Mavzu: Qiyosiy-tarixiy metod

adabiy va ijtimoiy-tarixiy qatorlarning stadiallig
i g„oyasi yotadi. 
V.M.Jirmunskiy qiyosiy adabiyotshunoslik tadqiqotlarining: 1) tarixiy-
tipologik, 2) tarixiy-genetik hamda 3) kontaktli madaniy o„zaro ta‟sirlanishga 
asoslangan 
uchta 
aspektini 
ajratdi. 
Bularning 
birinchi 
va 
uchinchisi 
adabiyotshunoslikda g„oyat samarali, ikkinchisi esa ko„proq til tarixi va 
folklorshunoslikda qo„llanadi. 
V.M.Jirmunskiyga ko‘ra: 
• 
qiyosiy-tarixiy yo„nalishdagi tadqiqotchi oldiga ikkiyoqlama vazifa 
qo„yiladi, bir tomondan, qiyoslanayotgan obyektlardagi mushtarakliklarni ochib 
berish, ikkinchi tomondan, ular orasidagi farqlarni aniqlash; 
• 
tarixiy-tipologik konvergensiya tizimlilik xususiyatiga ega: tarixiy-tipologik 
mushtaraklik chizgilari asarning g„oyaviy va psixologik planlarida, motiv va 
syujetlarda, poetik obraz va holatlarda, janr va uslub xususiyatlarida namoyon 
bo„lishi mumkin. 
V.M.Jirmunskiy qarashlari shogirdlari va izdoshlari tomonidan rivojlantirildi. 
Akademik Nikolay Iosifovich Konrad 
Adabiy aloqalar tipologiyasi masalasini chuqur tadqiq etib, ularning quyidagi 
turlarini tasnifladi va tavsiflab berdi: 
- adabiy asar (matn)ning o„zga madaniy muhitga o„z qiyofasida kirib borishi, 
ya‟ni asarning o„zga madaniyat vakillari tomonida asliyat tilida qabul qilinishi;
- tarjima asarning o„zga tilli madaniyatning uzviy bir qismiga aylanishi; 
- yozuvchi ijodida o„zga xalq adibi yaratgan asar mazmuni va motivlarining 
qayta yaratilishi. 
Akademik Mixail Pavlovich Alekseyev 
- rus shoiri Derjavin ijodiga Shekspir sonetlarining ta‟sirini tadqiq etish orqali 
tarixiy-genetik yondashuvning samarali ekanligini ko„rstib berdi;

---

- qiyosiy-tipologik va kontaktli ta‟sir (kontaktli aloqalar) yondashuvlarining 
maqbul tomonlari va ularda mavjud imkoniyatlarni uyg„unlashtirish zarurligini 
ta‟kidlaydi.