Mavzu: Ishlab chiqarish jarayonini tashkil etishda biznes rejaning ahamiyati Reja

Kd = 1/1 + K*T (2)
bu yerda, Kd diskont koeffitsiyenti yoki pul qiymatining o'zgarish sur’ati (odatda, bank kreditlari bo'yicha o'rtacha foiz darajasida qo'llaniladi);
К-foizstavkasi,%;
T - investitsiya ajratilgandan boshlab o'tgan vaqt, yil;
Masalan, bank stavkasi 10 %ga teng bo'lsa, uchinchi yil uchun diskontlash koeffitsenti:
К =1/1+0,1*3 = 0,769 ni tashkil etadi.
Bundan foydalanib, yuqorida ko'rib chiqqan misolimiz uchun investitsiyaning qoplanish muddatini aniqlaymiz. Buning uchun (1) formuladan foydalanib, investitsiyaning qoplanish davrida pul qiymatining farqini aniqlab olamiz.
Shunday qilib, bank stavkasi 10 % bo'lgan holda, jami uch yilda diskontlangan daromadlar hajmi 88816 so'm (22728+29166+36922) ni tashkil etadi. Demak, firma bo'yicha investitsiyaning toMiq summasini qoplash uchun firmaga 31184 (120000-88816) so'm etishmayapti. Endi, to'rtinchi yilda investitsiya umumiy hajmining etishmayotgan qismini yanada aniqroq qilib hisoblab chiqishimiz mumkin. Demak, to'rtinchi yilda diskontlangan daromadlar:
Diskontlanish koeffitsenti: Diskontlanish
daromadlari:
1-yilda 1/1+0,1*1=0,9091; 25000 x so'mni
0,9091=22728
2-yilda 1/1+0,1*2 = 0,8333; 35000 x so'mni
0,8333=29166
3-yilda 1/1+0,1*3 = 0,7692; 48000 x so'inni
0,7692=36922 1 / (1+0,1*4) = 0,7142; 54000x0,7142 = 38567 so'mni tashkil etadi.
Endi firma uchun investitsiyaning yetishmayotgan summasini (31184 so'm) hisoblab chiqilgan to'rtinchi yildagi investitsiya summasi (38567 so'm) ga bo'lib 0,81 ga ega bo'lamiz. Shunday qilib, firma investitsiyalarining qoplanish muddati 4 yilni emas, balki 3,81 yilni tashkil etar ekan. Vaholanki, firma investitsiya xarajatlarining ma’lum vaqt o'tishi bilan qiymati (tannarxi) ning o'zgarib borishini hisobga olmay amalga oshirgan oldingi hisob-kitoblarimizdagi muddat 3,22 ni tashkil etgan edi. Ammo belgilangan davrlardagi muddatlar ichida barcha omillarni hisobga olib, yanada aniqroq hisoblab chiqqan investitsiyalarning qoplanish ko'rsatkichi ishlab chiqilayotgan loyiha uchun ajratilgan mablag laming 4 yil muddatga zo'rga etishini ko’rsatdi.
Agar bank kreditlarining foizlari ham inflyatsiya darajasini hisobga olib borsa, unda ushbu loyihani qabul qilish maqsadga muvofiq emasdir. Shuning uchun investitsiyalashtirilayotgan loyihalarni ishlab chiqish davomida ko'zda tutilayotgan (iqtisodiy) omillardan tashqari, ko'zda tutilmagan (tabiiy, ijtimoiy, siyosiy) omillarni e’tiboiga olgan holda bir necha variantlarini ishlab chiqishni taqozo etadi.
Bunday holatlarda mavjud barcha investitsiyalash variantlarini investitsiyalarning foydalilik darajalarini aniqlash orqali o'rganib chiqish tavsiya etiladi. Foydalilik ko'rsatkichi sifatida foydalilik koeffitsiyenti deb ataluvchi kattalikdan foydalanish mumkin. U quyidagi formula yordamida hisoblanadi: