Mavzu: Ta’lim tizimi va uni boshqarish

Boshqaruv nazariyalarining rivojlanish bosqichlari

• Boshqaruv nazariyalarining rivojlanish bosqichlari
• Menejment fanining shakllanish davriga qadar, insoniyat paydo bo‘lgan davrdan boshlab, insonlar u yoki bu shakl va mazmunda faoliyat ko‘rsatganlar. Ular hayotiy ehtiyojlarni qondirish maqsadida mehnat qilishgan va farzandlar tarbiyasi bilan shug‘ullanishgan, shu davrlardayoq boshqarishga muxtojlik vujudga kelgan, ularning mehnat faoliyatlari davomida o‘zaro munosabatlar shakllanib borgan, mazkur jarayonlarda o‘zaro ta’sir, munosabatlar, boshqarish usullari shakllanib, rivojlanib borgan bo‘lib, bu davrlarni boshqarishning amaliyot davri deb aytish mumkin.

F.Teylor (1856-1915) menejmentni o‘rganishga kirishgan birinchi mutaxassislardan, uni inson samaradorligi emas, tashkil qilish faoliyati samaradorligi qiziqtirgan bo‘lib, ilmiy boshqarish maktabining rivojlanishiga asos soldi va “Ilmiy boshqarish” maktabi asoschisi sifatida mehnatni me’yorlash asoslarining metodologiyasini ishlab chikdi, amaliyotga ishchilarni tanlab olish, joylashtirish va mehnatni rag‘batlantirish ilmiy yondashuvini tatbiq qildi.

• F.Teylor (1856-1915) menejmentni o‘rganishga kirishgan birinchi mutaxassislardan, uni inson samaradorligi emas, tashkil qilish faoliyati samaradorligi qiziqtirgan bo‘lib, ilmiy boshqarish maktabining rivojlanishiga asos soldi va “Ilmiy boshqarish” maktabi asoschisi sifatida mehnatni me’yorlash asoslarining metodologiyasini ishlab chikdi, amaliyotga ishchilarni tanlab olish, joylashtirish va mehnatni rag‘batlantirish ilmiy yondashuvini tatbiq qildi.

Ta’limni tizim sifatida jamiyat tuzilmasidan ajralgan holda ko‘rish imkonini beruvchi mezon uning aniq maqsadga yo‘naltirilganligidir. Tizimli yondashuvda ko‘zda tutilgan maqsadli tahlil ta’limni ijtimoiy-iqtisodiy, demografik, siyosiy va boshqa jarayonlar bilan aloqalari nuqtai nazaridan ko‘rib chiqish imkonini beradi. Ta’limning har bir tarkibiy qismi ham ana shu aloqaning muayyan jihatini aks ettirgan holda, aniq yo‘nalishdagi maqsadga ega. Masalan, ta’lim sifati, ta’lim tizimining tarkibiy-mazmunli qismi sifatida davlat, jamiyat, shaxsning (ijtimoiy-shaxs buyurtmasi) maqsadli ko‘rsatmalari va qadriyatlar bilan bog‘liq yo‘nalishlari, fan, texnika, madaniyat, texnologiyalarning taraqqiyot darajasi, shuningdek tizimning tegishli tarzda kadrlar hamda resurslar ta’minlanishi bilan belgilanadi.

• Ta’limni tizim sifatida jamiyat tuzilmasidan ajralgan holda ko‘rish imkonini beruvchi mezon uning aniq maqsadga yo‘naltirilganligidir. Tizimli yondashuvda ko‘zda tutilgan maqsadli tahlil ta’limni ijtimoiy-iqtisodiy, demografik, siyosiy va boshqa jarayonlar bilan aloqalari nuqtai nazaridan ko‘rib chiqish imkonini beradi. Ta’limning har bir tarkibiy qismi ham ana shu aloqaning muayyan jihatini aks ettirgan holda, aniq yo‘nalishdagi maqsadga ega. Masalan, ta’lim sifati, ta’lim tizimining tarkibiy-mazmunli qismi sifatida davlat, jamiyat, shaxsning (ijtimoiy-shaxs buyurtmasi) maqsadli ko‘rsatmalari va qadriyatlar bilan bog‘liq yo‘nalishlari, fan, texnika, madaniyat, texnologiyalarning taraqqiyot darajasi, shuningdek tizimning tegishli tarzda kadrlar hamda resurslar ta’minlanishi bilan belgilanadi.