Mavzu: umurtqalilar markaziy asab tizimining tuzilishi

MAVZU: UMURTQALILAR MARKAZIY ASAB TIZIMINING TUZILISHI

MAVZU: UMURTQALILAR MARKAZIY ASAB TIZIMINING TUZILISHI

Baliqlarning markaziy nerv sistemasi

• Markaziy nerv sistemasi. Baliqlarning markaziy nerv sistemasi bosh miya va orqa miyadan tashkil topgan. Orqa miya uzun naydan iborat bo‘lib, umurtqa pog‘onasi nayi ichida joylashgan. Orqa miya ning ikki yonidan ichki organlarga, suzgichlarga, teri va muskullarga nervlar chiqadi (63-rasm).
• Bosh miya miya qutisi ichida joylashgan bo‘lib, nerv nayi oldingi qismining o‘zgarishidan kelib chiqqan. Baliqlar va barcha umurtqali hayvonlarning bosh miyasi oldingi miya, oraliq miya, o‘rta miya, miyacha va uzunchoq miya deb ataladigan bo‘limlardan iborat. Miya ning hamma bo‘limlari baliqlar hayotida katta ahamiyatga ega. Miyacha harakatlanish, uzunchoq miya nafas olish, qon aylanish, hazm qilish organlari ishini boshqarib turadi.

Baliqlar nerv sistemasi va bosh miyasining tuzilishi

Suvda hamda quruqlikda yashovchilarning nerv sistemasi

• Nerv sistemasi: ikkiga
• a) bosh miya
• b) orqa miya
• Bosh miya asosan oldingi miyaning ko’p takomil etganligi, yarim sharlarga ro’yrost ajralganligi va miyachaning ajralmay qolganligi. Bosh miyadan o’n juft bosh miya nervlari chiqadi. XII juft miya qutisidan tashqariga qolib ketadi, XI juft esa umuman rivojlanmagan.
• Baqada orqa miya nervlari o’n juft bo’ladi uch jufti oldingi oyoqni inervastiya qiluvchi elka nerv chigilini 4 jufti esa orqa oyoqlarini nerv bilan ta’minlovchi bel-dumaza chigilini hosil qiladi.

Nerv sistemasi. Baqaning bosh miyasi baliq larnikiga nisbatan yaxshiroq rivojlangan, unda ikkita bo‘rtmachadan iborat yarimsharlar hosil bo‘ladi (73-rasm). Baqa baliqlarga nisbatan sekin harakatlanishi, tanasining yer yuzasiga yaqin joylashganligi tufayli ular harakatini va tana muvozanatini boshqarib turadigan miyachasi kuchsiz rivojlangan.
Baqa sezgi organlarining tuzilishi quruqlik muhitiga moslash gan. Ikkita qovog‘i ko‘zlarini himoya qiladi va namlab turadi. Eshitish organlari ichki va o‘rta bo‘limdan iborat.
O‘rta quloq ko‘zning orqasida joylashgan nog‘ora pardadan boshlanadi. Tovush to‘lqinlari nog‘ora pardani tebratganida tebranish o‘rta quloqda joylashgan eshitish suyakchalari orqali ichki quloqqa uzatiladi.

Nerv sistemasi va sezgi organlari. Sudralib yuruvchilarning nerv sistemasi amfibiyalarnikiga nisbatan ancha takomillashgan. Ayniqsa, bosh miyasining oldingi katta miya yarimsharlari nisbatan I xill bo'lib, kulrang miya moddasidan iborat po'stlog'i bor. Miya yarimsharlari orqa tomonga o'sib, oraliq miyani berkitib qo'yadi, yuqori imnondan qaraganda faqat oraliq miya o'simtalari - epifizni ko'rish mumkin. Boshtepa toq ko'zining rudimenti tuzilishi lllialdnn ko'zga o'xshash bo'lib, yorug'lik ta’sirini qabul qilish qobiliyatiga ega. Oraliq miyaning pastki qismiga ichki sekretsiya bezi yondashgan.Kaltakesakning o'rta miyasi yaxshi rivojlangan ikkita ko'ruv bo'laklaridan iborat. Ko'ruv bo'laklaridan keyinroqda juda kichik miyacha va orqa miyaga ulanib ketadigan uzunchoq miya yotadi.Reptiliyalarning miyachasi amfibiyalarning miyachasiga nisbatan ancha katta, chunki sudralib yuruvchilarning harakati xilma- il va murakkab. Uzunchoq miya vertikal tekislikda keskin bukiladi, Ini hoi barcha amniotalarga xos. Bosh miyadan 11 juft bosh miya iirrvlari chiqadi.Orqa miyada oq va kulrang moddalar bir-biridan ajralib turgani ko'rinib turadi. Orqa miyadan orqa miya nervlari chiqadi.

• Nerv sistemasi va sezgi organlari. Sudralib yuruvchilarning nerv sistemasi amfibiyalarnikiga nisbatan ancha takomillashgan. Ayniqsa, bosh miyasining oldingi katta miya yarimsharlari nisbatan I xill bo'lib, kulrang miya moddasidan iborat po'stlog'i bor. Miya yarimsharlari orqa tomonga o'sib, oraliq miyani berkitib qo'yadi, yuqori imnondan qaraganda faqat oraliq miya o'simtalari - epifizni ko'rish mumkin. Boshtepa toq ko'zining rudimenti tuzilishi lllialdnn ko'zga o'xshash bo'lib, yorug'lik ta’sirini qabul qilish qobiliyatiga ega. Oraliq miyaning pastki qismiga ichki sekretsiya bezi yondashgan.Kaltakesakning o'rta miyasi yaxshi rivojlangan ikkita ko'ruv bo'laklaridan iborat. Ko'ruv bo'laklaridan keyinroqda juda kichik miyacha va orqa miyaga ulanib ketadigan uzunchoq miya yotadi.Reptiliyalarning miyachasi amfibiyalarning miyachasiga nisbatan ancha katta, chunki sudralib yuruvchilarning harakati xilma- il va murakkab. Uzunchoq miya vertikal tekislikda keskin bukiladi, Ini hoi barcha amniotalarga xos. Bosh miyadan 11 juft bosh miya iirrvlari chiqadi.Orqa miyada oq va kulrang moddalar bir-biridan ajralib turgani ko'rinib turadi. Orqa miyadan orqa miya nervlari chiqadi.

SUDRALIB YURUVCHILARNING NERV SISTEMASI

Qushlarning nerv sistemasi

E’TIBORINGIZ UCHUN TASHAKKUR !!!