Mavzu : O’rnatilgan dasturiy ta’minotga kirish. Reja

---

Mavzu
: O’rnatilgan dasturiy ta’minotga kirish. 
Reja: 
1.
O’rnatilgan tizim tushunchasi 
2.
O’rnatilgan tizimlarni loyihalashtirish 
3.
O’rnatilgan tizimlarni sinflanishi
4.
Xulosa
5.
Foydanilgan adabiyotlar

---

O’rnatilgan tizim tushunchasi: 
O’rnatilgan tizim-bu amaliy kompyuter tizimi 
bo’lib, u boshqa turdagi kompyuter tizimlaridan, ya’ni shaxsiy kompyuterlar (PC) 
yoki superkompyuterlardan farq qiladi. Biroq, siz “o’rnatilgan tizim” tushunchasini 
tushunishda ba’zi qiyinchiliklarga uchrashingiz mumkin, chunki u texnologiyadagi 
o’zgarishlar va turli xildagi kompyuter qurilmalari va dasturiy qismlari narxlari 
sezilarli tushish natijasida doimiy ravishda mukammallashib boradi. Yaqin yillarda 
o’rnatilgan tizimning an’anaviy turlari doirasi ancha kengaydi. O’quvchi yaqin 
kelajakda bu tizimga duch kelishi mumkinligi sababli, tizim haqida mulohaza 
qilishni va bugungi kunda ular qanchalik to’g’ri ishlashi yoki kamchiliklarini 
tushunishi juda muhim hamda ular xususida onliravishda muhokama yurita olishi 
kerak. Quyida o’rnatilgan tizimning bir necha umumiy xususiyatlri haqida fikr 
yuritiladi: 

O’rnatilgan tizimlar qurilmalar va dasturiy ta’minotining keng 
qo’llanishi jihatdan shaxsiy kompyuterlarga (PC) qaraganda ancha chegaralangan. 
Bu hol o’rnatilgan tizimlarining muhim yo’nalishlari uchun to’g’riligini 
saqlamoqda. Qurilmalar cheklanganligi to’rt jihatdan kamchiliklarga ega, ular ish 
sifatini yaxshilash, is’temol kuchi, xotira va qurilma keng tarqalishidagi
kamchiliklardir. Dasturiy ta’minotdagi kamchiliklar jihatdan o’rnatilgan tizimlar 
shaxsiy kompyuterlarga ancha yaqin, ya’ni tatbiqlar kam, ko’lami past tatbiqlar, 
operatsion tizim yo’qligi yoki cheklangan tizimlar. Biroq bu ta’riflar boshqaruv 
kengashi nazarida qisman to’g’ri va shaxsiy kompyuterlardagi dasturiy 
ta’minotning avvalgi va bugungi avlodi ancha mukammal o’rnayilgan tizim 
loyihalariga qayta joylanmoqda. 

O’rnatilgan tizimlar faqat maxsus vazifalarni bajarish uchun 
loyihalashtirilgan. Ko’plab o’rnatilgan qurilmalar asosan bir xususiy vazifa uchun 
ishlab chiqilgan. Biroq, biz bugun ko’rishimiz mumkinki ayrim qurilmalar, 
masalan shaxsiy ma’lumotlar bazasi yordamchisi (PDA) gibrid telefon kameralari 

---

bir necha turdagi funksiyalarni bajarish uchun islab chiqarilgan.shuningdek, so’ngi 
raqamli TV lar ikkitomonlama amallarni bajarishga moslashgan, ya’ni ko’plab 
turdagi “TV”larga bog’liq bo’lmagan umumiy, lekin muhim bo’lgan amallarni 
bajaradi, xususan e-mail, internetdan foydalanish va ko’plab o’yinlar. 

O’rnatilgan tizim shunday kompyuter tizimidirki, unda boshqa 
kompyuter tizimlaridan ko’ra yuqori sifatli va ishonchli qurilmalar talab etiladi. 
O’rnatilgan qurilmalarning ba’zi qurilmalarida juda yuqori sifatli va ishonchli 
uskunalar bilan jihozlangan. Misol uchun, avtomobil motori kontrolerlarining 
harakat vaqtida tutashib ketishi yoki nozik tibbiyot asboblariningn jarrohlik 
vaqtidagi nuqsonlari juda jiddiy oqibatlrga olib keladi. Biroq, bu yerda ham 
shunday o’rnatilgan qurilmalar bo’lib, masalan TV, o’yinlar, kamera telefonlar 
kabi, ularda noqulayliklar mavjud bo’lib, lekin ular hayotga xavf soladigan 
holatlarni vujudga keltimaydi. 

Ba’zi o’rnatilgan tizimlar deb nom olgan qurilmalar, misol uchun 
PDA yoki web bloknotlar, aslida o’rnatilgan qurilma emas. Kompyuter tizimlari 
sohada ba’zi bahsli holatlar uchraydi va an’anviy tizimlarning hammasi ham 
aslidao’rnatilgan tizim emas. Biroz tushunildiki, ancha mukammalroq 
loyihalarning o’rnatilgan tizim sifatida shakllanishi, masalan PDAning, 
nanotexnologik bozor va sotuv jarayoniga ko’proq bog’liq ekan muhandislarga 
qaraganda. Haqiqatda soha muhandislari o’rnatilgan tizim jarayonidagi faoliyatiga 
qarab o’zaro bo’lingan, hatto bu loyihachilar joriy tizimlar borasida birgalikda 
muhokamalashishsada, an’anaviy o’rnatilgan tizim rivojlanishda davom etadimi 
yo’qmi yoki sanoat jarayonida yakunda boshqalar tomonidan boshqariladimi. 
Hozirda sanoatni ta’minlaydigan kompyuter tizimlari ko’lami mavjud emasligi 
sababli an’anaviy o’rnatilgan tizimlar va umumiy maqsadli shaxsiy kompyuterlar 
orasidagi raqobat sustlashdi. Bu kitob o’rnatilgan tizim evolyutsion ko’rinishini 

---

asoslab ko’rsatib beradi,qaysiki bu turdagi kompyuter tizim loyihalarini o’z ichiga 
olgan.