Мavzu. Kutubxona va muzey – talim, tarbiya va axborot makoni

Ashshurbanipal kutubxonasi

• Dunyodagi eng qadimgi yirik saqlangan kutubxona Asuriya poytaxti Nineviyada 25 yil davomida podsho Ashshurbanapal buyrugʻi bilan tuzilgan (miloddan avvalgi VII asr). Shuningdek, davlat arxivi bo‘lib xizmat qilgan. Podshoh vafotidan soʻng jamgʻarmalar turli saroylarga tarqalgan. Kutubxonaning arxeologlar topgan qismi 25 000 — 30 000 klinopis matnli gil taxtalardan iborat. 19-asr oʻrtalarida kutubxonaning ochilishi Mesopotamiya madaniyatlarini tushunish va klinopisni shifrlash uchun katta ahamiyatga ega boʻldi.
• Kutubxonada tibbiy matnlar yig‘ilishi katta bo‘lgan (sehrgarlik yordamida davolanishga e’tibor qaratilgan), adabiy-epik hikoyalarning koʻplab roʻyxatlari, xususan, Gilgamesh haqidagi epos ibodatlar, qoʻshiqlar, yuridik hujjatlar (masalan, Hammurapi qonunlari), xoʻjalik va maʼmuriy yozuvlar, xatlar, astronomik va tarixiy mehnatlar, yozuvlar mavjud.
• Matnlar osiyo, bobil, akkad tili dialekti, shuningdek, shumer tillarida yozilgan. Ko‘plab matnlar shumer va akkad tillarida yozilgan shuningdek, bugungi kunda Ashshurbanipal kutubxonasi akkad tilidagi eng yirik matnlar yig‘inidir.

АLEKSАNDRIYA (ISKАNDАRIYA) KUTUBXONАSI

• llinizm davrida bunyod etilgan mashhur kutubxonalardan biri.
• Аleksandriya (iskandariya) kutubxonasiga mil. av. 3 – a. da ptolemeylar sulolasi davrida yashagan atoqli olim va adiblar (Zenodot, Аristarx Samosskiy, Kallimax va b.) asos solgan.
• Bu yerda yunon fani va adabiyotiga doir ko‘plab qo‘lyozma asarlari to‘plangan. Bundan tashqari, Sharq tillaridagi kitoblar ham bo‘lgan.
• Kutubxona qoshida kitob ko‘chiruvchilar guruhi ishlagan, kutubxona katalogi tuzilib, u vaqt-vaqti bilan to‘ldirib turilgan.
• Kutubxonada 700 ming jildga yaqin kitob saqlangan. Аleksandriya (iskandariya) kutubxonasi uch asr davomida rivojlanib bordi.
• Mil. av. 48—47 y. lar Аleksandriya urushi davrida kutubxona asosiy to‘plamining bir qismi yonginda kuyib ketdi. Misrni Rim imperiyasi bosib olgach, Аleksandriya kutubxonasi o‘z mavqeini yo‘qota bordi, qolgan qismi VII-VIII asrlarda tamomila tugatildi.