|
Mashg‘ulot turi: ma’ruza Mavzu: Islom dini va ta’limoti Mavzu rejasi\'2 ìàúðóçà ëîò
Islom ta’limoti.
Islom
so‘zi arabcha –
Allohga o‘zni topshirish
,
itoat etish
,
taslim bo‘lish
,
bo‘ysunish
ma’nolarini beradi. Islom dini ta’limoti bo‘yicha,
Muhammad payg‘ambar avvalgi payg‘ambarlar (O‘rta Er havzasi sivilizatsiyasi
ichida ma’lum bo‘lgan) ishini davom ettirgan, ular dinini qayta tiklagan,
qiyomat
oldidan yuborilgan oxirgi payg‘ambar (Xotam al-anbiyo’) – nabiy va rasul deb tan
olinadi.
Islom dini ichidagi uch asosiy oqimlardan biri bo‘lgan sunniylikda IX asrga
kelib
besh arkon
(rukn – arabcha «ustun» ma’nosini anglatadi) haqidagi ta’limot
shakllanadi. Ko‘pchilik ulamolar fikricha, ular quyidagilar:
1.
imon;
2.
namoz (arabcha – salot);
3.
zakot;
4.
ro‘za (arabcha – savm);
5.
hajj;
Imon.
Imon masalasida islomda (
ahl as-sunna, shi‘alar, xavorijlar
ichida)
avvalgi davrda turli maktablar vujudga kelib, ular shu kungacha rivojlanib
kelmoqdalar. Ba’zi ta’limotlar (masalan,
mu’tazila, murji’a
) yo‘qolib, yangi
teologik maktablar paydo bo‘lgan. SHuningdek, ko‘p hollarda alohida olingan
mashhur mutafakkir-ulamoning shaxsiy yo‘li (
mazhabi
) ancha xususiyatlarga ega
bo‘ladi.
Ahl as-sunna va-l-jamoa
ichida klassik davrda ikki asosiy maktab –
moturidiylar
va
ash’ariylar
kuchli mavqega ega bo‘ldilar. Masalan,
moturidiylar
nazdida aqida masalalarida quyidagicha fikr mavjud:
«Imon» so‘zining lug‘aviy ma’nosi
ishonmoq, tasdiqlamoq
bo‘lib, istilohda esa
Lo iloha illa-lloh, Muhammadun rasululloh
(«Allohdan o‘zga ilohiyat yo‘q va
Muhammad – Allohning payg‘ambari»)
kalimasini
til bilan aytib (
al-iqror bi-l-
lison
), dil bilan tasdiqlash (
at-tasdiq bi-l-qalb
) demakdir. Mazkur ta’limot
boshqalaridan
imon
masalasida
amal
ni alohidalashi bilan farqlanadi. Imonning etti
sharti bor. Ular:
|
|
|