MahirəNərimanqızı
Yüklə 3,17 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Olqa Astafyeva, Rusiya, RF Prezidenti yanında Dövlət Qulluğu və Xalq təsərrüfatı Akademiyası
- Multikulturalizm fəaliyyətdə: bolqar etnik modeli
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu 105
Dünən hörmətli Yefim İosifoviç qeyd etdi ki, belə vasitələrdən biri təhsil sistemidir. Ancaq mənim fikrimcə, təhsil sistemilə bərabər, haqqında tez-tez danışdığımız vətəndaş cəmiyyətinin qurulması situasiyası müəyyən yeni ekspert meydançalarının yaradılmasını nəzərdə tutur. Belə ekspert meydançaları rolunda, əlbəttə, ictimai təşkilatlar və birliklər cıxış edir.
Rusiyada milli-mədəni muxtariyyatlara yenidən baxılması, müasir dünyanın bütün ölkələrinin ərazisində mədəni və informasiya dəyərlərinin birləşdirilməsi imkanlarının yeni oxunuşu insana öz kiçik rakursunu tapmağa və öz bütöv mühitindən təcrid olmadan doğma mədəniyyətinin bütün dəyərlərini öyrənməyə və ona qoşulmağa imkan verir. Elə bu da rəngarəngliyin birliyi modelidir ki, burada hər bir mədəniyyət öz şəxsi ləyaqətini və özəl dəyərlərini saxlayaraq digər mədəniyyətlərlə münaqişə muhitindən kənarda mutləq qarşılıqlı fəaliyyətdə olur. Bu gün, artıq qeyd etdiyimiz kimi, sosial problemlərin hər bir insana, onun dünyada mövcudluğu probleminə aid olduğunu nəzərə alsaq, bunu etmək heç də asan deyildir.
Diskussiya meydançaları nə deməkdir? Onlardan biri – hər bir ölkənin baş verən situasiyanın açıq təhlili ilə birgə təqdim etdiyi analitik materiallardır. Məsələ burasındadır ki, belə materialların toplanması metodu və metodologiyası demək olar ki, movcud deyildir. Mədəniyyətlərin müxtəlif təməllər üzrə qarşılıqlı təhlilinin vahid konseptual metodoloji əsası da yoxdur. Linqvistik rəngarənglik bu problemin həlli yollarından biri kimi. Müasir informasiya və mədəni şəbəkələr vasitəsilə uyğunlaşma problemi. Bu, müasir dünyada insanların, öz yeni reallığından ayrılmadan ailələrilə əlaqəni itirməməyə, bu əlaqəni qorumağa imkan verən ən maraqlı adaptasiya kanallarından və formalarından biridir. Bu, hətta
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu
106 miqrasiya növü anlayışını da dəyişməyə qadir olan yeni situasiyadır. Bu zaman əmək mühacirəti doğrudan da müvəqqəti miqrasiyaya çevrilir – yeni ərazidə oturaq mühacirət olmur. Demək istərdim ki, çoxmədəniyyətlilik konsepti də müasir Rusiyada ciddi təhlilə məruz qalmışdır. Pozitiv təcrübə nöqteyi- nəzərindən mühacir axınları üçün açıq olan ərazilərdə dostluq lokuslarının və mədəniyyətlərarası dialoq lokuslarının yaradılmasını göstərmək olar. Sərhəd vilayəti olan və əhalinin sayına görə 180- dən 200-dək etnomədəni ənənənin nümayəndələrini və müxtəlif mədəniyyət daşıyıcılarını birləşdirən Orenburq vilayətini nümunə kimi göstərmək mümkündür. Burada milli kəndin gözəl təcrübəsi yaranmışdır, eyni bir ərazi məkanında informasiya muzeyləri, informasiya mərkəzləri yaradılmaşdır. Bu mərkəzlərdə digər mədəniyyətlərlə tanış olmaq və vahid ərazi çərçivəsində ümumi tədbirlər keçirmək mümkündür. Rusiyada bu təzəlikcə vüsət almaqdadır, məhz təcridetmədən qaçmaq, ünsiyyətə canatma – dialoq formasını qurmaq məqsədilə çoxmədəniyyətlilik modelinin mürəkkəbləşdirirlməsi üçün maraqlı bir vasitə, maraqlı bir gedişdir. Rusiya təcrübəsini təhlil edərək, demək istəyirəm ki, bu, həm ərazi modelləri, həm də prosesləri qanunvericiliklə nizamlama modelləri çərçivəsində axtarışların mürəkkəb şəraitində baş tutur. Hər halda hər il 200 minədək insan Rusiyaya gəlir. Onlar müxtəlif mədəniyyətlərin daşıyıcılarıdır. Lakin Rusiyanın çoxmədəniyyətliliyin genişləndirilməsinə dair malik olduğu təcrübə əsas verir ki, etnomədəni siyasətin strategiyası pozitiv olsun və bütün mövcud gərginlik halları öz müsbət həllini tapsın.
Rusiya, RF Prezidenti yanında Dövlət Qulluğu və Xalq təsərrüfatı Akademiyası
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi Elmi toplu 107
Multikulturalizm fəaliyyətdə: bolqar etnik modeli
Hörmətli xanımlar və cənablar! Hal-hazırda Bolqarıstanda bir milyondan artıq müsəlmanın yaşadığını heç də hamınız bilmirsiniz. Onlar səkkiz yüz min bolqar türkü və Osmanlı imperiyasının hakimiyyəti dövründə islamı qəbul etmiş iki yüz min bolqardır.
90-ci illərin əvvəllərində Avropa təşəbbüskarlarının çoxu soruşduqda ki, Balkanlarda etnik konflikt harada başlamışdır, cavab alırdılar: ―Bolqarıstanda‖, çünki etnik gərginliyin dərəcəsi o vaxt bizdə çox yüksək idi. Buna səbəb səksəninci illərin ortalarında Bolqarıstanın o vaxtkı hakimiyyətinin bizim müsəlmanların ərəb- türk mənşəli adlarını slavyan adlarına dəyişməsiydi. Onlara öz dillərində danışmaq qadağan edilmişdi. Ancaq indinin özündə belə çoxları ana dilində danışır. Hərçənd, bu qəribə səslənir, məsələn, iki müsəlman gedir və türk dilində danışırlar, milis onları saxlayır və cərimə edir. Müsəlmanlara məscidlərdə öz ibadətlərini etməyi qadağan etdilər. Ümumiyyətlə, vəziyyət gərginləşdi və 1989-cu ildə özünün pik nöqtəsinə çatdı. Bu zaman kütləvi tətillər və yürüşlər başlandı. Vəziyyəti əldə saxlamaq üçün kommunist hakimiyyəti dörd yüz min türk vətəndaşını bizim respublikadan qovdu.
Ancaq bu müəyyən qədər gərginliyi aradan qaldırdı, çünki Şərq blokunda dərhal dəyişikliklər qopdu və vəziyyət yenidən gərginlşməyə başladı. O zaman Bolqarıstanın prezidenti doktor J.Jelev idi. O, inkişaf edən gərgin konfliktin müsbət həllini istəyirdi, çünki bizim konstitusiya vətəndaşlarımızın bütün fərdi hüquqlarını qoruyur. Ancaq biz irəli getdik və bizim müsəlmanlara öz partiyalarını yaratmaq imkanı verdik. Bu partiya 90-cı illərin əvvəllərində qeydə alındı və onların kollektiv hüquqlarını – yaşamaq və azadlıq hüquqlarını müdafiə edirdi. İyirmi il ərzində bizim yığıncağın daimi nümayəndəliyi var idi, ancaq maraqlıdır ki,
Yüklə 3,17 Mb. Dostları ilə paylaş:
|