Mavzu: Tovar-moddiy zaxiralar va inventarizatsiyaning iqtisodiy mohiyati, ahamiyati va vazifalari. Kirish: Asosiy qisim: Reja

5-jadval

№	Balans moddalarini shakllantirish tamoyillari	Auditorlik amallari
1	To’liqlik va mavjudlik	Zaxiralarning buxgalteriya xisobi va xisobotda to’liq aks ettirilganligi. Ushbu tamoyilning buzilish hisobot ma'lumotlari xaqqoniyligining pasayishiga olib keladi.
2	Baholash	Zaxiralarni kirim qilishda sotib olish bahosi noto’g’ri aniqlangani uchun tannarx va moliyaviy natijalar to’g’ri chiqmaydi.
3	Xuquq va majburiyat	Korxona balansiga mulkiy huquqqa ega bo’lmagan mulklarni komissiya yoki konsignasiya shartnomalari bo’yicha olingan moddiy qiymatliklar kiritilishi. Majburiyatlar aynan tovar-moddiy zaxiralar va ular bilan bog’liq ish, xizmatlarga dahldor ekanligini tasdiqlash.
4	Muvofiqlik (hisobot davri aniqligi)	Xatolar muomalalarning hisob davrlariga noto’g’ri taqsimlanishi boshqa hisobot davrida aks ettirish bilan bog’liq.
5	Taqdim etish va ochib berish	Tovar-moddiy zaxiralarni turkumlanishi, izohlanishi va moliyaviy hisobotda aks ettirish qoidalariga muvofiq berilishini tekshirish.

Audit dasturining «tovar-moddiy zaxiralar auditi» bo’limining quyidagi namunaviy shakli tavsiya qilinadi (6-jadval).
Tovar-moddiy zaxiralar bo’yicha auditorlik tekshiruvi dasturi

Tekshiriladigan tashkilot
Audit davri
Kishi-soatlar miqdori
Auditorlik guruhining raxbari
Auditorlik guruxining tarkibi
Rejalashtirilgan auditorlik riski
Rejalashtirilgan jiddiylik darajasi

№	Auditorlik amallari	O’tkazish vaqti	Bajaruvchi	Auditorning ish hujjatlari	Eslatma
1	Tovar-moddiy zaxiralar hisobiga doir xo’jalik muomalalarini hujjatlashtirishning qonuniyligini tekshirish			Ta'minot bo’limida tuzilgan shartnomalar, buyurtmalar, dastlabki hujjatlar
2	«Materiallar harakati to’g’risida hisobot» tuzishning sifatini tekshirish			«Materiallar harakati to’g’risidagi hisobot» va omborxona hisobiga doir hujjatlar
3	To’liq moddiy javobgarlikning ta'minlanganligini tekshirish			«To’liq moddiy javobgarlik to’g’risida shartnomalar»
4	Materiallarning baholanishi, transport- tayyorlov xarajatlarining taqsimlanishini tekshirish			Hisob siyosatida tanlangan baholash usuli, uning amalda qo’llanilishi,

				taqsimlash hisob- kitoblari
5	Tovar-moddiy zaxiralar- ning to’g’ri turkumlani-shi, analitik hisob nomenklaturasining tuzilishini tekshirish			Analitik hisob registrlari, saldo vedomostlari
6	Inventarizasiya o’tkazili- shini va uning natija-larini rasmiylashtirishni tanlab tekshirish			Inventarizasiya ro’yxatlari, dalolatnomalar, solishtirish qaydnomalari
7	Sintetik hisob bo’yicha schyotlar korrespon- densiyalarining to’gri tuzilishini tekshirish			10-jurnal-order, buxgalteriya ma'lumotnomalari

Auditorlik guruhi rahbari:

Auditorlar:
Auditor tekshiruvga kirishish chog’ida tekshiruvning ushbu sohasi bo’yicha tanlangan hisob yuritish usullari va uslublari to’g’risida axborotga ega bo’lishi lozim. 4-sonli «Tovar-moddiy zaxiralar» nomli buxgalteriya hisobi milliy standarti talablariga muvofiq korxonaning hisob yuritish siyosati to’g’risidagi buyrug’ida tovar-moddiy boyliklarni hisobga olishning uslubiy jihatlari, xususan quyidagilar haqidagi axborotlar aks ettirilishi lozim:

• 
  asosiy vositalar bilan inventar va xo’jalik ashyolari o’rtasidagi chegaralar;
  
• 
  tovar-moddiy boyliklarni sotib olish (tayyorlash)ni hisobga olish;
  
• 
  tovar-moddiy boyliklarni ularning turlari bo’yicha hisobdan o’chirish chog’ida baholash usullari.
  

Tovar-moddiy zaxiralarni auditorlik tekshiruvlaridan o’tkazishda eng avvalam bor, korxonalarda Tovar-moddiy boyliklarni saqlanishi, saqlanish me’yorlarining talab darajasidagi hamda keltirilgan Tovar-moddiy zaxiralarning ishlab chiqarishga berish jarayonida belgilangan normalar asosida sarflanishi
hamda Tovar-moddiy zaxiralarning buxgalteriya hisobidagi yuritish holati bo’yicha qo’llaniladigan barcha hujjatlarini ya’ni buxgalteriya rekvizitlari to’lig’icha ko’rib chiqish zarur. Hujjatlarni qabul qilishdagi, chiqarishdagi javobgar shaxslarni bu sohadagi holati atroflicha hujjat yuritish bilan taqqoslash zarur.

2.