Mavzu: Ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo’yiladigan davlat talablari va “ilk qadam” davlat o’quv dasturi Reja

4-bob. Davlat standartining tarkibiy qismlari
8. Davlat standartining tarkibiy qismlari quyidagilardan iborat:
Ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo‘yiladigan davlat talablari (1-ilova);
Maktabgacha ta’lim tashkilotining davlat o‘quv dasturi (2-ilova);
Maktabgacha ta’lim tashkilotlarini o‘yinlar to‘plami, o‘yinchoqlar, mebel, jihozlar va boshqa texnik, reabilitatsiya vositalari bilan jihozlash me’yorlari (3-ilova).
Oldingi tahrirga qarang.
O‘zbekiston Respublikasi maktabgacha ta’lim tashkilotlarida to‘laqonli va xavfsiz ovqatlantirishni tashkil etishdagi gigiyenik talablar, maktabgacha ta’lim tashkilotlarida qurilish-loyihalash ishlari hamda maktabgacha ta’lim tashkilotlarida yong‘in xavfsizligini ta’minlashga qo‘yiladigan talablar tegishli qonunchilik hujjatlari asosida amalga oshiriladi.
(8-bandning beshinchi xatboshisi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2022-yil 4-apreldagi 153-sonli qarori tahririda — Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 05.04.2022-y., 09/22/153/0266-son)
9. Maktabgacha ta’limning namunaviy o‘quv rejasi (keyingi o‘rinlarda — namunaviy o‘quv reja) maktabgacha ta’lim tashkilotlarida o‘tkaziladigan mashg‘ulotlarning nomi, eng kam (minimal) hajmi va ularning yoshi bo‘yicha taqsimoti belgilangan hujjat hisoblanadi.
10. Namunaviy o‘quv reja maktabgacha ta’lim tashkilotlarida mashg‘ulotlarni o‘tkazish uchun asos hisoblanadi.

2.3. “ILK QADAM» davlat o'quv dasturi.
Maktabgacha ta'lim tashkilotining davlat o'quv dasturi «O'zbekiston Respublikasining ilk va maktabgacha yoshdagi bolalarni rivojlantirish borasidagi Davlat talablari»ga muvofiq ishlab chiqilgan me'yoriy-huquqiy hujjat bo'lib, unda maktabgacha ta’lim tashkilotining maqsad va vazifalari, o'quv-tarbiyaviy faoliyatning asosiy g'oyalari, maktabgacha yoshdagi bolalarni ta'limning keyingi bosqichiga o'tishidagi asosiy kompetensiyalari belgilab berilgan. O'zbekiston Respublikasida faoliyat ko'rsatayotgan barcha maktabgacha ta'lim tashkilotlari uchun (davlat, nodavlat, maxsus va boshqalar) ushbu dastur asosiy manba bo'lib xizmat qiladi. O'zbekiston Respublikasi hududida joylashgan quyidagi ta’lim tashkilotlarida:davlat maktabgacha ta’lim tashkilotlari;maktabgacha ta’lim sohasida xizmat ko'rsatuvchi nodavlat tashkilotlari, maktabgacha guruhlarga ega bo'lgan «Mehribonlik» bolalar uylari, maktabgacha va boshlang'ich ta'limni nazorat qiluvchi boshqaruv organlarida ushbu davlat o'quv dasturini qo'llash majburiydir.
Davlat o'quv dasturi VII bobdan iborat bo'lib, I bobda MTT davlat o'quv dasturini qo'llash va MTTning maqsad va vazifalari aks ettirilgan.
Davlat o'quv dasturi variativ o'quv dasturlarini yaratishda majburiy tayanch hujjat hisoblanadi.
Ta'lim tashkilotlari Maktabgacha ta'lim vazirligi tomonidan tasdiqlangan variativ o'quv dasturlaridan foydalanish huquqiga ega. Ta'lim tashkiloti Davlat o'quv dasturi asosida o'zining MTT ishchi o'quv dasturini ishlab chiqish huquqiga ega. Ta’lim tashkilotining ishchi o'quv dasturi tashkilot pedagoglari tomonidan ota-onalarni jalb etgan holda tuziladi va amaldagi qo- nunchilik tartibida tasdiqlanadi.
Davlat o'quv dasturida MTTning quyidagi maqsad va vazi- falari belgilab berilgan:
bolaning individual ehtiyojlarini hisobga olgan holda ilk va maktabgacha yoshdagi bolalarni rivojlanishiga oid Davlat talablari asosida hamda Davlat o'quv dasturiga muvofiq uning har tomonlama va barkamol rivojlanishi uchun qulay shart- sharoitlar yaratish;maktabgacha yoshdagi bolalarning o'quv-tarbiyaviy faoli- yatini tashkil qilish va amalga oshirish; bolalarning ilk rivojlanishi masalalarida ota-onalar va jamiyatga tegishli bilimlar berishni tashkil etish va amalga oshirish;bolalarning ilk rivojlanishi masalalarida oila va jamiyat bilan o'zaro hamkorlikni tashkil qilish va amalga oshirish.
II bob - MTT ta'lim jarayonining maqsad va tamoyillari deb nomlanib, u quyidagilarni:
- MTT ta’lim jarayonining maqsadlari
- MTTda ta'lim jarayonini tashkil qilish tamoyillari
- Qo'shimcha ta’lim xizmatlarini tashkil qilish
- Alohida ehtiyojga ega bo'lgan bolalar uchun mo'ljallangan ta'lim faoliyati
- Ota-onalar bilan hamkorlikni o'z ichiga oladi.
Davlat dasturida MTT ta'lim jarayonining maqsad va tamoyillari aks ettirilgan bo'lib:
- O'quv-tarbiyaviy jarayonning maqsadi bolalarda umumiy kompetensiyalar va rivojlanish sohalari kompetensiyalarini shakllantirish uchun tegishli sharoitlar yaratishdan iboratdir.
MTTda ta'lim jarayonini tashkil qilish tamoyillari: bola huquqlari, o'ziga xos rivojlanish xususiyat va salohiyat- larini hisobga olish;ta'lim jarayonida barcha turdagi rivojlanish sohalarining o'zaro bog'liqligi;bola salomatligini asrash va mustahkamlash, uning ehtiyoj- lari shu jumladan, uning harakatlanish ehtiyojlarini qondirish; bolaning ijodiy qobiliyatlarini qo'llabquvvatlash; o'yin orqali ta’lim berish va rivojlantirish; bolaning rivojlanishi va ijtimoiy moslashishi uchun qulay muhit yaratish;bola uchun xavfsiz muhitni ta'minlash;
MTT ning oila, mahalla va maktab bilan hamkorligi; milliy madaniy an'analar qadriyatini oshirish va boshqa mil- latlar madaniyatiga hurmat, boshqa millatlar madaniyatining o'ziga xos xususiyatlarini hisobga olish;
Alohida ehtiyojga ega bo'lgan bolalar uchun mo'ljallangan ta'lim faoliyati.Maktabgacha ta'lim tashkilotida alohida ehtiyojga ega bo'lgan bolalarni qo'llab-quvvatlash jamoaviy ish hisoblanadi va uni amalga oshirish uchun maktabgacha ta'lim tashkiloti rahbari javobgar bo'ladi.
Zarurat tug'ilganda, pedagoglar tarkibi va maktabgacha ta’lim tashkiloti rahbariyati, tor ixtisosdagi mutaxassislar- ni jalb etgan holda, bola (uning rivojlanishi) uchun o'quv-tarbi- yaviy faoliyatning individual rejasini tuzadi.
Ota-onalar bilan hamkorlik
Bolaning har tomonlama rivojlanishini ta'minlash uchun maktabgacha ta’lim tashkiloti ota-onalar bilan o'zaro ham- korlikning quyidagi shakllarini tashkil qilishi mumkin:
ota-onalarning maktabgacha ta'lim tashkiloti borasidagi fikrlarini hisobga olish;
ilk rivojlanish masalalarida ota-onalarga bilim berish; ota-onalarni o'quvtarbiyaviy jarayonda faol qatnashishiga jalb etish;ota-onalarning tashkilot hayotida ishtirok etish borasidagi tashabbuslarini qo'llabquvvatlash Ill bob - Maktabgacha yoshdagi bolalarga ta'lim berishda
kompetensiyaviy yondashuv deb nomlanib, dastur majburiy 5 ta ta’lim sohasini o'z ichiga oladi.
«Jismoniy rivojlanish va sog'lom turmush tarzini shakllanti- rish» sohasi kompetensiyalari
«Ijtimoiy-hissiy rivojlanish» sohasi kompetensiyalari
«Nutq, muloqot, o'qish va yozish malakalari» sohasi kompetensiyalari
«Bilish jarayonining rivojlanishi» sohasi kompetensiyalari
«Ijodiy rivojlanish» sohasi kompetensiyalari
Maktabgacha yoshdagi (6-7 yosh) bolaning umumiy muhim kompetensiyalari
- Kompetensiya bolaning bilim, ko'nikma, malaka va qa- driyatlari majmuidir.
Boshlang'ich kompetensiyalar, rivojlanish sohasidan qat'iy nazar, bola shaxsi shakllanishi uchun asos bo'lib xizmat qiladi.
- Kommunikativ kompetensiya - muloqot vositalaridan turli vaziyatlarda foydalana bilish ko'nikmasi.
- O'yin kompetensiyasi - bolaning o'yin jarayoni va uni tashkil qilishda tajriba, bilim va ko'nikmalardan ijodiy foydalani- shi. O'quv-tarbiyaviy faoliyat uchun asos hisoblanadi.
- Ijtimoiy kompetensiya - hayotiy vaziyatlarda kattalar va tengdoshlar bilan muloqotda axloq qoidalari va me'yorlariga rioya qilgan holda o'zini tutish mahorati.
- Bilish kompetensiyasi - atrofdagi olamni ongli ravishda idrok qilish va olingan bilim, ko'nikma, malaka va qadriyatlar- dan o'quv va amaliy vazifalarni hal qilish uchun foydalanish.
VI - O'quv-tarbiyaviy faoliyat bobida O'zbekiston Respub- likasidagi barchaMTTlarda tashkil etiladigan o'quv va tarbiyaviy ishlarni tashkil etish masalalarini o'z ichiga oladi.
Bunda MTTlarda o'quv-tarbiyaviy faoliyatni rejalashtirish turlari yillik mavzuviy va haftalik ish rejalari va tarbiyachi to- monidan rejalashtirishni amalga oshirish yoritib beriladi.
O'quv-tarbiyaviy faoliyat «O'zbekiston Respublikasining ilk va maktabyoshidagi bolalarni rivojlantirishga oid davlat talablari» asosida amalga oshiriladi.
V bob Bolaning rivojlanish sohalari bo'yicha yutuqlari MTT pedagoglaritomonidan bolaning rivojlanishini kuzatib borish xaritasi yiliga uch martato'ldiriladi (3 dan 7 yoshgacha bo'lgan davrni o'z ichiga olgan) shuningdek, 6-7 yoshdagi bolaning maktabga tayyorlik xaritasi ham to'ldiriladi. Bu xarita Davlat dasturiga muvofiq bolar rivojlanishning beshta sohasi kompe- tensiyalari bo'yicha kutilayotgan natijalar ifodalanadi,
VI - Rivojlantiruvchi muhitni tashkil qilish bobida Maktabgacha ta'lim tashkilotida quyidagi mazmunda:
- ko'rgazmali-rivojlantiruvchi,
- madaniy-tarixiy qadriyatlar:
- milliy va mintaqaviy an’analar;
- tabiat, iqlimdan kelib chiquvchi xususiyatlarga mos bo'lishi yoritiladi;
VII bob Ilovalarni o'z ichiga olib ushbu dasturni amaliyotda qo'llashning mazmun va mohiyati yoritib beriladi. Dastur - muhim vosita bo'lib, uning yordamida tarbiyachi- lar (mutaxassislar) O'zbekiston Respublikasida ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojiga oid Davlat talablariga muvofiq muayyan yosh guruhidagi bolalar uchun eng maqbul va samarali shakllar, metodlar va ta'lim jarayonini tashkil qilish yo'llarini belgilaydi.
Dastur uchta asosiy bo'limni qamrab oladi: maqsadli - bu tushuntirish xati hamda dastur o'zlashtirilishining rejalashtirilayotgan natijalarini o'z ichiga oladigan bo'lim;mazmunli - bu Dasturning umumiy mazmunini ifodalovchi va bolalar shaxsining to'laqonli rivojlanishini ta'minlovchi bo'lim;tashkiliy - bu Dasturning moddiy-texnik ta’minoti ta’rifini, ta’lim va tarbiyaning metodik materiallar va vositalar bilan ta'minlanganligini, kun tartibini, shuningdek, tadbirlar, bayramlar, rivojlantiruvchi muhitni o'z ichiga oluvchi bo'lim. «Ilk qadam» dastur nomining falsafiy mazinuni - bilimlar dunyosiga birinchi qadam, birinchi muvaffaqiyat, go'zallik, yaxshilik, samimiylik - milliy va umuminsoniy qadriyatlarni tarbiyalashning ilk asoslari.Dasturning mazmuni - ijtimoiy hodisalar, inson va uning faoliyati, xulq-atvor me’yorlari, san’atning janr va turlari, jonli va jonsiz tabiat, kattalar va tengdoshlar bilan vaziyatga mos ravishda muioqot qilish kabilardan tashkil topgan.
«Ilk qadam” dasturiga binoan maktabgacha ta'lim tashkilotining turli yosh guruhlaridagi: «Til va nutq», «Ilm-fan va tabiat», «Qurish yasash, konstruksiyalash+matematika», «San'at» «Syujet-rolli o'yinlar va sahnalashtirish» faollik markazlari, bolalarni dialogik va monologik nutqini rivojlantirishga, jamoa bo'lib birgalikda hamda mustaqil ishlashga, raqamlar, shakl va vaqtni, elementar matematik hisoblashlarni bilishga, san’at va madaniyatga qiziqish, ijodiy yondoshish kabilarga qaratilgan.
Bu boradagi kuzatishlar va ularning tahlili, katta yutuqlar bilan bir qatorda mavjud qiyinchiliklarni aniqlashga va asosli ba'zi takliflar kiritishga bizga imkon berdi.

“Ilk qadam” Maktabgacha ta'lim tashkilotining Davlat o‘quv dasturi Toshkent – 2018 yil.   Dastur O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta'lim vazirligining 2018 yil 7 iyuldagi 4-sonli hay'at yig‘ilishi qarori bilan tasdiqlangan va nashr qilish uchun tavsiya etilgan.

1-bob. Umumiy qoidalar Maktabgacha ta'lim tashkilotining davlat o‘quv dasturi (quyida: «MTT davlat o‘quv dasturi») O‘zbekiston Respublikasining ilk va maktabgacha yoshidagi bolalarni rivojlanishiga qo‘yiladigan Davlat talablariga muvofiq ishlab chiqilgan me'yoriy-huquqiy hujjat bo‘lib, unda maktabgacha ta'lim tashkilotining maqsad va vazifalari, o‘quv-tarbiyaviy faoliyatning asosiy g‘oyalari ifodalangan, shuningdek, bolaning ta'limning keyingi bosqichiga o‘tishidagi asosiy kompetensiyalari belgilangan.
MTT davlat o‘quv dasturi O‘zbekiston Respublikasi hududida joylashgan quyidagi ta'lim muassasalarida qo‘llash uchun majburiy:
• davlat maktabgacha ta'lim muassasalari;
• maktabgacha ta'lim sohasida xizmat ko‘rsatuvchi nodavlat muassasalari;
• maktabgacha yoshdagi bolalar guruhlariga ega bo‘lgan «Mehribonlik» bolalar uylari;
• maktabgacha va boshlang‘ich ta'limni nazorat qiluvchi boshqaruv organlari.
1.1. MTTda davlat o‘quv dasturini qo‘llash MTT davlat o‘quv dasturi variativ o‘quv dasturlarini yaratishda majburiy tayanch hujjat hisoblanadi. Ta'lim muassasalari Maktabgacha ta'lim vazirligi tomonidan tasdiqlangan variativ o‘quv dasturlaridan foydalanish huquqiga ega. Maktabgacha ta'lim tashkiloti davlat o‘quv dasturi asosida o‘zining MTT ishchi o‘quv dasturini ishlab chiqish huquqiga ega. Ta'lim tashkilotining ishchi o‘quv dasturi muassasa pedagoglari tomonidan ota-onalarni jalb etgan holda tuziladi va amaldagi qonunchilik tartibida tasdiqlanadi.
1.2. MTTning maqsad va vazifalari
MTTning maqsad va vazifalari quyidagilardan iborat:
• bolaning individual ehtiyojlarini hisobga olgan holda ilk va maktabgacha yoshdagi bolalarni rivojlanishiga qo‘yilgan Davlat talablari asosida hamda MTT davlat o‘quv dasturiga muvofiq uning har tomonlama va barkamol rivojlanishi uchun qulay shart-sharoitlar yaratish;
• maktabgacha yoshdagi bolalarning o‘quv-tarbiyaviy faoliyatini tashkil qilish va amalga oshirish;
• bolalarning ilk rivojlanishi masalalarida ota-onalar va jamiyatga tegishli bilimlar berishni tashkil etish va amalga oshirish;
• bolalarning ilk rivojlanishi masalalarida oila va jamiyat bilan o‘zaro hamkorlikni tashkil qilish va amalga oshirish.
2-bob. MTT ta'lim jarayonining maqsad va tamoyillari
2.1. MTT ta'lim jarayonining maqsadlari O‘quv-tarbiyaviy jarayonning maqsadi bolalarda umumiy asosiy kompetensiyalar va rivojlanish sohalari kompetensiyalarini shakllantirish uchun tegishli sharoitlar yaratishdan iboratdir.
2.2. MTTda ta'lim jarayonini tashkil qilish tamoyillari MTT ta'lim jarayonining tamoyillari quyidagilardan iborat:
• bola huquqlari, o‘ziga xos rivojlanish xususiyatlari va salohiyatlarini hisobga olish;
• ta'lim jarayonida barcha turdagi rivojlanish sohalarining o‘zaro bog‘liqligi;
• bola salomatligini asrash va mustahkamlash, uning ehtiyojlari, shu jumladan, uning harakatlanish ehtiyojlarini qondirish;
• bolaning ijodiy qobiliyatlarini qo‘llab-quvvatlash;
• o‘yin orqali ta'lim berish va rivojlantirish;
• bolaning rivojlanishi va ijtimoiy moslashishi uchun qulay muhit yaratish;
• bola uchun xavfsiz muhitni ta'minlash;
• MTTning oila, mahalla va maktab bilan hamkorligi;
• milliy madaniy an'analar qadriyatini oshirish va boshqa millatlar madaniyatiga hurmat, boshqa millatlar madaniyatining o‘ziga xos xususiyatlarini hisobga olish;
• Bolaning maktabgacha ta'lim tashkilotidagi rivojlanishini qo‘llab-quvvatlash jamoaviy ish hisoblanadi va uning amalga oshirilishi uchun maktabgacha ta'lim tashkiloti rahbari javobgar bo‘ladi.
2. 3. Qo‘shimcha ta'lim xizmatlarini tashkil qilish Qo‘shimcha ta'lim xizmatlari maktabgacha ta'lim tashkiloti tomonidan imkoniyatlardan kelib chiqqan holda bolalar va aholi ehtiyojlariga mos ravishda tashkil etiladi. Qo‘shimcha ta'lim xizmatlari fakultativ hisoblanadi va ularni tashkil qilishda ko‘ngillilar (volontyorlar), ota-onalar va homiylar ishtirok etishi mumkin.
2.4. Alohida ehtiyojga ega bo‘lgan bolalar uchun mo‘ljallangan ta'lim faoliyati Maktabgacha ta'lim tashkilotida alohida ehtiyojga ega bo‘lgan bolalarni qo‘llab-quvvatlash jamoaviy ish hisoblanadi va uni amalga oshirish uchun maktabgacha ta'lim tashkiloti rahbari javobgar bo‘ladi. Zarurat tug‘ilganda, pedagoglar tarkibi va maktabgacha ta'lim tashkiloti rahbariyati, tor ixtisoslikdagi mutaxassislarni jalb etgan holda, bola (uning rivojlanishi) uchun o‘quv-tarbiyaviy jarayonning yakka tartibdagi rejasini tuzadi.
2.5. Ota-onalar bilan hamkorlik Bolaning har tomonlama rivojlanishini ta'minlash uchun maktabgacha ta'lim tashkiloti ota-onalar bilan o‘zaro hamkorlikning quyidagi shakllarini tashkil qilishi mumkin:
• ota-onalarning maktabgacha ta'lim tashkiloti borasidagi fikrlarini hisobga olish; • ilk rivojlanish masalalarida ota-onalarga bilim berish;
• ota-onalarni o‘quv-tarbiyaviy jarayonda faol qatnashishga jalb etish;
• ota-onalarning muassasa hayotida ishtirok etish borasidagi tashabbuslarini qo‘llab-quvvatlash.
3-bob. Maktabgacha yoshdagi bolalarga ta'lim berishda kompetensiyaviy yondashuv Maktabgacha yoshdagi bolalarga ta'lim berishda kompetensiyaviy yondashuv o‘sib borayotgan bola shaxsini hayotga tayyorlash, unda hayotiy muhim masalalarni hal qilish uchun zarur bo‘lgan, axloqiy me'yor va qadriyatlarni o‘zlashtirish, boshqa insonlar bilan muloqot qilish, «Men» obrazini qurish bilan bog‘liq bo‘lgan faoliyat usullarini shakllantirishga tayyorgarlikni ko‘zda tutadi. Boshlang‘ich muhim kompetensiyalar bolaning faoliyat va axloq subyekti sifatidagi yaxlit rivojlanishini talab etadi.
Kompetensiya bolaning bilim, ko‘nikma, malaka va qadriyatlari majmuidir. Boshlang‘ich kompetensiyalar, rivojlanish sohasidan qat'i nazar, bola shaxsi shakllanishi uchun asos bo‘lib xizmat qiladi. 3.1. Maktabgacha yoshdagi (6-7 yosh) bolaning umumiy muhim kompetensiyalari Kommunikativ kompetensiya – muloqot vositalaridan turli vaziyatlarda foydalana bilish ko‘nikmasi.
O‘yin kompetensiyasi – bolaning o‘yin jarayoni va uni tashkil qilishda tajriba, bilim va ko‘nikmalardan ijodiy foydalanishi. O‘quv-tarbiyaviy jarayon uchun asos hisoblanadi. Ijtimoiy kompetensiya – hayotiy vaziyatlarda kattalar va tengdoshlar bilan muloqotda axloq qoidalari va me'yorlariga rioya qilgan holda o‘zini tuta olish mahorati. Bilish kompetensiyasi – atrofdagi olamni ongli ravishda idrok qilish va olingan bilim, ko‘nikma, malaka va qadriyatlardan o‘quv va amaliy vazifalarni hal qilish uchun foydalanish.
3.2. Bolaning rivojlanish sohalari kompetensiyalari Bolaning kompetensiyalari bola rivojining quyidagi sohalarida belgilanadi:
• jismoniy rivojlanish va sog‘lom turmush tarzining shakllanishi;
• ijtimoiy-hissiy rivojlanish;
• nutq, muloqot, o‘qish va yozish malakalari;
• bilish jarayonining rivojlanishi;
• ijodiy rivojlanish.
3.2.1. «Jismoniy rivojlanish va sog‘lom turmush tarzini shakllantirish» sohasi kompetensiyalari «Jismoniy rivojlanish va sog‘lom turmush tarzining shakllanishi» sohasidagi o‘quv-tarbiyaviy faoliyat yakunlanganidan so‘ng 6-7 yoshli bola:
• o‘z imkoniyatlari va yoshi bilan bog‘liq jismoniy rivojlanish me'yorlariga mos ravishda jismoniy faollik ko‘rsatadi;
• turli harakatchanlik faolligini uyg‘un ravishda va maqsadli bajarishni biladi;
• turli hayotiy va o‘quv vaziyatlarida mayda motorika ko‘nikmalaridan foydalanadi;
• o‘z harakatlarini hissiyot va sezgi organlari yordamida boshqaradi;
• shaxsiy gigiyena malakalarini qo‘llaydi;
• sog‘lom turmush tarzi va ovqatlanish asoslarini biladi;
• xavfsiz hayotiy faoliyat asoslari qoidalariga rioya qiladi.
3.2.2. «Ijtimoiy-hissiy rivojlanish» sohasi kompetensiyalari «Ijtimoiy-hissiy rivojlanish» sohasidagi o‘quv-tarbiyaviy faoliyat yakuniga yetganidan so‘ng 6-7 yoshli bola:
• o‘z «Men»i va boshqa insonlarning hayotiy faoliyat muhitidagi roli to‘g‘risida tasavvurga ega bo‘ladi;
• o‘z hissiyotlarini boshqaradi va ularni vaziyatga mos ravishda ifodalaydi;
• o‘zgalarning hissiyotlarini farqlaydi va ularga mos ravishda javob beradi;
• kattalar va tengdoshlar bilan vaziyatga mos ravishda muloqot qiladi;
• murakkab vaziyatlardan konstruktiv chiqish yo‘llarini topadi.
3.2.3. «Nutq, muloqot, o‘qish va yozish malakalari» sohasi kompetensiyalari «Nutq, muloqot, o‘qish va yozish malakalari» sohasidagi o‘quv-tarbiyaviy faoliyat yakuniga yetganidan so‘ng 6-7 yoshli bola:
• nutqni eshitadi va tushunadi;
• o‘z nutqida to‘g‘ri talaffuz, qulay grammatik shakllar va xilma-xil gap konstruksiyalaridan foydalanadi;
• ikkinchi tilni o‘rganishga qiziqish namoyon qiladi;
• ikkinchi tilni egallash bo‘yicha dastlabki bilimlarini ko‘rsatadi;
• badiiy adabiyot asarlariga qiziqish namoyon qiladi;
• so‘zning lug‘aviy, bo‘g‘inli va fonetik tuzilishi to‘g‘risida tasavvurga ega bo‘ladi;
• turli ma'no shakllarini mustaqil ravishda tuzish va so‘zlab berishni biladi;
• yozishning dastlabki malakalari va vositalaridan foydalanishni biladi.
3.2.4. «Bilish jarayonining rivojlanishi» sohasi kompetensiyalari Bilish jarayonining rivojlanishi sohasidagi o‘quv-tarbiyaviy faoliyat yakuniga yetganidan so‘ng 6-7 yoshli bola:
• bilim olishga faol qiziqishni namoyon etadi;
• o‘quv va hayotiy faoliyat uchun axborotni mustaqil ravishda topadi va undan foydalanadi;
• predmetlar, voqealar va ko‘rinishlar o‘rtasidagi oddiy aloqalarni tushunadi va ularni yaxlit bir butunlik sifatida idrok qiladi;
• raqamlar, hisob-kitobni biladi va ularni hayotda qo‘llaydi;
• makon, shakl va vaqtga mos ravishda ish tutadi;
• elementar matematik hisoblashlarni amalga oshiradi;
• atrof-muhitdagi voqea-hodisalar va ko‘rinishlarni kuzatadi hamda tadqiq qiladi;
• atrof-muhitga nisbatan ehtiyotkorona va g‘amxo‘r munosabatni namoyon etadi.
3.2.5. «Ijodiy rivojlanish» sohasi kompetensiyalari «Ijodiy rivojlanish» sohasidagi o‘quv-tarbiyaviy faoliyat yakuniga yetganidan so‘ng 6-7 yoshli bola:
• san'at va madaniyatga qiziqishni namoyon qiladi;
• milliy an'analarni qadrlaydi va ularni kundalik hayotining bir qismi sifatida idrok etadi;
• san'atning muayyan turini afzal ko‘rishini mustaqil ravishda ifodalaydi;
• olingan bilim va ko‘nikmalardan turli hayotiy vaziyatlarda o‘z ijodiy rejalarini tuzish va tatbiq qilish uchun foydalanadi;
• insonning dunyoni o‘zgartirishdagi yaratuvchanlik rolini tushunadi.
4-bob. O‘quv-tarbiyaviy jarayon O‘quv-tarbiyaviy jarayon «O‘zbekiston Respublikasining ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo‘yilgan davlat talablari» asosida amalga oshiriladi. Maktabgacha ta'lim tashkiloti o‘quv-tarbiyaviy jarayonni o‘quv yili bo‘yicha tashkil qiladi.
O‘quv yili 2 sentyabrda boshlanadi va 31 maygacha davom etadi. 1 iyundan 31 avgustgacha MTTda yozgi sog‘lomlashtirish davri tashkil etiladi.
4.1. O‘quv-tarbiyaviy jarayonni rejalashtirish O‘quv-tarbiyaviy jarayon guruhning kundalik ish tartibiga tayanadi va unda pedagog tomonidan rejalashtirilgan kundalik harakatlar, bolalar o‘yinlari, bo‘sh vaqt va o‘quv-tarbiyaviy faoliyat turlari navbatma-navbat amalga oshiriladi .
O‘quv-tarbiyaviy jarayon ta'lim va ijtimoiy ehtiyojlar (salomatlik, ovqatlanish va xavfsizlik)ni qondirish maqsadida bolaning yoshi va individual rivojiga asoslanuvchi o‘quv rejaga muvofiq olib boriladi. O‘quv-tarbiyaviy jarayon bola hayoti va uning atrofidagi muhitdan kelib chiquvchi yagona bir butun mavzuga birlashtiriladi .
O‘quv-tarbiyaviy jarayonni rejalashtirish ta'lim sharoitlariga bog‘liq holda integratsiya, xilma-xillik va moslashuvchanlik tamoyillaridan tarkib topadi. O‘quv-tarbiyaviy jarayonda quyidagi rejalashtirish turlari qo‘llaniladi:
• yillik mavzuviy;
• haftalik
Rejalashtirishda ta'lim jarayonining mavzusi, maqsadlari, mazmuni va turlari yoritiladi. Jarayon turlarini tanlashda nafaqat o‘quv-tarbiyaviy jarayonning umumiy maqsadlari, balki rivojlanish sohalari bo‘yicha maqsadlar, faoliyat mazmuni va turlarini integratsiyalash ham hisobga olinadi.
Rejalashtirishda kun tartibini hisobga olish zarur. Kun tartibi ish sur'atini belgilaydi va bolaga bir faoliyatdan boshqasiga oson o‘tishda yordam berishi lozim. Shuni yodda tutish joizki, o‘yin maktabgacha yoshdagi bolalarning asosiy faoliyati hisoblanadi. Kun tartibini tuzishda kunduzgi uyqu, dam olish vaqti va sayrga chiqish vaqti hisobga olinadi.
Yillik mavzuviy reja Yillik mavzuviy rejada har bir yosh guruhi uchun oy mavzulari va hafta mavzulari aks ettiriladi. Maktabgacha ta'lim tashkiloti hudud yoki boshqa xususiyatlarni hisobga olgan holda o‘zining yillik mavzuviy rejasini tuzishga haqli. Mazkur mavzuviy reja maktabgacha ta'lim tashkilotining Pedagogika kengashida tasdiqlanadi.
Haftalik reja Haftalik reja yillik mavzuviy rejaga asoslanadi va haftaning kichik mavzulari, shuningdek, mazkur mavzu bo‘yicha o‘tkaziladigan tadbirlarni o‘z ichiga oladi. Haftalik reja barcha rivojlanish sohalari bo‘yicha maqsadlarni belgilash, tegishli markazlarni tayyorlash, mashg‘ulotlarni hafta mavzusiga mos ravishda taqsimlashga yo‘naltirilgan. Hafta mavzusi barcha erkin faoliyat markazlari orqali o‘tishi lozim.
Haftalik rejada guruhdagi va sayr vaqtidagi didaktik va harakatli o‘yinlar rejalashtiriladi . Bolalar bilan olib boriladigan ishning mazmuni va izchilligi faoliyat turi (faol faoliyat/ passiv faoliyat; individual faoliyat/ kichik guruhda, katta guruhda; tarbiyachi rahbarligi ostida o‘tadigan faoliyat/ bola rahbarligi ostida o‘tadigan faoliyat) va uni o‘tkazish joyi (xona ichidagi faoliyat/ ko‘chadagi faoliyat)ni hisobga olgan holda rejalashtirilishi kerak.
Haftalik reja xilma-xil va moslashuvchan bo‘lishi lozim. Boshqacha aytganda, ob-havo o‘zgarishi va bolaning qiziquvchanligini hisobga olgan holda, rejalashtirilayotgan faoliyat boshqasiga almashtirilishi yoki faollik vaqti biroz ko‘proq yoxud kamroq vaqtga mo‘ljallanishi mumkin.
Masalan, agar tarbiyachi bahorda gullagan bog‘ga borishni rejalashtirgan bo‘lsa-yu, ob-havo juda yomg‘irli bo‘lsa, bu tadbirni xonada o‘tkazishning imkoni bo‘lgan boshqa tadbirga almashtirishi mumkin.
Haftalik reja – bu tarbiyachining ish jurnali va mashg‘ulotlar ishlanmasidan iborat. Tarbiyachining ish jurnali quyidagi bo‘limlardan tashkil topadi:
• titul varag‘i;
• guruhning o‘quv yili va yozgi mavsumdagi kun tartibi;
• ertalabki badantarbiya kompleksi;
• guruhda sentyabrdan avgustgacha bo‘lgan ta'lim jarayonini rejalashtirish tarkibiga ertalabki suhbat, sayr, kunning ikkinchi yarmi, ota-onalar bilan suhbat kiradi;
• haftalik ish tahlili;
• ilovalar.
Mashg‘ulotlar ishlanmasida maqsadlar, jarayonning qisqacha ta'rifi, zaruriy jihozlar ifodalanadi. Mazkur ishlanmalar tavsiyaviy xarakterga ega va tarbiyachi tomonidan ijodiy o‘zgartirilishi mumkin.
5-bob. Bolaning rivojlanish sohalari bo‘yicha yutuqlari Mazkur dastur bola rivojiga individual yondashuv, uning shaxsini hurmat qilish, uning manfaatlari, ehtiyojlari va rivojlanish darajasini hisobga olish, hissiy qulaylik borasida g‘amxo‘rlik qilish, erkin ijodiy o‘z-o‘zini ko‘rsatishi uchun sharoitlar yaratishga intilishni ko‘zda tutadi. Shu sababli, rejalashtirish bilan bir qatorda, bola rivojlanishini kuzatib borish pedagog faoliyatida muhim ahamiyat kasb etadi.
Pedagog bolani va uning o‘zini tutishi sabablarini yaxshiroq tushunish, bola rivojini, uning ichki dunyosini ko‘rish, qo‘llab-quvvatlash, rivojlanish yo‘llarini belgilash, ehtiyoj va manfaatlarini aniqlash uchun bola hayotini sistematik kuzatib boradi. Pedagogik kuzatuvlar asosida ta'lim jarayonini rejalashtirish amalga oshiriladi va takomillashtirib boriladi.
Bolaning individual rivojlanishini kuzatish uchun O‘zbekiston Respublikasining ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo‘yilgan Davlat talablarida aks ettirilgan sohalar va kichik sohalar hamda kutilayotgan natijalar (malaka va ko‘nikmalar) olingan. Bolaning rivojlanish xaritasi 3 dan 7 yoshgacha bo‘lgan davrni o‘z ichiga oladi, har bir bola uchun individual tarzda yiliga uch marta to‘ldiriladi.
Maktabgacha ta'lim tashkilotidan chiqishda 6-7 yoshdagi bolaning maktabga tayyorlik xaritasi to‘ldiriladi (faqat maktabgacha ta'lim muassasa bitiruvchilari uchun). Maktabga tayyorlik deganda bolada umumiy kompetensiyalarni va rivojlanish sohalari kompetensiyalarining shakllanganligi tushuniladi. Bu xarita maktabgacha ta'lim tashkilotining har bir bitiruvchisi uchun to‘ldiriladi. Unda Davlat dasturiga muvofiq rivojlanishning beshta sohasi (bola kompetensiyalari) bo‘yicha kutilayotgan natijalar ifodalanadi. Tarbiyachiga u yoki bu natija qanday darajada aks etayotganini belgilash taklif etiladi. Rivojlanishning beshta sohasi (bola kompetensiyalari) umumlashtiriladi va tavsiya hamda takliflar ko‘rinishida ota-onalar e'tiboriga havola etiladi.
6-bob. Rivojlantiruvchi muhitni tashkil qilish Maktabgacha ta'lim tashkilotida rivojlantiruvchi muhitni tashkil etishda bolalarning o‘ziga xos belgilarga ega bo‘lgan yoshga doir xususiyatlari va ehtiyojlarini hisobga olish muhim ahmiyat kasb etadi. Rivojlantiruvchi muhit mazmuni: maktabgacha ta'lim tashkilotining ko‘rgazmali-rivojlantiruvchi muhiti mazmuni madaniy-tarixiy qadriyatlar: milliy va hududiy an'analar; tabiat, iqlimdan kelib chiquvchi xususiyatlarga mos bo‘lishi lozim; muhit mazmuni birlamchi dunyoqarash asoslarini shakllantirish, bolaning muvaffaqiyatli ijtimoiy moslashuviga yordam berishi lozim.
7-bob. Davlat o‘quv dasturiga ilovalar 1-ilova MTT ta'lim dasturini tuzish bo‘yicha tavsiyalar Ta'lim dasturi (quyida – Dastur) – MTT Davlat o‘quv dasturiga asosan muayyan yosh guruhida tashkil etiladigan ta'lim jarayonini amalga oshirishga xizmat qiluvchi muhim hujjat bo‘lib, u qo‘yilgan maqsadlarga erishishni ta'minlashi lozim.
Dastur – muhim vosita bo‘lib, uning yordamida tarbiyachilar (mutaxassislar) O‘zbekiston Respublikasining ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo‘yiladigan Davlat talablariga muvofiq muayyan yosh guruhidagi bolalar uchun eng maqbul va samarali shakllar, metodlar va ta'lim jarayonini tashkil qilish yo‘llarini belgilaydilar.
Dastur majburiy qism va ta'lim jarayoni ishtirokchilari tomonidan shakllantiriladigan qismdan tashkil topadi. Har ikki qism ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo‘yiladigan Davlat talablarini amalga oshirish nuqtai nazaridan o‘zaro bir-birini to‘ldiruvchi hamda zaruriy hisoblanadi. Dasturning majburiy qismi barcha beshta ta'lim sohasi: jismoniy rivojlanish va sog‘lom turmush tarzini shakllantirish; nutq, muloqot, o‘qish va yozish ko‘nikmalari; bilish jarayonining rivojlanishi; ijtimoiy-hissiy rivojlanish hamda ijodiy rivojlanishni amalga oshirishga kompleks yondashuvni ko‘zda tutadi. Dastur tarbiyachi (mutaxassis) ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga quyiladigan
Davlat talablari asosida bolalar rivojlanishining muayyan sharoitlari, ehtiyojlari va xususiyatlarini hisobga olgan holda ta'limning individual pedagogik modelini qanday yaratayotganini ko‘rsatib berishi lozim. Dastur uchta asosiy bo‘limni qamrab oladi:
• maqsadli – bu tushuntirish xati hamda dastur o‘zlashtirilishining rejalashtirilayotgan natijalarini o‘z ichiga oladigan bo‘lim;
• mazmunli – bu Dasturning umumiy mazmunini ifodalovchi va bolalar shaxsining to‘laqonli rivojlanishini ta'minlovchi bo‘lim;
• tashkiliy – bu Dasturning moddiy-texnik ta'minoti ta'rifini, ta'lim va tarbiyaning metodik materiallar va vositalar bilan ta'minlanganligini, kun tartibini, shuningdek, tadbirlar, bayramlar, rivojlantiruvchi muhitni o‘z ichiga oluvchi bo‘lim. Dastur MTTning pedagogik kengashida muhokama qilinadi va mudir buyrug‘i bilan tasdiqlanadi.  
O‘quv dasturining namunaviy tuzilmaviy elementlari
1. Titul varag‘i Maktabgacha ta'lim tashkiloti nomi Pedagogik kengash tomonidan qabul qilindi: Bayon №___ sana_______________ Tasdiqlandi: MTT mudiri: (FIO) Sana ___________________ № maktabgacha ta'lim tashkiloti DASTURI Tuzuvchi: Familiya, ism, otasining ismi __________________ Malaka toifasi ______________________________ Pedagogik staji __________ Lavozimi ________________ 20___yil  
2. Mundarija sahifalar ko‘rsatilgan holda Dasturning barcha qismlari, paragraflar, bo‘limlar nomi, adabiyotlar va ilovalar ro‘yxati, matnda mavjud bo‘lgan barcha sarlavhalarni o‘z ichiga oladi. Ularning ta'rifi ish mazmuniga to‘liq mos kelishi, qisqa, aniq va izchil bo‘lishi hamda uning ichki mantiqiy qonuniyatlarini aniq ifodalashi lozim.
3. Maqsadli bo‘lim tarkibiga tushuntirish xati kiradi va unda Dastur ishlab chiqilishiga asos bo‘lgan me'yoriy-huquqiy hujjatlar, shuningdek, ta'lim jarayonini tashkil qilishning turli shakllari, metodlari va yo‘llari ko‘rsatilishi muhim ahamiyat kasb etadi. Shuningdek, quyidagilar ham ta'riflanishi lozim:
• dastur bo‘yicha ta'lim olayotgan tarbiyalanuvchilarning yoshga oid ruhiy va individual xususiyatlari;
• dasturning maqsadi;
• dasturning vazifalari;
• dasturni amalga oshirish muddati;
• asosiy tamoyillar;
• bola shaxsining asosiy tavsiflari.
Dasturning maqsadli yo‘nalishlari ta'rifi maktabgacha ta'lim tashkilotining Davlat o‘quv dasturi hamda O‘zbekiston Respublikasining ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo‘yilgan Davlat talablarining maqsadli yo‘nalishlariga mos kelishi lozim.
4. Mazmunli bo‘limga bola rivojining beshta ta'lim sohasi yo‘nalishlariga mos ravishdagi ta'lim faoliyatining ta'rifi kiradi: ta'lim sohasining vazifalari, ta'lim faoliyatining mazmuni, ta'lim faoliyatining natijalari, mintaqaviy tarkibiy qism (komponent), ta'lim sohasini amalga oshirish bo‘yicha ta'lim faoliyatini tashkil qilish shakllari. Kompleks-mavzuviy rejalashtirish (barcha beshta ta'lim sohasini amalga oshirishni hisobga olgan holda). Mazkur kichik bo‘limning ta'rifi integrativ modelni ko‘zda tutadi va u hafta mavzusini faoliyatning turli ko‘rinishlarida, shakllarida, ta'lim jarayonining barcha ishtirokchilari bilan birgalikda ochib beradi.
Dasturda ifodalangan kompleks-mavzuviy rejalashtirishning tarkibiy qismi jadvallar ko‘rinishida taqdim etilishi mumkin. Kompleks-mavzuviy rejada dasturdagi bo‘limlar va mavzularni o‘rganish ketma-ketligi ochib beriladi. Ta'lim faoliyatining taqsimoti, bolalar bilan ishlash shakllari va yakuniy tadbirlar ko‘rsatiladi. 5. Tashkiliy bo‘lim. Mazkur bo‘limda kun tartibi, o‘quv yili tuzilmasi, ta'lim faoliyati jadvali (me'yoriy hujjatlarga muvofiq), yoshni hisobga olgan holda rivojlantiruvchi muhitni tashkil qilish, tarbiyalanuvchilarning yoshi va individual xususiyatlari, ularning ta'lim ehtiyojlari va qiziqishlarini hisobga olgan ravishda Dasturni amalga oshirishining turli shakllari, metod va vositalarining qisqacha ta'rifi beriladi. Shuningdek, turli xildagi faoliyatning o‘ziga xos ruhiy-pedagogik xususiyatlari, tarbiyalanuvchilarning oilalari bilan o‘zaro hamkorlik turlari ifodalanishi mumkin.
6. Dasturni amalga oshirish shartlari:
• moddiy-texnik ta'minot;
• o‘quv-metodik ta'minot (dasturlar, texnologiyalar, o‘quv qo‘llanmalari, ilmiy-metodik va o‘quv-metodik adabiyot, bolalar, ota-onalar uchun mo‘ljallangan adabiyot, internet-resurslar, ta'limiy CD-disklar, didaktik material, hujjatlar).
7. Foydalanilayotgan adabiyotlar ro‘yxati.
8. Dasturga ilovalar, ularda quyidagi materiallar berilishi mumkin:
• mashg‘ulotlar ishlanmalari, xordiq, bayramlar ssenariylari va h.k;
• tarbiyachi ishining chuqurlashtirilgan yo‘nalishi bo‘yicha ish dasturi (rejasi);
• o‘yinlar va didaktik o‘yinlar ta'rifi;
• pedagoglar va ota-onalar uchun mahorat maktabi ssenariylari;
• har bir yosh bo‘yicha ilova qilinadigan metodik jild-to‘plamlar;
• ota-onalar uchun tarbiyalanuvchilarning oilalari bilan hamkorlikning turli shakllari ssenariylari (maslahatlar, davra suhbatlari, treninglar, praktikumlar, seminarlar).  
2-ilova Bolalar to‘liq kun mobaynida bo‘ladigan guruhning namunaviy kun tartibi 1 Kun tartibi 3-4 yosh 4-5 yosh 5-6 yosh 6-7 yosh 2 Bolalarni qabul qilish, mustaqil faoliyat, o‘yinlar, ertalabki badantarbiya 7.00 – 8.20 7.00 – 8.25 7.00 – 8.30 7.00 – 8.30 3 Nonushtaga tayyorgarlik, nonushta 8.20- 8.50 8.25 – 8.50 8.30 -8.50 8.30 – 8.50 4. Mustaqil faoliyat, o‘yinlar 8.50 – 9.00 8.50 – 9.00 8.50 – 9.00 8.50 – 9.00 5. O‘yinli ta'lim faoliyati 9.00-9.40 9.00-9.50 9.00- 10.00 9.00 – 10.50 6. Didaktik o‘yinlar, mustaqil faoliyat 9.40-10.00 9.50 – 10.00 10.00 - 10.35 ------------ 7. Sayrga tayyorgarlik, sayr 10.00 –12.00 10.00 –12.10 10.35 –12.25 10.50 –12.35 8. Sayrdan qaytish, o‘yinlar 12.00 –12.20 12.10 –12.30 12.25 –12.40 12.35 –12.45 9. Tushlikka tayyorgarlik, tushlik 12.20 -12.50 12.30-13.00 12.40-13.10 12.45-13.10 10 Uxlashga tayyorgarlik, kunduzgi uyqu 12.50-15.00 13.00-15.00 13.10-15.10 13.10-15.10 11. Tetiklashtiruvchi gimnastika, havo va suv muolajalari 15.00-15.10 15.00-15.10 15.00-15.10 15.00-15.10 12. Uyqusiz vaqt Erkin faoliyat 13.00-15.10 13.00-15.10 13.00-15.10 13.00-15.10 13. Ikkinchi tushlikka tayyorgarlik, ikkinchi tushlik 15.15-15.30 15.15-15.30 15.20-15.30 15.20-15.30 14. Qo‘shimcha ta'lim, badiiy adabiyot o‘qish, mustaqil o‘yin faoliyati 15.30-16.30 15.30-16.30 15.30-16.30 15.30-16.30 15. Sayr, mustaqil o‘yin faoliyati 16.30-17.45 16.30-17.45 16.30-17.45 16.30-17.45 16. Bolalarning uyga ketishi 17.45-18.00 17.45-18.00 17.45-18.00 17.45-18.00 Izoh:har bir MTT bolalarning muassasada bo‘lish soatlari miqdoridan kelib chiqqan holda va sanitariya-gigiyena talablariga muvofiq ravishda o‘z kun tartibini ishlab chiqishi mumkin. Shuni yodda tutish lozimki, o‘yin-ta'lim faoliyati kunduzgi uyquni hisobga olmaganda kamida 38% ni, bolalarning ochiq havoda bo‘lishi kamida 38% ni, mustaqil o‘yin faoliyati kamida 24% ni, sog‘lom turmush tarzini shakllantirish (sanitariya-gigiyena ko‘nikmalari) kamida 20% ni, ota-onalarni bolalar rivoji taraqqiyoti to‘g‘risida xabardor qilish kamida 3% ni tashkil etadi. Bolalar qisqa muddat mobaynida bo‘ladigan guruhning namunaviy kun tartibi 8:30-12:00 (3,5 soat) 1-smena 1. Bolalarni qabul qilish, filtr, ertalabki gimnastika 8:00-8:40 2. Ertalabki davra suhbati 8:40-9:00 3. O‘yinli ta'lim jarayoni 9:00-10:30 4. O‘yin, mustaqil mashg‘ulotlar, loyihaviy faoliyat 10:30-11:00 5. Ikkinchi nonushta 11:00-11:15 6. Sayr, bolalarning uyga ketishi 11:35-12:00 7. Pedagoglar uchun tushlik tanaffus 12:00-13:00
8. Pedagoglarning ikkinchi smenaga tayyorgarligi 13:00-13:30 13:30-17:00 (3,5 soat) 2-smena
1. Bolalarni qabul qilish, filtr 13:40-14:00
2. Bolalarni kutib olish 14:00-15:30
3. O‘yinli ta'lim jarayoni 15:30-16:00
4. O‘yin, mustaqil mashg‘ulotlar, loyihaviy faoliyat 16:00-16:20
5. Ikkinchi tushlik 16:20:16:35
6. Sayrga tayyorgarlik 16:35-17:00
7. Sayr, bolalarning uyga ketishi 17:30-17:40 Izoh: o‘yinli ta'lim jarayoni kamida 43% ni, kommunikativ mustaqil faoliyat, ochiq havoda bo‘lish, sog‘lom turmush tarzini shakllantirish (sanitariya-gigiyena ko‘nikmalari) 49% ni, ota-onalarni bolalar rivojlanishi to‘g‘risida xabardor qilish 8% ni tashkil etadi.
3-ilova O‘quv dasturi namunasi 3 dan 4 yoshgacha bo‘lgan guruhlarda o‘tkaziladigan mashg‘ulotlarning taxminiy miqdori T/r Mashg‘ulotlar nomi O‘quv yili mobaynida Sog‘lomlashtirish davri mobaynida hafta mobaynida oy mobaynida o‘quv yili mobaynida hafta mobaynida oy mobaynida Sog‘lomlashtirish davri mobaynida
1. Atrofdagi olam bilan tanishtirish 1 4 36 1 4 12 eksperimentlar – amaliy tajriba
2. Tabiat bilan tanishtirish 1 4 36 o‘yin- viktorinalar 1 3
3. Badiiy adabiyot
4. Nutqni rivojlantirish 1 4 36 1 4 12
5. Sensor tarbiya 1 4 36 o‘yinlar 1 3
6. Elementar matematika
7. Rasm chizish 2 8 72 1 4 12
8. Applikatsiya 1 navbatma-navbat 2 36 1 4 12
9. Konstruksiyalar tuzish 2
10. Plastilin, loydan yasash 1 4 36 1 4 12
11. Jismoniy tarbiya 2 (undan bittasi toza havoda) 8 72 xordiq 1 3
12. Musiqa 2 8 72 hordiq
13 Jami: 12 48 432 5 24 72 4 dan 5 yoshgacha bo‘lgan guruhlarda o‘tkaziladigan mashg‘ulotlarning taxminiy miqdori T/r Mashg‘ulotlar nomi O‘quv yili mobaynida Sog‘lomlashtirish davri mobaynida hafta mobaynida oy mobaynida o‘quv yili mobayni-da hafta mobaynida oy mobaynida Sog‘lomlashtirish davri mobaynida
1. Atrofdagi olam bilan tanishish 1 4 36 1 4 12 eksperimentlar – amaliy tajriba
2. Tabiat bilan tanishish 1 4 36 1 4 12
3. Nutqni rivojlantirish 2 8 72 1 4 12
4. Badiiy adabiyot 1 4 36 viktorinalar 1 3
5. Elementar matematika 1 4 36 mantiqiy o‘yinlar 1 3 mantiqiy fikrlash
6. Rasm chizish 2 8 72 1 4 12
7. Applikatsiya 1 navbatma-navbat 2 36 1 4 12
8. Konstruksiyalar tuzish 2
9. Plastilin, loydan yasash 1 4 36 1 4 12
10. Jismoniy tarbiya 2 (undan bittasi toza havoda) 8 72 sport o‘yinlari 1 3
11. Musiqa 2 8 72 hordiq
12 Jami: 14 56 504 6 28 84 5 dan 6 yoshgacha bo‘lgan guruhlarda o‘tkaziladigan mashg‘ulotlarning taxminiy miqdori T/r Mashg‘ulotlar nomi O‘quv yili mobaynida Sog‘lomlashtirish davri mobaynida hafta mobay- nida oy mobaynida o‘quv yili mobay- nida hafta mobaynida oy mobay- nida sog‘lomlashtirish davri mobaynida
1. Atrofdagi olam bilan tanishish 2 8 72 1 4 12 eksperimentlar – ilm-fan
2. Tabiat bilan tanishish 1 4 36 1 4 12
3. Nutqni rivojlantirish 2 8 72 1 4 12
4. Badiiy adabiyot 1 4 36 viktorinalar 1 3
5. Ikkinchi tilni o‘rganish 2 4 36 o‘yinlar o‘yinlar o‘yinlar
6. Elementar matematika 1 4 36 mantiqiy o‘yinlar 1 3 mantiqiy fikrlash
7. Rasm chizish 2 8 72 1 4 12
8. Applikatsiya 1 navbatma-navbat 2 36 1 4 12
9. Konstruksiyalar tuzish 2
10. Plastilin, loydan yasash 1 4 36 1 4 12
11. Jismoniy tarbiya (undan bittasi toza havoda) 2 8 72 sport o‘yinlari 1 3
12. Musiqa 2 8 72 hordiq
13 Jami: 17 64 576 6 28 84 6 dan 7 yoshgacha bo‘lgan guruhlarda o‘tkaziladigan mashg‘ulotlarning taxminiy miqdori T/r Mashg‘ulotlar nomi O‘quv yili mobaynida Sog‘lomlashtirish davri mobaynida hafta mobay- nida oy mobay- nida o‘quv yili mobay- nida hafta mobay- nida oy mobay- nida sog‘lomlashtirish davri mobaynida
1. Atrofdagi olam bilan tanishish 2 8 72 1 4 12 eksperimentlar – ilm-fan
2. Tabiat bilan tanishish 1 4 36 1 4 12
3. Nutqni rivojlantirish 1 4 36 1 4 12
4. Savodxonlikka o‘rgatish 1 4 36 o‘yinlar 1 3
5. Badiiy adabiyot 1 4 3
6. viktorinalar 1 3
7. Ikkinchi tilni o‘rganish 2 4 36 1 4 12
8. Elementar matematika 2 8 72 mantiqiy o‘yinlar 1 3 mantiqiy fikrlash
9. Rasm chizish 2 8 72 1 4 12
10. Applikatsiya 1 navbatma-navbat 2 36 1 4 12
11. Konstruksiyalar tuzish va qo‘l mehnati 2
12. Plastilin, loydan yasash 1 4 36 1 4 12
13. Jismoniy tarbiya (undan bittasi toza havoda) 2 8 72 sport o‘yinlari 1 3
14. Musiqa 2 8 72 hordiq 1 3 Jami: 18 68 612 7 33 99 Bolalar bilan qisqa muddatli guruhlarda o‘tkaziladigan mashg‘ulotlarning taxminiy miqdori № Faoliyat turlari O‘tkazish davriyligi
1. Bolalarning erkin, mustaqil faoliyati Har kuni
4. O‘yin faoliyati Har kuni
5. Tasviriy faoliyat Haftasiga ikki marta
6. O‘rganuvchi tadqiqiy faoliyat (atrofdagi olamni anglash) Haftasiga ikki marta
7. Tabiat bilan tanishuv Haftasiga 1 marta
8. Matematika Haftasiga ikki marta
9. Musiqa Haftasiga ikki marta
10. Jismoniy madaniyat Haftasiga ikki marta
11. Nutqni rivojlantirish Haftasiga 1 marta
12. Savodxonlikka o‘rgatish Haftasiga 1 marta Jami 15 soat  
4-ilova Yillik mavzuviy reja namunasi Oylar Oy mavzusi Oy haftalari Hafta mavzulari Yosh guruhlari Kichik guruh O‘rta guruh Katta guruh Tayyorlov guruhi Sentyabr O‘zbekiston – mening Vatanim 1-hafta Men va bolalar bog‘chasi Men va bolalar bog‘chasi Mening qadrdon O‘zbekistonim Mening qadrdon O‘zbekistonim 2- hafta Mening shahrim Mening shahrim – mening mahallam Mening shahrim – mening mahallam Mening shahrim – mening mahallam 3- hafta Men va mening oilam Men va mening oilam Men va mening oilam Men va mening oilam 4- hafta Men va mening do‘stlarim Men va mening do‘stlarim Men va mening do‘stlarim Men va mening do‘stlarim Oktyabr Kuz bo‘yoqlari 1- hafta Oltin kuz Oltin kuz Mavsumiy o‘zgarishlar.
Ko‘chmanchi qushlar. Mavsumiy o‘zgarishlar. Ko‘chmanchi qushlar. 2- hafta Sabzavot va mevalar Tabiat omborxonasi: sabzavotlar, mevalar, rezavor mevalar Tabiat omborxonasi: sabzavotlar, mevalar, rezavor mevalar Tabiat omborxonasi: sabzavotlar, mevalar, rezavor mevalar 3- hafta Non hammasiga sarkor Non hammasiga sarkor Non hammasiga sarkor Non hammasiga sarkor 4- hafta O‘zbekistonning oq oltini O‘zbekistonning oq oltini O‘zbekistonning oq oltini O‘zbekistonning oq oltini Noyabr Transport, ko‘cha harakati qoidalari (KHQ) Hayotiy faoliyat xavfsizligi asoslari (HFXA) 1- hafta Transporbilan tanishuv Yer usti transporti Havo, suv va yer usti transporti Havo, suv va yer usti transporti 2- hafta Rangli svetofor Rangli svetofor Ehtiyotkor piyoda haftasi Ehtiyotkor piyoda haftasi 3- hafta Tez yordam va o‘t o‘chirish yordami Shoshilinch (tezkor) harakat xizmatlari Shoshilinch (tezkor) harakat xizmatlari Shoshilinch (tezkor) harakat xizmatlari 4- hafta Bizning yaxshi ishlarimiz Barcha kasblar muhim Bizning yaxshi ishlarimiz Bizning yaxshi ishlarimiz Dekabr Qish 1- hafta Qish Qish. Qish. Konstitusiya kuni Qish.
Konstitusiya kuni 2- hafta Sog‘lom tanda – sog‘lom ruh Sog‘lom tanda – sog‘lom ruh Sog‘lom tanda – sog‘lom ruh Sog‘lom tanda – sog‘lom ruh 3- hafta Kiyim-bosh Mavsumiy kiyim-bosh va poyafzal Mavsumiy kiyim-bosh va poyafzal Mavsumiy kiyim-bosh va poyafzal 4- hafta Yangi yil nima? Yangi yil nima? Yangi yil nima? Yangi yil nima? Yanvar Bolalar bog‘chasi 1- hafta Qishki o‘yin-kulgilar Qishki o‘yin-kulgilar Qishki o‘yin-kulgilar Qishki o‘yin-kulgilar 2- hafta Vatan himoyachilari kuni Vatan himoyachilari kuni Vatan himoyachilari kuni Vatan himoyachilari kuni 3- hafta Men va mening badanim Men va mening badanim Men va mening badanim Men va mening badanim 4- hafta Xushmuomalalik alifbosi Xushmuomalalik alifbosi Xushmuomalalik alifbosi Xushmuomalalik alifbosi Fevral G‘aroyib dunyo 1- hafta Bizning inoq mamlakatimiz Bizning mamlakatimiz – do‘stlik va tinchlik mamlakati Qo‘shni mamlakatlar Qo‘shni mamlakatlar 2- hafta Hayvonlar va qushlar bilan do‘stlashamiz Hayvonlar va qushlar bilan do‘stlashamiz Dunyo mamlakatlari Dunyo mamlakatlari 3- hafta O‘simlik-lar bilan do‘stlasha-miz O‘simliklar bilan do‘stlashamiz O‘zbekistonning buyuk arboblari O‘zbekistonning buyuk arboblari 4- hafta Kitob bilan do‘stlasha-miz Kitob bilan do‘stlashamiz Kitob tarixi Kitob tarixi va inson Mart Go‘zal bahor 1- hafta Onamning kuni Onamning kuni Onamning kuni Onamning kuni 2- hafta Mavsumiy o‘zgarishlar.
Mavsumiy o‘zgarishlar. Mavsumiy o‘zgarishlar. Mavsumiy o‘zgarishlar. 3- hafta Navro‘z bayrami Navro‘z bayrami Xalq manbalari. Navro‘z bayrami Xalq manbalari. Navro‘z bayrami 4- hafta Hasharotlar Hasharotlar Hasharotlar Hasharotlar Aprel Yer sayyorasi – umumiy uyimiz 1- hafta Gullab-yashnayotgan bahor Gullab-yashnayotgan bahor Gullab-yashnayotgan bahor Gullab-yashnayotgan bahor 2- hafta Koinot sirlari Koinot sirlari Koinot sirlari Koinot sirlari 3- hafta Yer sayyorasi kuni Qushlar hovlisi Yer sayyorasi kuni Yer sayyorasi kuni 4- hafta O‘yinchoqlarga g‘amxo‘r munosabat Shaharga g‘amxo‘r munosabat Sayyorani saqla! Sayyorani saqla! May Asboblar va anjomlar 1- hafta Men va mening uyim Men va mening uyim Men va mening uyim. Xotira kuni Men va mening uyim. Xotira kuni 2- hafta Mebel Mebel Mebel Mebel. Milliy hunarmandchilik 3- hafta Idishlar Maishiy asboblar Idishlar. Milliy naqshlar Idishlar. Milliy naqshlar 4- hafta Bizning yordamchilarimiz maishiy asboblar Bizning yordamchilarimiz maishiy asboblar Bizning yordamchilarimiz maishiy asboblar Bizning yordamchilarimiz maishiy asboblar   5-ilova Haftalik ish reja namunasi
Tema mesyatsa: «Uzbekistan – moy kray rodnoy» Guruh Tayyorlov guruhi ___________________ (nomi) Mavzu MENING SHAHRIM. MENING MAHALLAM Davr Sentyabrning 2-haftasi Rivojlanish sohalari bo‘yicha maqsadlar jismoniy rivojlanish va sog‘lom turmush tarzini shakllantirish Kolonnada bir, ikki, to‘rt kishi bo‘lib yurish ijtimoiy-hissiy (emotsional) rivojlanish O‘z hissiyotlarini nazorat qilishni o‘rganish nutq, muloqot, o‘qish va yozish ko‘nikmalari Bolaning og‘zaki nutqini yoshiga muvofiq mustahkamlash bilish (anglash) orqali rivojlanish Vatan, mahalla to‘g‘risidagi bilimlarni mustahkamlash ijodiy rivojlanish Hamkorlikdagi faoliyatga ijobiy munosabatni shakllantirish, ritm hissini, musiqani his etish fazilatini, harakatlarda ritmik ifodalilikni tarbiyalash Rivojlanish markazlari O‘quv-tarbiyaviy faoliyat Dushanba Seshanba Chorshanba Payshanba Juma Resurslar, izoh Ertalabki doira Dam olish kunlarini qanday o‘tkazgani haqida suhbat Qanday kayfiyatda kelding? Ob-havo haqida suhbat Markazlarda erkin faoliyat «Qurilish va konstruksiyalash» markazi Mening bo‘lajak uyim Zamonaviy shahar Mahalla ko‘chalari (uzun-qisqa) Qurilish bloklari, lego, konstruktor «Syujet-rolli o‘yinlar va dramalashtirish» markazi «Buvijonimnikida mehmonda» «Sartaroshxona» Niqoblar, kiyim-bosh, atributlar «Til va nutq» markazi «Mening shahrim, mening mahallam» nomli syujetli rasm bo‘yicha suhbat Shahar parklariga ekskursiya (AKT – slaydlar yordamida Syujetli rasmlar, AKT materiallar «Ilm-fan va tabiat» markazi Loy, tosh va qumning xususiyatlari «Kimning uyi mustahkamroq?» Loy, qum, tosh, maxsus idishlar, sharlar «San'at» markazi Ochiq havoda o‘z fikri bo‘yicha rasm chizish «Obod mahalla» mavzusida origami va applikatsiya A-4 qog‘oz, rangli qog‘oz, bo‘yoqlar, tabiiy materiallar Musiqa va ritmika markazi «Shahrisabz» qo‘shig‘ini tinglash «Salom nima degani?» qo‘shig‘i sadolari ostida kuylash va ritmik harakatlanish «Dunyo rang-barang yaylovga o‘xshaydi» qo‘shig‘ini kuylash Musiqa markazi, musiqali disklar Katta guruhlarda ishlash 6-ilova 3 dan 7 yoshgacha bo‘lgan bolaning rivojlanish xaritasi Bolaning rivojlanish xaritasini to‘ldirish uchun uch sikldan iborat bo‘lgan kuzatuv olib boriladi: dastlabki (o‘quv yili boshida), oraliq va yakuniy.
Dastlabki kuzatuv o‘quv yili boshida o‘tkaziladi (taxminan sentyabr oyi mobaynida). Bu bosqichda har bir bolaning boshlang‘ich imkoniyatlari aniqlanadi, uning shu davrgacha erishgan yutuqlari belgilanadi. Tarbiyachi ta'lim sohalarini o‘zlashtirish bo‘yicha mavjud bo‘lgan muammolarga ham e'tibor qaratadi, bolaning qanday sifatlari qo‘llab-quvvatlashni talab etishini, har bir bola uchun qanday vazifalar dolzarbligini aniqlaydi. Keyin Bolaning ayni davrdagi yoshini hisobga olgan holda uning rivojlanish sohalari bo‘yicha yutuqlari xaritasi to‘ldiriladi. Oraliq kuzatuv birinchi yarim yillik oxirida (dekabr, yanvar) o‘tkaziladi. Bu monitoringni o‘tkazishdan maqsad bolaga nisbatan tanlangan metodikaning to‘g‘riligini aniqlash, rivojlanish dinamikasini belgilashdan iborat.
Mazkur kuzatuv natijalariga ko‘ra, tarbiyachi, boshqa mutaxassislar bilan hamkorlikda, zarurat tug‘ilgan holatlarda pedagogika jarayoniga tuzatishlar kiritishi mumkin. O‘quv yili oxirida (odatda may oyida) tarbiyachi yakuniy kuzatuv o‘tkazadi.
Mazkur kuzatuv asosida yil boshida qo‘yilgan vazifalar qanday hal qilingani baholanadi, mazkur bola rivojida kutilayotgan yangi natijalarni hisobga olgan holda keyingi pedagogik jarayondan ko‘zda tutiladigan maqsadlar belgilanadi. Kuzatuv o‘tkazishda quyidagi tamoyillarga tayanish lozim:
• kuzatuv bola uchun odatiy sharoitda amalga oshiriladi va bolaga yordam berishga yo‘naltirilgan bo‘ladi;
• bola rivoji borasida yanada xolis tasavvur hosil qilish uchun kuzatuv kamida ikki hafta (yoki oy) mobaynida olib boriladi;
• tarbiyachi bola to‘g‘risidagi ma'lumotlarni ota-onalar yoki muassasaning boshqa xodimlari bilan suhbatlar jarayonida olishi mumkin;
• tarbiyachi bolaning moyilliklari, qiziqishlariga, uning muloqot qilish va bilim olish xususiyatlariga e'tibor qaratishi lozim.
O‘quv yili oxirida tarbiyachi yakuniy pedagogika kengashiga bolalar tomonidan o‘quv dasturi o‘zlashtirilishining sifat darajasi to‘g‘risida hisobot yozadi va unda bolalar tomonidan tegishli natijalarga erishilmagan bandlar hamda ular nega bajarilmaganligi sabablariga to‘xtalib o‘tadi (ba'zi metodikalar o‘zlashtirilmagani, tarqatma materiallar, adabiyotlarning yetarli bo‘lmagani, guruh texnika vositalari bilan yetarli darajada ta'minlanmagani, bolaning betob bo‘lgani va darslarni o‘tkazib yuborgani, ota-onalarning faol bo‘magani va h.k.).
Ushbu natijalar asosida sabablarni bartaraf etish borasidagi ishlar rejalashtiriladi va mazkur guruh uchun kelasi yilga mo‘ljallangan vazifalar belgilanadi. Keyinchalik pedagog (tarbiyachi) bola yutuqlari xaritasini yiliga kamida 3 marta to‘ldiradi va erishilgan natijani tegishli belgi (✔) bilan belgilaydi. Kuzatuv rivojlanishning barcha sohalari bo‘yicha olib boriladi. Agar u yoki bu bilim olish sohasida indikator «ishlamasa», pedagog (tarbiyachi) daftar hoshiyalariga tegishli belgilar qo‘yishi lozim.
Bu bola rivojlanishini kuzatish kundaligini yuritishda yordam beradi. Mazkur tashxis (diagnostika) asosida pedagog (tarbiyachi) ruhshunos (psixolog), logoped, jismoniy tarbiya bo‘yicha yo‘riqchi va boshqalar bilan hamkorlikda bolaning yutuqlarini ajratadi, shuningdek, ta'lim sohalarini o‘zlashtirishning salbiy tomonlarini aniqlaydi. Olingan natijalarga mos ravishda ta'lim jarayoniga tuzatishlar kiritiladi, shuningdek, individual ish rejalashtiriladi va uni amalga oshirish borasidagi vazifalar belgilanadi. O‘quv yili oxirida (odatda may oyida) ushbu xarita bo‘yicha yakuniy kuzatuv o‘tkaziladi.
3 dan 5 yoshgacha bo‘lgan bolaning rivojlanish xaritasi Bolaning familiyasi, ismi ________________________________________________ Tug‘ilgan sanasi ________________________________________________ MTTga qabul qilingan sana ________________________________________________ Kuzatuv boshlangan sana _________________________________________________ Kuzatuv boshidagi yoshi _________________________________________________ Kuzatuv yakuni sanasi _________________________________________________ Yoshi 4-yil 5-yil 3 yoshu 3 oy 3 yoshu 6 oy 3 yoshu 9 oy 4 yosh 4 yoshu 3 oy 4 yoshu 6 oy 4 yoshu 9 oy 5 yosh 1 Jismoniy rivojlanish va sog‘lom turmush tarzini shakllantirish
1.1 Yirik motorika
1 Turli usullarda yuradi (to‘g‘ri, erkin, ko‘rsatilgan yo‘nalishda)  2 Muvozanatni saqlagan holda chopadi  3 O‘z joyida ikki oyoqda sakraydi  4 Oldinga harakatlangan holda sakraydi  5 Yoy ostidan emaklab o‘tadi  6 Badantarbiya vaqtidagi mashqlarni qaytaradi  7 Uch g‘ildirakli velosipedda uchadi  8 Sport narvoni bo‘ylab yuqoriga va pastga  9 Kolonna, doiraga to‘g‘rilanishi mumkin  10 Oyoq uchida, tovonda, orqa bilan, oyoq kaftining tashqi tomonida va tizzasini baland ko‘targan holda yuradi 11 Arqonda harakatlanish vaqtida muvozanatni saqlaydi 12 Tizzalarini baland ko‘targan holda chopadi 13 Uncha baland bo‘lmagan to‘siqlardan sakrab o‘tadi  14 Sakramachoq (skakalka) orqali sakrashga harakat qiladi  15 Gimnastika skameykasida qo‘li bilan tortilgan holda qorinda emaklaydi 16 Gimnastika devoriga tirmashib chiqadi 17 Samokatda uchadi
1.2 Mayda motorika 1 Arqonni halqaga kiritadi  2 Mayda predmetlarni muayyan tartibda taxlaydi 3 O‘yinchoqlarni mustaqil tarzda qutiga soladi va ularni qutidan oladi  4 Kattalar yordamida yirik munchoqlarni ipga o‘tkazadi  5 Predmetlarni bir idishdan boshqa idishga soladi 6 Tugmalar, kiyim va poyafzal ilgaklarini mustaqil ravishda taqadi va yechadi 7 Mayda, o‘rta va yirik munchoqlarni namunaga muvofiq ipga o‘tkazadi 8 Qulf, ilgaklarni ochadi va yopadi, kalitdan foydalanadi 9 Mayda predmetlar (konstruktor detallari)ni buraydi va teskari burab oladi 10 Konstruktorning katta va mayda qismlaridan turli predmetlar yasaydi 11 Namuna bo‘yicha to‘g‘ri chiziq va doira chizadi 12 Belgilangan chiziqlar bo‘yicha qog‘oz, mato, salfetkalarni taxlaydi 13 Belgilangan chiziqlar bo‘ylab qog‘ozni qaychi bilan kesadi
1.3 Sensomotorika 1 Katta koptoklarni o‘tirgan va turgan holda ikki qo‘li bilan masofaga dumalatadi  2 Predmetni belgilangan nishonga qarata otadi  3 Koptokni boshqa bolaga dumalatadi yoki otadi  4 Silliq va g‘adir-budur tekstura (tuzilish)ni ajrata oladi  5 Ta'mni aniqlaydi  6 Qo‘g‘irchoqlar solingan kolyaskani uchiradi  7 O‘ng va chap qo‘li bilan koptokni galma-gal yerga uradi 8 Galma-gal o‘ng va chap tomonga aylanadi 9 Turli tuzilishlar va yuzaliklarni ajratadi 10 Uchayotgan, suzayotgan mayda predmetlarni matrap bilan ushlaydi. 11 Sovun pufakchalarini chiqaradi
1.4 Sog‘lom turmush tarzi va xavfsizlik 1 Mustaqil tarzda yuz-qo‘llarini yuvadi, sochiqdan foydalanadi  2 Taroq va dastro‘mol yoki salfetkadan foydalanadi  3 Ovqatlanish vaqtida mustaqil tarzda qoshiqdan foydalanadi, ovqatlanishdan keyin og‘zini chayadi  4 O‘yinchoqlarni yig‘ishtiradi, xonada tarib saqlaydi  5 Hojatxonadan mustaqil foydalanadi  6 Tishlarini tozalaydi 7 Vitaminlarning foydaliligi va sog‘lom ovqatlanish haqida biladi 8 Ovqatlanishdan oldin qo‘llarini yuvadi 9 Sanchqi (vilka)dan to‘g‘ri foydalanadi 10 Tashqi ko‘rinishini tartibga keltiradi 11 O‘ziga yaxshi qaraydi 12 Yordam ko‘rsatishni iltimos qila oladi 2 IJTIMOIY-HISSIY RIVOJLANISH 2.1. Men-konsepsiyasi 4-yil 5-yil 3 yoshu 3 oy 3 yoshu 6 oy 3 yoshu 9 oy 4 yosh 4 yoshu 3 oy 4 yoshu 6 oy 4 yoshu 9 oy 5 yosh 1 O‘zi haqida birinchi shaxsda gapiradi – «men»  2 O‘zi haqida gapiradi (ismi, familiyasi, yoshi, jinsi va h.k. biladi)  3 O‘ziga yaqin insonlarga murojaat qiladi va ulardan yordam so‘raydi  4 O‘ziga do‘st tanlaydi va u bilan o‘ynaydi  5 O‘z oilasi va qarindoshlik aloqalariga qiziqish bildiradi 6 O‘z ehtiyojlarini bildiradi 7 Oshib borayotgan ishonchni namoyon etadi 8 O‘z istaklari, qiziqishlarini ifodalaydi  9 O‘z his-tuyg‘ulari va kechinmalarini ifodalaydi  10 O‘yinlarda o‘ziga rol olishi mumkin  11 O‘z xatti-harakatlariga baho berishga qodir («buni men qildim») 12 Kattalarning iltimosi (topshirig‘i)ni bajaradi 13 Mashg‘ulotlar vaqtida e'tiborni saqlashga qodir 14 Muvaffaqiyat sari harakatni namoyon etadi 15 Omadsizlik, mag‘lubiyatdan qayg‘uga tushadi 16 Turli hissiyotlar va kayfiyatni namoyon etadi
2.2 Hissiyotlar va ularni boshqarish 1 Ertak, hikoya va multfilmlar qahramonlariga qayg‘udosh bo‘ladi 2 Xursandchilik, g‘am-tashvish singari hissiy holatlarni tushunadi 3 O‘z hissiyotlari va tashvishlarini ifodalaydi («menga yoqadi», «men yoqtirmayman») 4 Boshqa bolaning hissiyotlarini so‘z bilan ifodalaydi 5 Boshqalaraga nisbatan hamdardlik ko‘rsatadi 6 Syujet-rolli o‘yinlarda ishtirok etadi 7 O‘z oilasi haqida gapira turib, unga nima yoqishi yoki yoqmasligini aytib o‘tadi 8 O‘yin faoliyati vaqtida muloqotga kirishadi 9 O‘yinda hamkorlik qiladi, o‘ziga ijtimoiy rolni oladi 10 O‘yin vaqtida bolalar bilan samimiy munosabatda bo‘ladi va o‘yinchoqlari bilan o‘rtoqlashadi 11 Eslatishsiz kattalar bilan salomlashadi va xayrlashadi 12 O‘z xatti-harakatlariga baho beradi 13 Kattalarga murjaat qiladi va o‘z fikrini bildiradi 14 Sovg‘alar, bayramlardan shodlanadi 2.3 Ijtimoiylashuv, kattalar va tengdoshlar bilan muloqot 1 Oila a'zolarini biladi 2 Kattalar harakatiga taqlid qiladi 3 O‘z harakatlarida natijaga erishish yo‘lida qat'iylik ko‘rsatadi 4 Kattalar va bolalar bilan hamkorlikda o‘ynaydi 5 Bolalarning salbiy xatti-harakatlariga nisbatan o‘z munosabatini bildiradi 6 Jamoaviy o‘yin faoliyatida qatnashadai 7 Tengdoshlarga nisbatan xayrixohlik bildiradi 8 O‘z mashg‘ulotlari uchun joy tayyorlaydi 9 Guruh qoidalarini bajaradi (o‘yinchoqlarni yig‘ishtiradi, kiyimlarni taxlaydi va h.k.).
O‘quv yili yakuniga yetganidan so‘ng maktabga tayyorlov guruhi bo‘yicha o‘tkazilgan monitoringga asosan amalga oshirilgan ishlar samaradorligi aniqlanadi, kutilayotgan natijalar bilan taqqoslash ishlari o‘tkaziladi, muammolar, ularni hal qilish yo‘llari hamda maktabgacha ta'lim tashkilotining keyingi o‘quv yiliga mo‘ljallangan ustuvor vazifalari belgilanadi.