| moddiy-texnika omillari
guruhini, odatda, etakchi va qolgan barcha
omillarni belgilovchi guruh deb qaraladi.
Mehnat unumdorligini oshirishning
moddiy-texnika omillariga
fan-texnika
taraqqiyotini uzluksiz rivojlantirish asosida mehnatning texnika va energiya bilan
ta’minlanishini oshirish kiradi. Ishlab chiqarishda fan-texnika taraqqiyotining
asosiy yo’nalishlari quyidagilardir: ishlab chiqarishning avtomatlashtirishga o’tish
munosabati bilan uni mexanizatsiyalash; mehnatning energiya bilan ta’minlanish
darajasini oshirish asosida mashina va asbob-uskunalar quvvatining ortishi; ishlab
chiqarishni elektrlashtirish; sanoat va qishloq xo’jaligining bir qancha tarmoqlarida
ishlab chiqarishni kimyolashtirish; butunlay yangi texnologiyalarning yaratilishi
(ular ishlab chiqarish intensivligini oshirishni ta’minlaydi va jonli mehnat sarfini
keskin qisqartiradi); ishlab chiqarishga material sarflanishining pasayishi va
moddiy resurslarning tejalishi; mashinalar va asbob-uskunalar ixtisoslashuvining
chuqurlashuvi va shu kabilar. Energiyaning yangi qudratli manbalari - atom, ichki
yadro, geoterial, kosmik va hokazo turlarining o’zlashtirilishi ham muhim
ahamiyat kasb etadi.
Moddiy - texnika omillari ta’siri natijasida mehnat unumdorligi ortadi va
mahsulotning sermehnatlik darajasi (t) pasayadi. Sermehnatlilik darajasi
ko’rsatkichi bo’yicha mehnat unumdorligining o’sishi quyidagi formulalar bilan
aniqlanadi:
М
М
М
см
см
у
х
100
100
yoki
М
С
М
М
см
бм
см
у
х
100
Bu erda
М
у
- mehnat unumdorligining oshishi, %;
М
см
- mahsulot birligi sermehnatlik darajasining pasayishi, %;
С
бм
- tadbirni joriy etishdan oldin mahsulot birligini uchun zarur bo’ladigan
boshlang’ich sermehnatlik darajasi.
Mehnat unumdorligining o’sishiga doir
Dostları ilə paylaş: | 
