Mavzu: daromad va almashtirish samarasi

3. Daromad samarasi va almashtirish samarasi

• 
  Daromad-iste′mol chizig`ini tahlil qilganimizda, daromad o`zgarishini (narxlar o`zgarganda) iste′molga ta′sirini o`rgangan edik. Narx-iste′mol chizig`i orqali narxlarning o`zgarishini bir ne′mat bilan boshqa bir ne′matni nisbiy almashtirishga ta′siri o`rganiladi. Endi biz X ne′matga bo`lgan talabni o`zgarishining qancha qismi narx bilan bog`liq va qancha qismi daromad bilan bog`liqligini ko`rib chiqamiz
  

rasmda byudjet

chizig`ining boshlang`ich holati YX va X ne′mat narxi pasaygandan
keyingi holati YX′ keltirilgan. Boshlang`ich byudjet chizig`ida 1 TU
befarqlik egri chizig`iga mos keluvchi optimal majmua E1 nuqta bilan
ifodalangan. E1 nuqtada iste′molchi Y ne′matdan Y1 miqdorda, X
ne′matdan X1 miqdorda sotib oladi. X ne′matning narxi tushgandan keyin,
yangi optimal majmua YX′ byudjet chizig`i bilan 2 TU befarqlik egri
chiziqlari kesishgan 2 E nuqtaga o`tadi. 2 E nuqtada iste′molchi X
ne′matdan X2 miqdorda va Y tovardan Y2 miqdorda sotib oladi. Demak, X
ne′mat narxining pasayishi iste′molchining real daromadini, uning tovar
sotib olish imkoniyatini oshiradi, ya′ni uning o`z ehtiyojini qondirish
darajasini oshiradi.
Ne′matlar narxini
o`zgarishi
Ne′matlar narxini
nisbiy o`zgarishi
Xarid quvvatini
o`zgarishi
Ne′matni iste′mol qilish hajmini o`zgarishi
Iste′molchidaromadini
o`zgarishi
Iste′mol tarkibini
o`zgarishi
Iste′mol hajmini
o`zgarishi
Almashtirish samarasi
Daromad samarasi
Talab o`zgarishiga ta′sir korsatish
Daromad
Almashish
4. Yakka va bozor talabi
Oxirgi ustunda umumiy bozor talabi keltirigan va ular iste′molchilarning individual talablarini qo`shish orqali aniqlangan. Masalan, oziq-ovqat narxi 1000 so`m bo`lganda, umumiy bozor talabi quyidagicha hisoblanadi: 4+6+8=18
Quyidagi rasmda ushbu iste′molchilarning yakka talab chiziqlari va bozor talab chizig`i keltirilgan.
Bozor talabi chizig`i har bir iste′molchining berilgan narxlardagi talablarini qo`shish orqali hosil qilingan. Bozor talabi chizig`ining har bir nuqtasi berilgan narxda uchta iste′molchi uchun qancha oziq-ovqat birligi kerakligini ko`rsatadi.
Yana shuni ta′kidlash lozimki, iste′molchilar talablariga ta′sir qiluvchi barcha omillar bozor talabiga ham ta′sir qiladi. Masalan, iste′molchilar sonining oshib borishi bozor talab chizig`ini o`ngga, tepaga siljitadi yoki bo`lmasa, iste′molchilar daromadlarini ortishi, ularning oziq-ovqatga bo`lgan talabini oshiradi. Bu o`z navbatida bozor talab chizig`ini o`ngga-tepaga surilishiga olib keladi. Umuman olganda, bozor talabini aniqlashda har xil demografik guruhlarga qarashli iste′molchilar talablarini yig`ishga, har xil hududlarda yashovchi iste′molchilar talablarini yig`ishga to`g`ri keladi.
E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT
http://fayllar.org