MahirəNərimanqızı
Yüklə 5,95 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- N. A. Brenşteynin
www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
415 415
415 415
415 415
415 415
415 tapĢırıq verəcəm, sən isə onları yerinə yetirəcəksən. Bunlar bir az məktəbdə sənə verəcəkləri tapĢırıqlara oxĢayır, lakin əsil məktəb tapĢırığı deyil. Məncə onlar sənin xoĢuna gələcək". Bundan sonra "Seqen lövhəsi" üzrə iĢ aparmaq olar. Bu tapĢırıq bağça yaĢlı uĢaqlar tərəfindən asanlıqla yerinə yetirilir. O, bir növ oyun xarakteri daĢımaqla uĢaqların xoĢuna gəlir, onları sakitləĢdirir, gərginliyi aradan qaldırır. Bununla yanaĢı, dərhal müvəffəqiyyət Ģəraiti yaradır. UĢaq öz iĢinin nəticəsini qiymətləndirə bilməsə də, onun üçün əsas məsələ ümümiyyətlə tapĢırığı yerinə yetirə bilməsindən və tanımadığı adamın onu tərifləməsindən ibarətdir. "Seqen lövhəsi" bir neçə topludan ibarətdir. Həmin lövhələrin çətinliyi fiqurların miqdarından və onların bir neçə hissəyə kəsilməsindən asılıdır. Yoxlama zamanı həmin toplulardan ikisindən istifadə etmək olar. Birinci (1 №-li) lövhə toplusu aĢağıdakı doqquz bütöv fiqurdan ibarətdir: dairə, xaç, kvadrat, üçbucaq, romb, oval, trapesiya, ulduz, altıguĢəli fiqur. Ġkinci lövhə (2 №-li) iki hissəyə bölünmüĢ fiqurdan (dairə, oval, altıguĢəli, kvadrat) və üç hissəyə bölünmüĢ bir fiqurdan (xaç) ibarətdir. TapĢırığı yerinə yetirmək üçün uĢağa aĢağıdakı Ģəkildə təlimat verilməlidir: "Bax, bu lövhədə fiqurlar var. Mən onları yerə tökəcəm, sən isə əvvəlki yerlərinə yığmalısan". Bu söz qurtaran kimi fiqurları tökmək, uĢağın iĢə baĢlamasını gözləmədən saniyəölçəni iĢə salmaq lazımdır. Əgər uĢaq iĢə dərhal baĢlamırsa bunu protokolda qeyd etmək, nə qədər vaxt keçdiyini göstərmək lazımdır. Protokolda uĢağın bütün hərəkətləri, fəallığı, iĢgüzarlığı, marağı, çətinlik çəkdikdə kimə və necə müraciət etməsi və s. qeyd edilməlidir. Burada mütləq həmin iĢə nə qədər vaxt sərf olunduğu qeyd edilməlidir. Bununla həmin uĢağın fərdi tempini müəyyənləĢdirmək olar. Həmin yaĢ dövründə birinci lövhə üzrə iĢin orta vaxt göstəricisi 30-35 saniyə, ikinci lövhə üzrə bir dəqiqə təĢkil edir. www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
416 416 TapĢırığı yerinə yetirərkən uĢaq çətinlik çəkərsə, psixoloq həmin çətinliyin nədən ibarət olduğunu: uĢağın buna necə münasibət bəslədiyini, onu aradan qaldırmağa necə cəhd göstərdiyini protokola qeyd etməlidir. UĢağa necə hərəkət etmək lazım gəldiyini dərhal bildirmək lazım deyildir. Ona birinci növbədə imkan yaratmaq lazımdır ki, özü çətinliyi aradan qaldırsın. Əgər uĢaq elə ilk andan ona köməklik göstərilməsini istəyirsə, onu dərhal protokola qeyd edib uĢağı müstəqil iĢə istiqamətləndirmək lazımdır. Çox zaman uĢaqlar ən azacıq çətinlikdən kömək üçün böyüklərə müraciət edir və deyirlər: "Mən bunu edə bilmərəm", "bilmirəm necə edim", "bacarmıram". Belə olduqda çox mülayim Ģəkildə uĢağı tapĢırılan iĢi müstəqil Ģəkildə yerinə yetirməyə məcbur etmək lazımdır. Çətinliyin mürəkkəb xarakter daĢıdığını hiss etdikdə uĢağın köməyinə gəlmək lazımdır. Köməyi daima ehtiyatla etmək lazımdır, uĢağın özünün yerinə yetirə biləcəyi iĢə qarıĢmaq lazım deyildir. "Seqen lövhəsi"ndən sonra uĢaqlara N. A. Brenşteynin "ardıcıl hadisələr" tapĢırığını vermək olar. Bunun üçün "Canavarlar" seriyasından ibarət beĢ süjetli Ģəkildən istifadə etmək olar. Hər bir Ģəkil müəyyən bitkin situasiyanı əhatə edir. Həmin Ģəkillərin məzmunu aĢağıdakı kimidir: birinci Ģəkildə əlində çanta tutmuĢ gülərüz bir oğlan uĢağı qarla örtülmüĢ meĢə yolu ilə gedir. Ġkinci Ģəkildə - nədənsə çox qorxmuĢ həmin uĢaq əlində çanta meĢə ilə qaçır, Ģəklin sağ tərəfində uĢağın yolu üstündə böyük ağaclar görünür. Üçüncü Ģəkildə ağaca dırmaĢan uĢaq görünür. Sifətində qorxu əlaməti hiss olunur. Onun çantası ağacın altında görünür. Sol tərəfdə pöhrəlikdə üç canavar uĢağın dırmaĢdığı ağaca tərəf qaçır. Dördüncü Ģəkildə uĢaq ağacın ortasındakı aĢağı budağın üstündə uzanmıĢdır. Ağacın altında onun çantası və ətrafa səpələnmiĢ kitab dəftərlər görünür. Ağacın dövrəsində üç canavar dayanmıĢdır. Onlardan biri qabaq pəncələrini ağacın gövdəsinə söykəyib, ikinci dayanıb ağzını uĢaq olan tərəfə qaldırıb, üçüncü isə ağacın yanında www.elmler.net -
Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Ümumi psixologiya. Psixologiya
417 417
417 417
417 417
417 417
417 nəyisə iyləyir. BeĢinci Ģəkildə sağ tərəfdə hündür ağac çəkilmiĢ, onun gövdəsini qucaqlayıb aĢağı düĢmək istəyən uĢaq və ona aĢağıdan kömək edən saqqallı kiĢi görünür. Sol tərəfdə arxa planda xizəyə qoĢulmuĢ at görünür. Xizəkdə oturmuĢ adam fiquru var. Xizəyin qarĢısında baĢqa bir adam fiquru çəkilmiĢdir. O, ensiz ağaca bənzəyən bir əĢyanı üfüqi vəziyyətdə çiyninə söykəmiĢ, onun ucundan qırmızıya çalan bir iz uzanır. ġəkillər uĢağa ardıcıl deyil, qarıĢıq verilir. Məsələn, beĢinci, ikinci, dördüncü, birinci, üçüncü. Bu, aĢağıdakı təlimatla müĢayət olunur: "Mən sənə bir hadisəni təsvir edən Ģəkillər verəcəm. Lakin həmin Ģəkillər qarıĢıb. Sən həmin Ģəkillərə diqqətlə baxıb, yaxĢı-yaxĢı düĢünüb ardıcıl Ģəkildə stolun üstünə düzməlisən. Bax bura hadisənin baĢlanğıcını göstərən Ģəkli, sonra qalanlarını qoymalısan (ikincini və sonrakı Ģəkillərin hər birini hara qoyacağını göstərməklə). Onda Ģəkilləri götür, diqqətlə bax və hər birini öz yerinə qoy». ġəkilləri uĢağa verdikdən sonra psixoloq daha onun iĢinə qarıĢmır, uĢağın hər bir hərəkətini, emosional vəziyyətini protokola daxil edir. Əgər uĢaq bir dəqiqə ərzində iĢə giriĢmirsə onu bu kimi sözlərlə ruhlandırmaq olar: "ġəklə bax, sən onları sıra ilə düzməlisən" və yaxud "Qorxma, bir düz görüm". UĢaq iĢi yerinə yetirməyə baĢlayıbsa onun nə dərəcədə düzgün iĢləməsi barədə heç nə demək lazım deyildir. Yalnız uĢaq bütün Ģəkilləri düzüb qurtardıqdan sonra demək olar: "ġəkillərin hamısını sıra ilə düzmüsənmi?" Ġndi göstər görüm birinci Ģəkil hansıdır? Ġkinci hansıdır? Üçüncü, dördüncü, sonuncu hansıdır?" UĢağın düzdüyü ardıcıllığı protokolda qeyd etmək lazımdır. Əgər ardıcıllıq düzgündürsə, sadəcə (+) iĢarəsi qoymaqla kifayətlənmək olar. Bundan sonra demək lazımdır: "Ġndi mənə bu hadisəni danıĢ". UĢağın cavabını olduğu kimi qeyd etmək lazım gəlir, Yüklə 5,95 Mb. Dostları ilə paylaş:
|