Ma’ruza Mashg’ulotlarining ta’lim texnologiyasi

В	Z	C
	D			D	А	F			F
				G	H	Y
	G				H				Y

Тетрациклин	Бу антибиотиклар микроорганизмларни кўпайишишига таъсир қилади.	Узоқ вақт қулланилганда бактерицит таъсир қили мумкин
Эритромицин	Бактериоцит тасир қилувчи антибиотиклар	левомецитин
олеандомицин	макролидлар	Антибиотикларнинг антимикроб таъсири ЕД да ўлчанади
амоксиклав	бензилпенициллин	Бициллин
нафциллин	Бактериоцит таъсир қилувчи антибиотиклар	Феноксиметил-пенициллин
клоксациллин	оксациллин	метициллин
Бир нена граммусбат ва грамманфий бактерияга таъсир қилади	фақат битта тур микробга таъсир қиласа тор доирада	Нистатин
Тетрациклин	Кенг ёки тор доирада таъсир қилувчилар	Леворин		Стафилококклар	ДНК репликациясини тўсувчи антибиотиклар	Порфиромицин		Спирохеталар	РНК полемеразани тўсувчи антибиотиклар	Лептоспиралар
левомицитин	аминогликозидлар	Амфоторицин		дифтериялар	Бу антибиотик асосан актиномицитлардан тайёрланади	ДНК полимеразага таъсир қилиб синтезни бузади.		Туберкулёз	Клостридиялар	Иерсениялар

Mashg‘ulotda qo‘llaniladigan yangi pedagogik texnologiyalar:

Kimyotyerapevtik moddalarning asosiy guruxlari va ularning mikroblarga karshi ta’sir mexanizmi va antibiotiklar mavzusi yuzasidan “Galyereya buylab tur” uyini

ISh UChUN ZARUR:

1. Xar xil rangli ruchkalar.

2. Jyerebtevka uchun qog‘ozlar.

3. O‘yin bayonnomasini olib borish.

4. Savollar yozilgan konvyertlar.

Ishni bajarilish tartibi:

1. Gurux 3 ta kichik guruxlarga bo‘linadi.

2. Xar bir guruxcha aloxida stollarga o‘tirib, bittadan oq qog‘oz va bir xil rangli ruchka olishadi.

3. Qog‘ozga sana, gurux nomyeri, o‘yin nomi, shu guruxdagi talabalarning ismi, sharifi yoziladi.

4. Guruxchadan bitta talaba o‘qituvchi oldidan savollar yozilgan bitta biletni oladi va shu gurux o‘z javoblarini qog‘ozga yozishadi.

5. Xar bir guruxcha uchun aloxida savollar bir xil murakkablikda tuzilgan bo‘lishi kyerak.

6. 10 minut vaqt beriladi.

7. Kichik guruxlar 10 minut davomida o‘z javoblarini qog‘ozga yozishadi va vaqt tugashi bilan 2-3 guruxchalar savollarni almashadilar.

8. Keyingi xar bir guruxcha oldingi guruxchalar javobini o‘qib baxolashadi va o‘zlari qo‘shimcha yozishadi, bu etap xam 10 minut davom etadi.

9. 30 daqiqadan so‘ng qog‘ozlar yig‘ib olinadi. Bu varaqlar 3 xil ruchkada yozilgan javoblar varianti bo‘ladi.

10. Xamma talabalar natijalarni birgalikda taxlil qilishadi. Buning uchun 15 minut vaqt beriladi.

11. O‘z variantiga to‘g‘ri javob yozgan va boshqa variantlarga qo‘shimcha ravshda javob byergan guruxga yuqori ball beriladi.

12. Talabalarni baxolashda ish o‘yinida olgan ballari xisbga olinadi.

13. Talabalar ish o‘yinlari o‘qituvchida saqlanadi.

1) Kimyotyerapevtik moddalarning umumiy belgilarini sanab byering.

2) Kimyotyerapevtik kursatkich nima?

3) Kimyotyerapiyaga kim asos solgan va uning xulosasi.

4) Sulfanilamid moddalar ta’sirini tushuntirib byering.

5) Kimyoviy preparatlar odam organizmiga kanday salbiy ta’sir kiladi?

6) Virusli infeksiyalar kimyotyerapiyasini ta’sirini tushuntirib byering.

7) Antibiotiklar nima? Bu tyerminni kim taklif etgan?

8) Antibiotiklarning patogen mikroorganizmlarga va odam organizmiga ta’siri kanday?

9) Antibiotikni birinchi bo‘lib kim kayerdan oldi?

10) Antibiotiklar kelib chikishi, kimyoviy tarkibi, antimikrob ta’sir mexanizmi va doirasi kabi xususiyatlariga kura tasnifini yoriting.

11) Antimikrob ta’sir mexanizmi buyicha antibiotiklar kanday farklanadi?

12) Baktyerisid va baktyeriostatik ta’sirga ega bo’lgan antibiotiklarni yozing.

13) Antimikrob spektri (ta’sir doirasi) buyicha antibiotiklarni guruxlang va ularni tushuntiring.

14) Xozirgi kunda baktyeriyalar antibiotiklarga sezgirligi darajasiga kura necha guruxga bulinadi?

15) Disklar usulini tushuntiring.

16) Mikroorganizmlarning antibiotiklarga sezgirligiga kura necha guruxga bulinadi?

17) Ketma-ket suyultirish usulini tushuntiring.

18) Antibiotiklarning odam koni, siydigi va boshqa suyukliklarida aniklash usulini tushuntiring.

19) Staph. aureus baktyeriyasining B-laktamaza ishlab chikarish xususiyatini aniklash usulini tushuntiring.

20) Antibiotiklarni kelib chikishiga karab klasifikasiyalang.

21) Baktyeriyalarning antibiotiklarga moslashishi kanday amalga oshadi?

22) Viruslarning reproduksiyasini tuxtatadigan antibiotiklar ta’siri.

23) Baktyeriostatik va baktyeriosid ta’sir etuvchi antibiotiklarni sanang.

24) Penisillinlar haqida ma’lumot byering.

Mavzu bo‘yicha: “RUChKA STOLNING O‘RTASIDA” NOMLI IShBILARMONLIK O‘YININI O‘TKAZISh USLUBI.

ISh UChUN ZARUR NARSALAR:

1.Savollar, alohida qog‘ozlarga yozilgan holda.

2. Toza qog‘ozlar, ruchka.

3. Ish daftari.

IShNING YuRITILIShI.

1. Hamma talabalar qur’a tashlangan holda 4 ta talabadan iborat bo‘lgan 3 guruxga bo‘linadi.

2. Har bir gurux alohida stol atrofiga o‘tirib, toza qog‘oz va ruchkalarni tayyorlaydi.

3. Qog‘ozga kun, oy, yil, guruxning raqami, qaysi kulliyotdanligi, ishtirokchi talabaning ismi sharifi va o‘ynalayotgan o‘yinning nomi yoziladi.

4. O‘yinda ishtirok etayotgan guruxga (umumiy) bitta aniq savolga javob byerish topshirig‘i beriladi

5. Har bir talaba qog‘ozga o‘zining ismi sharifini, to‘g‘ri deb hisoblagan javobini yozib yozgan qog‘ozini yonidagi ishtirokchiga uzatadi ruchkani esa stol o‘rtasiga surib qo‘yadi.

6. O‘qituvchi guruxning ishtirokini o‘yinni qay tarzda olib borayotganini nazorat qilib turadi. Umumiy aniq, to‘g‘ri javob daftarga yozib boriladi.

7. To‘g‘ri javob byergan talabaning eng yuqori oladigan balli -100%, reytingning teoretik qismidan kelib chiqqan holda. 2- o‘rinni olgan talabalarga-85,9 reyting hisobida; 3-o‘rinni olgan talabalarga -70,9% .

8. Javob byera olmagan yoki noto‘g‘ri javob byergan talabalarga - 0 ball beriladi.

9. Qog‘ozga o‘qituvchi ball va imzo qo‘yadi.

10. O‘yin davomida olingan ball mashg‘ulotlar davomida teoritik qism uchun byerilgan ball sifatida hisobga olib boriladi.

11. Jurnalning pastki qismida qo‘shimcha o‘tkazilgan o‘yin haqida belgi qo‘yib boriladi va bunga gurux sardori imzo qo‘yadi.

12. Ish bayonnomasi o‘qituvchida saqlanadi.

O‘YININI O‘TKAZISh BO‘YIChA SAVOLLAR.

1. Ximio tyerapevtik preparatlar deb nimalarga aytaladi, misollar keltiring.

2. Sulfanilamid preparatlari kanday preparatlar misollar keltiring.

3. Antibiotiklarga ta’rif byering.

4. Ximiotyerapevtik preparatlarni baktyeriostak va baktyeriosid ta’siri nimani btldiradi.

5. Tabbiyi antibiotiklarga miso keltiring

6. Polusintetik antibiotiklarga kanday olinadimisol keltiring.

7. Sintetik antibiotiklar kanday olinadi

8. Xujayra devoriga kanday tortib ta’sir ku’rsatadi, mexanizmi, misol keltiring.

9. Sitoplazmatik membranaga kanday antibiotik ta’sir korsatadi, misol keltiring.

10. Xitinlar tuzilishi buyicha antibiotiklarni klas-si.

11. Antibiotiklarning asoratlarini sanab ko’rsating.

12. Polienli antibiotiklar va ularga misollar keltiring.

13. Seqalosiarinlarga misol keltiring.

14. Baktyerialarni antibiotiklarga chidamli shtammlarini xosil bo’lish mexanizmlarini tushintiring.

15. Baktyerialarni antibiotiklarga sezgyerligini kog’ozli disk usulda aniklash prinsiplariga ayting.

16. Baktyeriyalarning antibiotiklarga sezgirligini ketma-ket suyultirishi usilda aaniklash.

13.2.1. taxliliy qism.

Vaziyatli masala:

1.Bemor najasidan ichburug‘ qo‘zg‘atuvchisining sof kulturasi ajratib olindi. Uning antibiotiklarga sezgirligi qaysi usul yordamida aniqlanadi?

2.Ich surilishi kuzatilganda bemor antibiotik iste’mol qildi. Shundan keyin sog‘ayish kuzatildi. Lekin uchinchi kunga borib yuqori harorat, tomoq og‘rishi, burun va lab shilliq qavatlarida toshmalar toshgani kuzatildi (kandidomikoz). Qonda leykopeniya agranulositoz kuzatildi. Bemorni nima bilan davolashgang‘ Davolash jarayonida paydo bo‘lgan kasallikning tabiati qanday?

3.Stomatolokka ikki yashar bolasi bor ona murojaat qildi. Bolaning tishlari o‘z vaqtida chiqqan lekin o‘sish boshlanishi bilan emirilish kuzatilgan. Tishlar tekshirilganda qoziq tishlarning butunlay emirilganligi, tish emalining sarg‘ayib ketganligi, ko‘p tishlar karies bo‘lganligi namoyon bo‘ldi. Anamnezdan shu narsa ma’lum bo‘ldiki, ona homiladorligida shifokor maslahatisiz antibiotik ichgan. Bolaning onasi qaysi antibiotikdan foydalangan?

4.Kasal axlatidan dizentiriya kuzgatuvchisi ajratib olindi. Bu kulturaning antibiotiklarga sezgirligini kanday usulda aniklanadi.

5.Angina bilan kasallangan kasalga penisillin 3 kun davomida xamma koidalarga rioya kilingan xolda yuboriladi, lekin kasal davolanmadi, effekt bulmadi. Davolovchi shifokorning xatosi nimada?

6.Eshyerixioz bilan kasallangan kasalni tez davolash uchun kanday antibiotikni byerish kyerak?

13.2.3. Amaliy qism.

Amaliy mashg‘ulot 1

Nomi: Mikroorganizmlarning antibiotiklarga sezgirligini agarda disk - diffuziya usulida aniqlash.

Maqsad:Qog‘oz disklar usuli yordamida mikroorganizmlarni antibiotiklarga sezgirligini aniqlash.

Amaliy mashg‘ulot 2

Nomi:Bemordan ashyo olish qoidalarini o‘rganish.

Maqsad:Mikrobiologik tekshirishlar uchun ashyo olish qoidalarini o‘rganish.

1. (Namuna) Xloraminli va xloraminsiz agarga ekilgan E .coli kulturasi usish natijasini baxolash.

2. Kog‘oz disklar (sifatli usul) usuli bilan mikroorganizmlarning antibiotikka sezgirligini aniqlash.

1- amaliy mashg‘ulotning bajarilishi.

Xlorli va Xloraminsiz agarga ekilgan E .coli kulturasi usish natijasini baxolash.

Maqsad: Kimyoviy omil bo‘lgan fenolni ichak tayoqchasiga ta’sirini o‘rganish.

Zarur anjomlar: Ichak tayoqchasi ekilgan fenolli va fenolsiz GPA, Gram usulida bo‘yashda ishlatiladigan bo‘yoqlar, spirt lampa, qovuzloq, buyum oynachalari, shtativlar.

Bajariluvchi bosqichlar.

№