M İ L L İ K İ T A B X A N A
____________________________________
64
yubileyini böyük təntənə ilə keçirdik. Bakıda möhtəşəm abidəsini ucaltdıq.
N.Nərimanov haqqında gözəl filmə də icazə aldıq».
1
Heydər Əliyev qeyd
edirdi ki, mən N.Nərimanovun Leninə məşhur məktubunu da Moskvaya
gətirmişdim. Məktubu göstərib deyirdim ki, burda nə var? N.Nərimanov
orada deyirdi ki, Azərbaycan Respublikasında sosializm quruluşu gərək
Azərbaycan xalqının milli xüsusiyyətləri, milli ənənələri ilə əlaqədar olsun.
Rusiyada olan üsulu burada kor-koranə tətbiq etmək olmaz. Düzdür, burada
çox ideyalar var, mən ancaq qısa mətnini deyirəm. Bu məşhur məktub çox
gözəl məktubdur, tarixdə ifşaedici bir sənəd kimi qalmışdır.
Heydər Əliyev N.Nərimanovun işlədiyi dövrdə ona mane olanların da
aşkara çıxarılmasına çalışır, sonrakı dövrlərdə də Azərbaycan rəhbərliyinin
fəaliyyətində səhvlər, çəkişmələr olduğunu aşkar edir və bundan nəticə
çıxarmağı məsləhət görürdü.
O, siyasi rəhbərlikdə nöqsanlar, çəkişmələr və birliyin olmaması
faktlarını aşkar edir və onun acı nəticələrini, xalqın başına bəlalar
gətirilməsinin əsas səbəblərindən biri kimi dəyərləndirirdi. Heydər Əliyev
jurnalistə cavabında demişdi: «Kim idi N.Nərimanovun ayağının altını
qazanlar? Bizim azərbaycanlılar. Onun öz silahdaşları. Onlar (adlarını
tarixçilərimiz daha düzgün deyə bilərlər) Levon Mirzoyanla, Mikoyanla,
Sarkislə birləşib Kirovu da yoldan çıxarıb N.Nərimanov əleyhinə blok
düzəltmişdilər. Bax, bizim xalqın ən böyük bəlası bundan ibarətdir».
2
Sonrakı vaxtlarda da, xüsusilə Mircəfər Bağırovun rəhbərlik etdiyi
dövrdə, 1937-38-ci illərdəki repressiyalarında xalqın başına gətirilən bəlalar
siyasi rəhbərlikdə birliyin olmaması ilə daha dəhşətli məcraya çatmışdı.
Heydər Əliyev göstərirdi ki, «Tək Nərimanovun dövründə deyil, sonrakı
mərhələlərdə də bizim respublikanın siyasi rəhbərliyində birliyin olmaması,
öz şəxsi mənafeyinə görə başqasını satmaq, ona millətçi damğası
yapışdırmaq və s. xoşagəlməz hallar millətin vəhdətini pozub. Tarixi
izləsəniz görərsiniz ki, respublikamızın başına bəlalar belə şeylərdən gəlib.
Mircəfər Bağırovun ətrafındakılar kimlər idi? Ermənilər, yəhudilər.
1
Qətiyyətin təntənəsi. Bakı,1995, səh. 52
2
Yenə orada
M İ L L İ K İ T A B X A N A
____________________________________
65
1937-38-ci illərdə adamlarımızı, xüsusən ziyalılarımızı qıranlar kimlər
idilər? Qriqoryanlar, markaryanlar. Onların əli ilə H.Cavid, Yusif Vəzir
Çəmənzəminli məhv edilib».
1
Azərbaycan prezidenti qeyd edirdi: «İndi Azərbaycan çox çətin dövr
keçirir. İndi öz xeyri üçün bir-birinin üstünə şər atmaq, bir-birini pisləmək,
ləkələmək meyli güclənir. Gəlin ayıq olaq, tarixdən ibrət dərsi götürək!
Fikirləşək, görək, bunlar ilk növbədə kimlərə sərfəlidir».
2
Heydər Əliyevin rəhbərliyi və təşəbbüsü ilə Hüseyn Cavidin anadan
olmasının 100 illiyi və 110 illiyinin keçirilməsi Azərbaycan tarixində
əvəzsiz xidmətdir. 1981-ci ildə Azərbaycan KP Mərkəzi Komitəsi
H.Cavidin anadan olmasının 100 illiyinin keçirilməsi haqqında qərar qəbul
etmişdi. Bundan sonra bir çox işlər görüldü. 1982-ci il oktyabrın 26-da onun
cənazəsi Sibirdən gətirilib Naxçıvanda dəfn olundu. Bu, vaxtkı Sovetlər
İttifaqında Azərbaycanın rəhbəri Heydər Əliyevin misilsiz cəsarətinin
nəticəsi idi. Lakin qərarda nəzərdə tutulan bəzi tədbirlər həyata
keçirilməmişdi.
1992-ci ildə H.Cavidin anadan olmasının 110 illiyi qeyd edildi. Naxçıvan
MR Ali Məclisinin sədri Heydər Əliyevin bu münasibətlə çıxışında deyilirdi
ki, 10 il bundan əvvəl H.Cavidin 100 illik bayramı keçirilmişdisə, lakin bu
illər ərzində nəzərdə tutulmuş tədbirlərin çoxu həyata keçirilməmişdir.
Onlardan biri - nəzərdə tutulan məqbərənin tikintisi başa çatmamışdı.
Respublika prezidenti Heydər Əliyevin şəxsi təşəbbüsü və himayəsi ilə
1996-cı ildə məqbərə də tikildi. 1996-cı il oktyabrın 29-da məqbərənin
təntənəli açılışı oldu. Heydər Əliyevin dərin məzmunlu nitqində H.Cavid
yaradıcılığının, Azərbaycanda bu istiqamətdə görülən işlərin əhəmiyyəti
təhlil edildi.
3
Heydər Əliyevin rəhbərliyi Azərbaycanı SSRİ-də birinci yerə çıxartdı.
özü isə Sovetlər İttifaqının görkəmli partiya və dövlət xadimi kimi böyük
nüfuz və şöhrət qazandı.
1
Qətiyyətin təntənəsi. Bakı,1995, səh. 53
2
Yenə orada, səh.53
3
Hüseyn Cavid. Naxçıvan.1996, səh.33-39
M İ L L İ K İ T A B X A N A
____________________________________
66
Sov.İKP MK-nm 1976-cı il 5 mart tarixli plenumu Azərbaycan
Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Heydər Əliyevi
Sov.İKP Mərkəzi Komitəsi Siyasi Bürosunun üzvlüyünə namizəd seçdi.
SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 1977-ci il 24 noyabr tarixli fərmanı
ilə inqilabi hərəkatda xidmətlərinə, Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin
qurulması və möhkəmləndirilməsində xidmətlərinə görə, 1941-1945-ci illər
Böyük Vətən müharibəsində faşist işğalçıları üzərində qələbədə böyük
xidmətlərinə görə və zəhmətkeşlərinin təsərrüfat və mədəni quruculuqda
qazandığı müvəffəqiyyətlərə görə Azərbaycan SSR-nin paytaxtı Bakı şəhəri
Lenin ordeni ilə təltif edilmişdi. Ordenin təqdim edilməsi münasibətilə
Sov.İKP Mərkəzi Komitəsinin baş katibi L.İ.Brejnev Bakıya gəlmişdi. O,
Azərbaycan KP Bakı şəhər partiya komitəsinin və Bakı şəhər İcraiyyə
Komitəsinin təntənəli iclasında Bakı şəhərinə Lenin ordenini təqdim etdi.
Azərbaycan 10 il ərzində SSRİ-də qabaqcıllar sırasında idi. Hər il keçici
qırmızı bayraqla təltif edilirdi. SSRİ Soveti Rəyasət Heyətinin 1979-cu il 24
avqust tarixli fərmanı ilə bütün respublikada xalq təsərrüfatının inkişaf
etdirilməsi, ictimai istehsalın səmərəliliyinin yüksəldilməsi, bütün kənd
təsərrüfat məhsulları planının və sosialist öhdəliklərinin vaxtında və
artıqlaması ilə yerinə yetirilməsini təmin etməkdə böyük təşkilatçılığına və
siyasi işinə görə Sov. İKP MK Siyasi bürosu üzvlüyünə namizəd,
Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi
Heydər Əlirza oğlu Əliyevə Lenin ordeni və «Oraq və çəkic» qızıl medalı
təqdim edilməklə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adı verilmişdi.
1
Heydər Əliyevə Sosialist Əməyi Qəhrəmanının Qızıl Medalını təqdim
edərkən L.İ.Brejnev onun böyük fəaliyyətini və rəhbərə xas olan zəruri
keyfiyyətlərini göstərir və qeyd edirdi ki, «Siz, Heydər Əliyeviç,
Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinə rəhbərlik etdiyiniz
on ildə kommunist-rəhbərə xas olan zəruri keyfiyyətlərinizi inandırıcı
nümayiş etdirdiniz. Siz Azərbaycan zəhmətkeşlərinin qazandığı yaxşı və
1
Rusiya Federasiyasının Dövlət Arxivi. Fond 7523, siyahı 135, iş 40,vərəq 79
Dostları ilə paylaş: |