Maye mexanikasi Maye mexanikasi elmi və onun mexanikada rolu

Mərkəzdənqaçan nasoslarda enerji balansı

Nasoslarda əsasən üç cür enerji itkisi olur: mexaniki, həcmi də hidravliki.

Şəkil
Nasosda olan bütün itkiləri nasosun tam f.i.ə. nəzərə alır
,
- faydali güc;
- nasosun gücü.
Nasosda olan mexaniki itkiləri mexaniki f.i.ə.-ı nəzərə alır.

N_m - mexaniki itkilərə sərf olan gücüdür.
Q_nH_n -
hidravlik güc adlanır. Q_n - nasosun nəzəri məhsuldarlığıdır; H_n - nasosun nəzəri basqısıdır.
,
. (1)
Nasosda olan həcmi itkiləri həcmi faydalı iş əmsalı nəzərə alır
.
- həcmi itkilərə sərf olan gücdür.
Q - həcmi itkilərdir.

- nasosun həqiqi məhsuldarlığıdır

(2)
Nasosda olan hidravlik itkiləri hidravlik f.i.ə. nəzərə alır
(3)
(2) və (3)-dən qiymətləri 1-də yerinə yazaq



Mərkəzdənqaçan nasoslarda sorma prosesi

Sorma hündürlüyünün tapılması vacib məsələlərdən biridir. Bu nasosun düzgün qurulması üçün çox vacibdir.

Şəkil


h_c - sorma hündürlüyünü tapmaq üçün 0 – 0 və 1 – 1 kəsikləri üçün Bernulli tənliyini yazaq.

- vakuumetrik sorma hündürlüyü deyilir
.
- sorma borusundakı hidravlik itkilərdir.
P_atm= 1 atm.;
.
- əks halda mayenin bütövlüyü pozula bilər
və ya .
Deməli .
Praktikada sorma hündürlüyü 8 m-ə qədər ola bilər.


Mərkəzdənqaçan nasoslarda kavitasiya

Kavitasiya boşluq əmələ gətirmə deməkdir. Nasosun giri­şində 1 – 1 kəsiyindəki təzyiq (P₁) mayenin buxarlanma təzyi­qin­dən (P_iyx) az olarsa maye qaynayar buxar əmələ gələr. Buxar hissəcikləri axınla hərəkət edərək nasosun içərisində yüksək təzyiqli yerlərdə mayeləşirlər (kondensasiya olunurlar). Bu pro­ses çox sürətlə gedir. Prosesin axırında hissıciklər qəflətən da­ya­nırlar. Yerli hidravliki zərbə əmələ gəlir. Yəni ayrı-ayrı yerlərdə təzyiq qəflətən birdən birə çox artır. Bütün bunlara kavitasiya hadisəsi deyilir. Bu hadisə zamanı nasosda bərk səslər əmələ gəlir. Nasosun hissələri korroziyaya yarayır. Nasosun məhsul­darlığı təzyiqi gücü, f.i.ə.-ı azalar.

Get-gedə nasos sıradan çıxır. Odur ki, hadisənin qarşısını almaq lazımdır. Bunun üçün P₁ təzyiqini düzgün tədqiq etmək lazımdır. Nasosun normal işləməsi üçün

olmalıdır.



Şəkil

Müəyyən edək ki, P₁ təzyiqi nədən asılıdır. Bunun üçün 0 -0 və 1 – 1 kəsikləri üçün Bernulli tənliyini yazaq

Buradan görünür ki, P₁, h_c-dən və -dən asılıdır. Odur ki, kavitasiyanın olmaması üçün sorma hündürlüyünü düzgün müəyyənləşdirmək lazımdır.

Nasosun girişindəki mayenin tam xüsusi enerjisi -dir.
Bu enerji kavitasiyanın alınmaması üçün buxarlanma təzyiqindən hər hansı bir h qədər çox olmalıdır.
.
h - kavitasiya ehtiyyatı adlanır; -nın yerinə qiymətini yazaq.
,
;

h-ı tapmaq üçün nasosu kavitasiya sınağından çıxarmaq lazımdır. Bu sınaq sabit dövrlər sayında və sabit məhsuldarlıqda aparılır
n = const, ????? = const.
Sınağın nəticəsində - asılılığı qurulur. -ı aşağıdakı düsturla tapmaq olar
.
Qrafikadan görünür ki, h-ın elə bir qiyməti vardır ki, o qiymətdən kiçik qiymətlərdə kavitasiya yaranır. Bu qiymətə kritik qiymət deyilir (h_kr).

Şəkil

Deməli, h_kr-ə uyğun h_v və h_c-nin qiymətlərinə buraxıla bilən vakuummetrik sorma hündürlüyü və sorma hündürlüyü deyilir.

 = 1,2 ÷ 1,4 - ehtiyat əmsalı adlanır.Iş prosesində kavitasiyanın alınmaması üçün vakummetrə nəzarət etmək lazımdır. Bu halda
.
h - Rubnefin aşağıdakı düsturu ilə də tapmaq olar

- Rudnef əmsalıdır. c-nin qiyməti nasosun konstruksiyasından asılı olaraq götürülür.