Mavzu: tafakkur borasidagi psixologik nazariyalar. Tafakkur operatsiyalari

Andijon iqtisodiyot va pedagogika Universiteti Umumiy pisixalogiya fanidan Mustaqil ish Mavzu: Tafakkur operatsiyalari
Tayyorladi: 40 gurux talabasi Asqaraliyeva Odina

Reja:

1.Tafakkur va uning xususiyatlari.

2. Tafakkur turlari va shakllari

3. Tafakkur operatsiyalari va qonuniyatlari.

4. Tafakkur sifatlari.

5. Tafakkurning individual xususiyatlari va rivojlanishi.

Tafakkur deb narsa va hodisalar o'rtasidagi eng muhim bog’lanishlar va munosabatlarning ongimizda aks ettirilishiga aytiladi.
P.I.Ivanovning darsligida «tafakkur insonning shunday aqliy faoliyatidirki, bu faoliyat voqelikni eng aniq, to'liq, chuqur va umumlashtirib aks ettirishga (bilishga), insonni tag’in ham oqilona amaliy faoliyat bilan shug’ullanishiga imkon beradi» deb ta'riflanadi.
M.V.Gamezo tomonidan «tafakkur voqelikning umumlashgan holda va so'z hamda o'tmish tajriba vositalarida aks ettirilishi» ekanligi bayon qiladi
Tafakkur operatsiyalari quyidagilardan iborat:

• analiz;

• sintez;

• abstraksiyalash;

• taqqoslash;

• umumlashtirish;

• tasniflash;

• Tizimga solish.

Analiz – narsa va hodisalarni fikran yoki amaliy jihatdan xususiyatlarini tahlil qilish.

• Analiz – narsa va hodisalarni fikran yoki amaliy jihatdan xususiyatlarini tahlil qilish.
• Sintez –narsa va hodisalarning analizda bo‘lingan, ajratilgan ayrim qismlarini, bo‘laklarini sintez yordami bilan fikran va amaliy ravishda birlashtirib, butun holiga keltirish.
• Abstraksiya –moddiy dunyodagi narsa va hodisalarning muhim xususiyatlarini farqlab olib, ana shu xususiyatlardan narsa va hodisalarning muhim bo‘lmagan ikkinchi darajali xususiyatlarini fikran ajratish.
• Inson atrof-olam (narsa, hodisalar, insonlarni) va o‘zini turli xil faoliyatlarni bajarish va bu ob’ektlarga ta’sir ko‘rsatgan holda ma’lum bir ijtimoiy va shaxsiy ahamiyatga molik maqsadlarga erishish uchun o‘rganadi. Sezgi, idrok va tasavvurlar ixtiyorsiz diqqat va ko‘rgazma-obrazli xotira bilan hamkorlikda insonga aniq bir ob’ektlar va ularning bevosita o‘rganiladigan xossalari haqida ma’lumot beradilar. Psixik aks ettirishning bu shakllari inson tomonidan ob’ektiv reallikni bilishning hissiyotli asoslaridir. Lekin alohida jismlar va real olam hodisalarini bilish istalgan amaliy vazifani hal etishda yuzaga keladigan uch ahamiyatga ega bo‘lgan savolga javob topish uchun etarli emas. Bu savollar: «yuaga kelgan vaziyatda nimani, qay tarzda bajarish mumkin, va bu harakat natijasida nima hosil bo‘ladi?»dan iborat.