tovar ham bo'lmaydi.
Nazorat va muhokama uchun savollar
1.Talab va taklif chiziqlari tushunchasi.
2.Talab va mahsulot narxi o'rtasida qanday bog'liqlik mavjud?
3.Talabning o'zgarishi deb nimaga aytiladi?
4.Taklif miqdorining o'zgarishi deganda nimani tushunasiz?
5.Taklif xajmi va mahsulot narxi o'rtasidagi bog'liqlikni tushuntirib bersangiz?
6.Talab va taklifga ta ’sir etuvchi omillarni sanab o'ting.
7.
Bozor muvozanati nimani ifodalaydi?
8.Minimal va maksimal narxlar o'matilishi qanday oqibatlarga olib keladi?
9.Talab miqdori taklif xajmidan oshib ketsa bozorda qanday holat yuz beradi?
10. Minimal va maksimal narxlami o'm atishdan maqsad.
Asosiy adabiyotlar
1.Славин М.Б. Системный подход в микроэконимике. - М.: ТЕИ С , 2003.
2.Дорохина Е.Ю. Моделиривоние микроэкономики:
Учебное пособие для
вузов/. Дорохина Е.Ю ., Халиков Ш.А. Под общ.ред. Н .П .Тихамирова.-
М.:Экзамен, 2003.
3
Нуриев P.M. Курс микроэкономики. Учебник для ВУЗов, 2-е издание -
М.: НОРМА
4. Игошин Н.В. Экономика: Учебное пособие для вузов / М.:Ю НИТИ -
ДАНА, 2004.
5. К орниенко О.В. М икроэкономика: 100 экзаменационных ответов:
Экспресс - справочник /. - И: Ростов Н / Д.: Март, 2003.
6.Москва Институт М икроэкономики, www.citvmarket.ru.
7.Библиотека экономической и деловой литературы http://w w w .aup.ru/
library/
I ll BOB
TALAB
VA TAKLIF ELASTIKLIGI
3.1. Talab elastikligi
Ma’lumki, tovarga boigan talab, uning narxiga, iste’molchi daromadiga va boshqa
tovariar narxiga bog'liqdir. Xuddi shunday, taklif tovar narxiga va tovami ishlab chiqarish
xarajatiga bogiiq.
Masalan, limonning narxi oshsa, unga talab kamayadi. Lekin,
biz shu tovarga
talabni yoki taklifini miqdoriy jihatdan o'sishi yoki kamayishini bilmoqchimiz. Agar
limon narxi 15% ga oshsa, unga boigan talab qanchaga o ‘zgaradi? Yoki daromad 10%
ga oshgandagi talab qanchaga o'zgaradi? Bunday savolga javob berish uchun, elastiklik
tushunchasidan foydalanamiz.
Elastiklik - bir o'zgaruvchining boshqa bir o'zgaruvchi ta’siri ostida o'zgarishini
olchaydigan o lch o v ; aniqroq qilib aytganda, biror o'zgaruvchining
bir foizga
o'zgarishining natijasida boshqa bir o'zgaruvchining ma'lum foiz miqdorga o'zgarishini
ko'rsatadigan sondir.
Bunga eng muhim misollardan biri bolib, narxga bogiiq boigan talab elastikligidir.
Bu elastiklik tovar narxining bir foizga o'zgarishi, unga boigan talabninng necha foizga
o'zgarishini ko'rsatadi.
Bu ko'rsatkichni toliqroq ko'rib chiqamiz. Narxga bogiiq talab elastikligini
quyidagicha yozamiz:
(i)
' (ДЯ%)
Dostları ilə paylaş: