Mavzu: Kavsharli va yelimli birikmalar. Parchin mixli birikmalar. Reja

Mavzu: Kavsharli va yelimli birikmalar. Parchin mixli birikmalar.
REJA.
1. Kavsharli birikmalar.
2. Yelimli birikmalar.
3. Parchin mixli birikmalar haqida umumiy ma’lumotlar va ularni turlari


1. Kavsharli birikmalar.
Kavsharli birikmalar biriktiriladigan detallar bilan kavshar o ‘rtasidagi molekulyar ta’sir kuchlari orqali vujudga keladigan ajralmaydigan birikmadir. Biriktiriladigan detallar orasiga eritilgan holda kiritiladigan qotishma yoki metall kavshar deyiladi va odatda, uning erish harorati detallarning erish haroratidan ancha kichik bo`ladi. Kavsharlash jarayoni payvandlash jarayonidan shu bilan farq qiladiki, unda biriktirilayotgan detallar eritilmaydi yoki yuqori haroratda qizdirilmaydi.
Kavshar chokdagi aloqa quyidagilarga asoslangan:
- eritilgan kavsharda detallar metalining qisman erishi;
- biriktirilayotgan detallar metali va kavshar unsurlarining o ’zaro diffuziyasi (solishi yoki bir-biriga kirishishi);
- diffuziyasiz ato`lli aloqa.
Kavshar chokning mustahkamligi kavsharning mustahkamligidan sezilarli kattadir. Kavsharlash jarayoni quyidagi amaliyotlardan iboratdir: biriktiriladigan yuzalarning qizdirilishi, kavsharning eritilishi, kavsharning oqizilishi va chok o'rnini to`ldirishi, sovutish va kristallash. Kavshar vositasida bir jinsli va turli jinsli materiallarni biriktirish mumkin: qora va rangli metallar, qotishmalar, sopolj shisha va boshqalar. Kavsharli birikmalarning turlari detallarning shakli va joylanishiga hamda yuklamaga bog`liqdir. Ustma-ust, uchma-uch, teleskopik, og ‘ma, tavrli va urinma turlari bo`lishi mumkin. Ustma-ust kavsharli birikma yetarlicha mustahkam choklami bera olishi uchun ko'proq ishlatiladi. Uchma-uch kavshar birikmada yuklama hajmi kichik bo`lganligi sababli kamroq qo`llaniladi. Qiya yoki og'ma
chokli kavshar birikma mustahkam bo`lgani bilan ularni tayyorlash qiyinroqdir. Kavsharli birikma listlarni, o'zaklarni, quvurlarni o'zaro biriktirishda va uyachali tuzilmalarni tayyorlashda keng ishlatiladi. Kavsharlar yengil eriydigan, yuzalarni yaxshi ho'llay oladigan,
yuqori mustahkam, plastik va o`kazuvchan bo'lmasligi kerak. Detallarning va kavsharlaming chiziqli kengayish koeffitsiyentlari katta farq qilmasligi lozim.
K avsharli birikmalarni hisoblash
Kavsharli birikmalarni hisoblash mustahkamlik chegarasiga bog'liq ravishda no`linal kuchlanish bo'yicha bajariladi. Masalan, ko'proq ishlatiladigan qalay-qo'rg'oshinli kavsharli birikmalarda qirqilishga mustahkamlik chegarasi quyidagichadir: po'lat C t20 uchun τ<sub>q</sub> = 28 MPa; po'lat Ст X18H9T-32 MPa; mis M3-27 MPa; latun J162 - τ<sub>q</sub> = 22 MPa.
Kavsharli birikmalar payvand birikmalarni mustahkamlikka hisoblash tenglamalari orqali mustahkamlikka hisoblanadi. Bunda ta’sir etuvchi kuch yoki mo`lentlar ham e'tiborga olinadi.