MahirəNərimanqızı
Yüklə 5,95 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs Mərkəz i Ümumi psixologiya. Psixologiya
39
onun forması və fərdi fərqlərə görə təsnifatı», «Milli məktəblərdə rus dili təliminin psixoloji əsasları haqqında», «Nitqin qavranılmasının seçiciliyi və dilin tədrisi» və s. əsərləri təlim psixologiyası, nitq inkiĢafı sahəsində SSRĠ-də aparılan ən uğurlu tədqiqatlardan hesab olunur. Azərbaycanda yüksək ixtisaslı kadrların hazırlanmasında, psixoloji fikrin inkiĢafı və təĢəkkülündə Əhməd Kərədi
ildə Türkiyədə təhsilini baĢa vurduqdan sonra Bakıya gəlmiĢ, 1922-1960-cı illərdə V.Ġ.Lenin adına APĠ-də dərs demiĢ, müxtəlif vaxtlarda psixolgiya kafedrasına rəhbərlik etmiĢdir. 1960-cı ildən ömrünün sonunadək Azərbaycan EA-nın fəlsəfə Ģöbəsində çalıĢmıĢdır. 1933-cü ildə V.Ġ. Lenin adına APĠ-nin nəzdində aspirantura Ģöbəsi açılır. Bu Ģöbənin yaradılmasıyla psixologiya üzrə kadr hazırlığında da bir dönüĢ yaranır. 20-ci illərin sonu – 30-cu illərin əvvəllərində digər sahə- lərdə olduğu kimi, psixologiyada da kəskin diskussiyalar, pole- mikalar baĢladı. Qeyd etmək istərdik ki, SSRĠ miqyasında gedən proseslər eynilə Azərbaycanda da baĢ verirdi. Bununla bağlı F. Rüstəmov yazır: «20-ci illərin əvvəllərində pedaqoji elmdə demokratik fikir güclü idi, əsasən qeyri-marksist mövqedə dayanan nəzəriyyələr üstün mövqeyə malik idi. Bu nəzəriyyələrin bir qismi Avropadan türk pedaqoq və psixoloqlarının (X. Fikrət, Mühiddin, Ġ. Hikmət, T. Tofiq, N. Ġsmət və H. Məhbubənin) əsərləri vasitəsilə yayılır, digər qismi isə rus pedaqoji fikrindən tərcümə edilmiĢ əsərlərdən milli pedaqoji fikrə keçirdi. Ġntellektual mübahisələr çox zaman bir-birinə qara yax- maqla baĢa çatırdı. Bu proses hər yerdə – mərkəzdə də, yerlərdə də gedirdi. Rusiya və Ukrayna üçün səciyyəvi olan www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi
Ümumi psixologiya. Psixologiya 40 yanlıĢlıqlar eyni ilə Azərbaycanda da təkrar olunurdu. Moskvada A.P. Pinkeviçin, P.P. Blonskinin baĢına gətirilənlər Bakıda B.B. Komarovski, A.O. Makovelski, Ə. Seyidov, Ə. Zəkuzadə üçün təkrarlanırdı. Hədə, təhqir və yalanlara cavab vermənin fiziki cəhətdən məhvə səbəb olacağını dərk edən alimlər özlərini əsassız itihamlardan qorumaq üçün etiraf məktubları yazır, düzgün elmi mövqelərini tənqid etmək məcburiyyətində qalırdılar». Acınacaqlısı odur ki, polemika və tənqidlər yalnız mütə- xəssislər arasında deyil, ixtisas sahibi olmayan, ancaq «əqidəli marksistlər» tərəfindən də keçirilir, təəssüf ki, çox vaxt məhz onlar «haqlı» çıxırdılar. Tənqid olunanlar sırasında adətən həqiqi elm fədailəri, görkəmli alimlər olurdu. 1931-ci ildə F.Ə.Ġbrahimbəyov testlər metodunun milli psixologiyanı öyrənmək sahəsindəki zərərli nəticələri barədə danıĢmağa məcbur olur. Onun 1936-cı ildə nəĢf etdirdiyi «UĢaqların əqli inkiĢafında zərərli nəzəriyyə» adlı məqaləsində pedalogiyanın metodoloji yararsızlığından, təhsilə, psixologiya və pedaqogika elminə vurduğu zərərdən bəhs olunurdu. 30-cu illərin ortalarında Azərbaycan psixologiya elminə gənc və istedadlı alimlər gəlir. Onların sırasından S. Hacıyev, M. Məhərrəmov, M. Abbasov və baĢqaları xüsusilə seçilirdilər. 1931-ci ildə Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Pedaqogika Ġnstitutu fəaliyyətə baĢlayır. Fərəhli haldır ki, institutun nəzdində pedologiya-psixologiya kabineti və laboratoriyası da fəaliyyət göstərir. Təlim-tərbiyə prosesi ilə bağlı aparılan tədqiqatlar psixologiya elminin inkiĢafında xüsusi yer tutur. Ġnstitutda yaradılan Ģöbəyə M.R. Abbasov baĢçılıq edir. Bu institutda müxtəlif dövrlərdə F.Ə. Ġbrahimbəyov, A.O. Mako- velski, S. Hacıyev, M. Hacıyev, Z.M. Mehdizadə, Ə.K. Zəkuyev, M.C. Məhərrəmov, M.Ə. Həmzəyev, Ə.S.Bayramov, www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs Mərkəz i Ümumi psixologiya. Psixologiya
41
Ə.Ə. Əlizadə və baĢqa görkəmli alimlər çalıĢmıĢ, tədqiqat iĢləri aparmıĢlar. Hazırda institut Təhsil Problemləri Ġnstitutu adı ilə fəaliy- yət göstərir. Ġnstitutun psixologiya və yaĢ fiziologiyası Ģöbə- sində təhsilin müxtəlif sahələri üzrə tədqiqatlar aparılır. Respublikamızda psixologiya elminin inkiĢafında APRDƏĠ (hazırda Bakı Slavyan Universiteti), SSRĠ-nin 50 illiyi adına APXDĠ (hazırda Azərbaycan Dillər Universiteti), KDPĠ (hazırda Gəncə Dövlət Pedaqoji Universiteti) və s. təhsil müəssisələri də özünəməxsus rol oynamıĢdır. 1946-cı ildə ÜĠK(b)P MK-nın xüsusi qərarı ilə 1947/48- ci tədris ilindən baĢlayaraq orta məktəblərin buraxılıĢ siniflərində məntiq və psixologiyanın tədris olunması ilə bağlı qərar qəbul olunur. Qərara uyğun olaraq 1947/48-ci tədris ilində Azərbaycan Dövlət Universitetində məntiq-psixologiya kafedrası yaradılır. Kafedraya rəhbərlik A.O. Makovelskiyə tapĢırılır. O, 1960-cı ilə qədər bu kafedraya rəhbərlik edir. 1960-cı ildən kafedra pedaqogika və psixologiya kafedrası adı ilə fəaliyyətini davam etdirir. 1960-1970-ci illərdə kafedraya M.C. Məhərrəmov, daha sonra professor Ə.S. Bayramov rəhbərlik edir. Hazırda kafedraya professor B.H. Əliyev rəhbərlik edir. M.C. Məhərrəmov (1909-1970) həm psixoloq kadrlarının hazırlanmasında, həm də psixologiya elminin inkiĢafında əvəz- siz xidmətlər göstərmiĢdir. O, 1931-1935-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Ġnstitutunun pedaqoji-psixoloji fakültəsini bitirmiĢdir. 1944-cü ildə ADU-nun aspiranturasına daxil olmuĢ və ömrünün sonuna- dək orada çalıĢmıĢdır. O, 1955-ci ildə «Orta məktəbdə psixolo- giyanın tədrisi üsullarına dair», 1960 və 1961-ci illərdə «Psi- xologiya oçerkləri», 1968-ci ildə «Psixologiya» əsərlərini
Yüklə 5,95 Mb. Dostları ilə paylaş:
|