MahirəNərimanqızı
Yüklə 4,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Elman Nəsirov Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət Ġdarəçilik Akademiyasının Siyasi AraĢdırmalar
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
92
Həsənovun Azərbaycanın yüksək dövlət təltifinə-―Heydər Əliyev‖ mükafatına layiq görülməsi;
* ―Azərbaycanın geosiyasəti‖ əsərinin dövlət səviyyəsində geniĢ təqdimatının keçirilməsi;
* ―Azərbaycanın geosiyasəti‖ əsərinin BMT-nin rəsmi dillərinə (ingilis, fransız, rus, ərəb, ispan və çin) tərcmə olunması və s.
Elman Nəsirov Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət Ġdarəçilik Akademiyasının Siyasi AraĢdırmalar Ġnstitutunun direktoru, millət vəkili, siyasi elmlər doktoru, professor
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu 93
Məlumdur ki, etnopsixologiya və ya etnik psixologiya adlanan tədqiqat sahəsi millətlərin psixologiyasının öyrənilməsi ilə məĢğul olduğuna görə bu elm sahəsinə olan böyük maraq siyasi motivlərlə əlaqədardır. Hətta politologiyada etnik psixologiyanın təsiri ilə yaranmıĢ «Etnopolitologiya» adlı xüsusi bölmə mövcuddur. Etnopsixologiya – insanların etnik (mədəni) mənsubiyyəti ilə onların psixologiyası arasındakı əlaqəni öyrənən psixologiya sahəsidir bu elm sahəsi kimə necə təsir göstərmək iĢini müəyyən etməyə imkan verir.
Müasir dünya psixologiyasında millətlərin psixologiyasının öyrənilməsi məsələsinə iki fərqli yanaĢma xətti – modelləri mövcuddur: Amerika və Avrasiya modelləri. Birinci model ABġ psixologiyasında meydana çıxmıĢdır və o dövlətdə aparıcı mövqeyə malikdir. Ġkinci model -Avropa, keçmiĢ SSRĠ və Uzaq ġərq ölkələrində isə millətlərin psixologiyası «etnik psixologiya» çərçivəsində öyrənilir. Etnik və siyasi millətçilik arasında o fərq var ki, etnik millətçilik xalqların inkiĢafının erkən çağlarında gərəkli oluduğu halda, siyasi millətçilik dünyanın Yeni və Ən Yeni tarixi üçün səciyyəvidir. Bu həm də xalqların ictimai-siyasi Ģüurunda baĢ verən keyfiyyət dəyiĢikliklərindən, rasional seçimin inkiĢaf etməsindən irəli gəlir. Etnik millətçilik nisbətən aĢağı səviyyə hesab edilən primitiv millətçilik hesab edilir və müəyyən zəmin yarananda etnik millətçilik öz yerini daha yüksək səviyyəli millətçiliyə verir. Məlumdur ki, hakimiyyətin mənbəyi baĢqa qüvvə yox, onun öz xalqıdır və keçən əsrlərdə Avropa məkanında, hazırda isə Yaxın www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
94
ġərq ölkələrində baĢ verən dəyiĢikliklərin mahiyyəti də elə xalqdan irəli gəlir. VətəndaĢ millətçiliyi kimi formalaĢan və ya buna can atan dövlətlərin daha uğurlu inkiĢaf etməsinin səbəbi də elə xalq qüvvələridir. Siyasi millətçilik əsasında təĢkilatlanan dövlətlərdə etnik-milli enerjinin əhəmiyyətli hissəsi ölkədaxili münaqiĢələrin həllinə sərf edilir. Hərc-mərclik baĢ alıb gedir və sonda bu ölkə hansı formadasa, digər dövlətlərdən asılı vəziyyətə düĢür. Əgər bir ölkədə vətəndaĢ identikliyi, həmrəyliyi imkan verirsə ki, milli və mədəni müxtəlifliyin tükənməz enerjisi ümumi dövlətçilik mənafeyinə xidmət etsin, o qüvvəni dövlətin inkiĢafı istiqamətinə yönəltsin, həmin dövlət inkiĢaf edəcək və əldə etdiyi müstəqilliyi qoruyub saxlayacaqdır. Hazırda dünyanın "immun sistemi" çox təhlükəli meyillərin birbaĢa təsiri altına düĢmüĢdür. Beynəlxalq təhlükəsizlik, həm bütövlük keyfiyyətinə malik qlobal sistem olmaq etibarilə, həm də ayrı-ayrı regionlar və ölkələr bölümündə ifrat dərəcədə mürəkkəb məzmunlu problemli situasiya ilə qarĢı-qarĢıyadır. Problemin fəlsəfi ideallaĢdırılması və bu prizmadan çıxıĢ yollarına baxıĢ birmənalı olaraq "realist məktəbin" (D.Qobson, K.KIauzevits, Q.Morqentau, Q.Kissincer) öz mahiyyəti etibarilə artıq kifayət qədər "tüklənmiĢ" Pareto-optimumundan elə də fərqlənməyən konseptual yanaĢmasına gətirib çıxarır. Sabit qaydaların, sabit dünya nizamının mövcudluğu mütləq təhlükəsizliyin qarantı kimi çıxıĢ etmək keyfiyyətinə malik deyildir. "Realist məktəbin" məntiqindən çıxıĢ etsək, onda belə məlum olur ki, bir ölkənin "mütləq təhlükəsizliyi", digər bir ölkənin yaxud ölkələr qrupunun nisbi təhlükələrə məruz qalması Ģəraitində reallığa çevrilə bilər. BaĢqa sözlə, qlobal miqyasda ölkələrarası qarĢılıqlı asılılığın assimetrikliyi adi gözlə müĢahidə olunmaqdadır. Nəyin paylanması yaxud bölüĢdürülməsindən asılı olmayaraq, qlobal assimmetriklik kütləvi Ģəkildə ədalətsizlik doğurur. Ədalətsizliyin qlobal miqyaslı təzahür formaları, dünya nizamının Yüklə 4,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|