Мавзу: Маълумотларни узатишни муҳофазалаш йўли орқали телекоммуникация тизимлари модемларини такомиллаштириш

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

37 
3. bob. DSL Modemlari texnalogiyas 
 
1. Zamonaviy aloqa tarmoqlarining tuzilishi 
Qayta ishlagan kontseptsiya bo’yicha birlamchi tarmoqlar, mavjud bo’lgan 
aloqa vositalaridan bazalangan holda, kelgusidagi rivojlanishida zamonaviy texnik 
vositalarni qo’llash taklif qilinadi (masalan: optik tolali texnika, raqamli uzatish 
tizimlari, radiorele aloqa liniyalari, fazoviy uzatish tizimlari). Umuman birlamchi 
tarmoqlar ikki satxli tuzilishga ega: transport tarmog`i va ulanuvchi abonent 
tarmog`i. Mahalliy tarmoqlarning magistral va regional qismi, raqamli 
tarmoqlarning asosi hisoblanadi. Mahalliy birlamchi tarmoqlar «mahalliy tugun-
oxirgi qurilma» uchastkasi uchun ulanuvchi tarmoq hisoblanadi. 
Kelgusidagi abonent tarmoqlari, bu mis simlarga ega bo’lgan kabelli 
liniyalardir. Quyidagi 3.1.-rasmda kelgusidagi telekommunikatsiya tizimlari va 
unga ulanuvchi abonent tarmoqlarining o’rni ko’rsatilgan. 
Telekommunikatsiya 
tizimlarining 
birinchi 
elementini 
abonent 
(foydalanuvchi) xonadonida joylashtirilgan terminal va shunga o’xshash 
qurilmalarning yig`indisi deyish mumkin (CPE–Customer Premises Equipment). 
1-rasm. Kelgusidagi telekommunikatsiya tizimlarining modeli 
Customer 
Premises 
Equipment
Access Network
Transit Network
Service Nodes
Abonent qurilmalari 
joyi
Ulanuvchi 
abonent tarmog`i 
Tranzit tarmoq 
Xizmat uchun 
ulanuvchi 
Abonent 
liniyalari (Lop 
network)
Ajratuvchi tarmoqlar 
(Transfer netwoek) 

---

38 
Telekommunikatsiya tizimlarining ikkinchi elementi ulanuvchi abonent 
tarmog`idir. Uning vazifasi abonent xonadoni va tranzit tarmoqda joylashgan 
qurilmalar orasidagi o’zaro bog`lanishni ta`minlashdan iborat. Odatda tranzit 
tarmoqga ega bo’lgan ulanuvchi abonent tarmoqlarining o’zgartiruvchi nuqtalarida 
kommutatsiyalovchi stantsiya joylashtiriladi. Ulanuvchi abonent tarmog`ini 
berkitadigan muhit, abonentning uyida va shu kommutatsiyalovchi stantsiyada 
joylashgan qurilmalar orasida yotadi. 
Ulanuvchi abonent tarmog`i, ishi bo’yicha ikki uchastkaga bo’linadi: 

terminal qurilmaga shaxsiy ulanuvchi vosita singari qaraladigan abonent 
liniyasi; 

ulanuvchi abonent vositalarining samaradorligini oshirish uchun xizmat 
o’iluvchi ko’chiruvchi tarmoq. Uzatish tizimlari bazasi asosida qo’llaniladigan bu 
ulanuvchi tarmoq, ayrim hollarda yuklamalarni kontsentratsiyalovchi qurilmalarda 
qo’llaniladi. 
Telekommunikatsiya tizimlarining uchinchi elementi, tranzit tarmoq (Transet 
Network)dir. Uning funktsiyasi, abonentning turli tarmoqlariga ulangan terminallar 
orasidagi bog`lanishni amalga oshirish yoki terminallar orasida va birorta xizmatni 
qo’llovchi vositalar orasida ulashni amalga oshirishdan iborat. Tranzit tarmoq, 
birorta shahar yoki qishloq chegarasi territoriyasi bilan qoplangani kabi, ikkita turli 
davlatlarni ulovchi abonent tarmoqlari orasida ham qo’llaniladi. 
Telekommunikatsiya tizimlarining to’rtinchi elementi, elektr aloqaning 
xizmatlari uchun turli vositalarni ulanishini (Service Network) ta`minlaydi 
(masalan, 
xizmatni 
qo’llovchi tugunlar). Bunday tugunlarga telefon 
operatorlarining ishchi joyi va axborot saqlanuvchi serverlar misol bo’lishi 
mumkin. Quyidagi 2-rasmda ulanuvchi axborot tarmoqlarini yaratishning gipotetik 
modeli ko’rsatilgan.

---

39 
2. Yuqori tezlikli abonent tarmoqlarini tashkil qilish 
Taklif qilingan modelning tuzilishi ikkita mahalliy oxirgi stantsiya (MS)dan 
(ATS 1 va ATS 2) va bitta paketlarni kommutatsiyalovchi markazdan iborat. 
Hech kimga sir emaski hozirgi paytda foydalanuvchilar tarmog`ining narxini 
kamaytirish, ulanuvchi abonent nuqtalariga koaksial abonent liniyalari orqali 
ma`lumotlarni uzatish, abonentlarni ulash uchun oxirgi “mil”ni tanlash orqali 
tashkil qilish muhim rol o’ynaydi. Juda ko’p foydalanuvchilarga mo’ljallangan 
tarmoqni tuzishda “Oxirgi mil” uchun yangi texnologiyalarni tanlash trafikga ta`sir 
qilish nuqtai nazaridan muhim hisoblanadi.
Hozirgi kunda tarmoqga ulanuvchi abonent liniyalarini tashkil qilish uchun 
shahar sharoitida juda keng tarqalgan quyidagi vositalar ma`lum: 
a) telefonga mo’ljallangan mis simlar; 
b) optik tolali kabellar; 
v) televizion kabel tarmoqlari; 
g) radio eshittirishni qo’llash; 
d) fazoviy televideniya kanallari. 
Kross