bu sözdən istifadə edirsinizmi? Sizə ruzi verənə şükür
etmək əvəzinə, onu yalana çıxarıb ruzini bir başqa‐
sının verdiyini deyəcəksinizmi?” (əl‐Vaqiə, 75‐82).
Bu fəsildə aşağıdakı məsələlər əhatə olunmuşdur:
1. əl‐Vaqiə surəsindən bir ayənin təfsiri;
2. İslam ümmətində cahiliyyə dövründən qalmış
dörd əlamətin tərk olunmaması;
3. Bunlardan bə’zisində küfr olması;
4. İnsanı islam millətindən xaric etməyən küfrün
mövcudluğu;
5. Allah‐təalanın “Mənim qullarımdan biri mənə iman
gətirdi və kafir oldu” kəlamının ne’mətin nazil olmasının
səbəbini (səbəbkarını – Ə.Ə.) aydınlaşdırması;
6. Burada imanın nədən ibarət olmasının dərki;
7. Burada küfrün nədən ibarət olmasının dərki;
8. Buradakı “filan bürc, filan ulduz doğru dedi
(istədiyimizi yerinə yetirdi – Ə.Ə.)” ifadəsinin dərki;
9. Peyğəmbərin “Bilirsiniz sizin Rəbbiniz nə dedi?”
kəlamının alimin (öyrədənin – Ə.Ə.) öyrənən üçün
məsələni onun özünə sual verməklə üzə çıxarması
(aydınlaşdırması – Ə.Ə.) üsulu olması;
10. Mərsiyəçi (ağı deyən – Ə.Ə.) qadının hədələnməsi.
ƏL‐BƏQƏRƏ SURƏSİNİN 165‐Cİ VƏ
ƏT‐TÖVBƏ SURƏSİNİN 24‐CÜ
AYƏLƏRİNƏ DAİR FƏSİL
“İnsanlar arasında Allahı qoyub ona bənzətdik‐
lərini özlərinə tanrı qəbul edən və həmin bənzərləri
Allahı sevdikləri kimi sevənlər də var” (əl‐Bəqərə, 165).
= 75 =
= 76 =
“De: – Atalarınız, oğullarınız, qardaşlarınız, ər‐
arvadınız, qohum‐əqrəbanız, əldə etdiyiniz mal‐
dövlət, kasad olacağından qorxduğunuz ticarətiniz,
xoşunuza gələn evləriniz sizin üçün Allahdan, Onun
Rəsulundan, Onun yolunda cihad etməkdən əzizdirsə,
Allahın əmri gəlincə gözləyin; Allah dinsizləri doğru
yola yönəltməz” (ət‐Tövbə, 24).
Ənəsdən Rəsulullahın (s.s) belə dediyi rəvayət olu‐
nur: “Sizin heç biriniz inanmaz ki, mən ona oğlundan,
atasından, bütün adamlarından daha əziz olam”
(Buxari – 15, Müslim – 44).
Yenə də onların ikisi Ənəsdən belə rəvayət etmişlər:
“Rəsulullah (s.s) demişdir: “Üç xüsusiyyətə malik olan
adam imanın şirinliyini dadar: Allah və Onun Rəsulunu
hər şeydən çox sevən, bir başqa adamı başqa məqsədlə
deyil, yalnız Allah xətrinə sevən, Allahın küfrdən xilas
etdiyi və bundan sonra küfrə qayıtmaq, beləliklə də oda
(Cəhənnəmə – Ə.Ə.) atılmaq istəməyən adam”.
Bu məzmunlu başqa bir rəvayət belə başlanır: “İma‐
nın şirinliyini dadmaq istəyən adam gərək...” (Buxari –
5694, Müslim – 43).
İbn Abbasdan rəvayət olunur: “Kim başqalarını
Allah xətrinə sevsə, onlara Allah xətrinə nifrət etsə, on‐
larla Allah xətrinə dostluq etsə, Allah xətrinə düş‐
mənçilik etsə, bunlarla Allaha yaxın ola bilər. Bir Allah
qulu (bəndəsi – Ə.Ə.) nə qədər çox namaz qılır‐qılsın,
oruc tutur‐tutsun, bu deyilən xüsusiyyətlərə malik
olmayınca imanın dadını bilməz. İndi adamların dost‐
luğu dünya işləri (malı – Ə.Ə.) üzərində bərqərar olub
ki, bu da onlara fayda verməz”. Bu hədisi İbn Cərir
rəvayət etmişdir.
= 77 =
İbn Abbas Allahın “Elə ki, onların tabe olduqları
əzabı gördülər, özlərinə tabe olanlarla onların arala‐
rındakı bağlar kəsiləcək və onların tabe olduqları
onlardan imtina edəcəklər” (əl‐Bəqərə, 166) kəlamı
haqqında demişdir ki, burada bağlar dedikdə məhəb‐
bət (məhəbbət bağları – Ə.Ə.) nəzərdə tutulur.
Bu fəsildə aşağıdakı məsələlər əhatə olunmuşdur:
1. əl‐Bəqərə surəsindən bir ayənin təfsiri;
2. Bəraət (ət‐Tövbə) surəsindən bir ayənin təfsiri;
3. Müsəlman üçün Peyğəmbəri (s.s) öz canından,
ailəsindən və malından çox sevməyin vacibliyi;
4. İmanın inkar edilməsinin insanın İslamdan xaric
olmasına dəlalət etməməsi;
5. İmanın bə’zən insanın dada bildiyi, bə’zən də
dada bilmədiyi bir şirinliyinin olması;
6. Onlara malik olmadan Allaha yaxınlaşmağın
mümkün olmadığı və bir nəfərin belə imanın dadını
bilmədiyi ürəkdən gələn dörd əməl (xüsusiyyət – Ə.Ə.);
7. Adamların dostluğunun dünya malı üzərində bər‐
qərar olması faktını əshabənin özünəməxsus şəkildə
başa düşməsi;
8. “... onların aralarındakı bağlar kəsiləcək” ifadə‐
sinin təfsiri;
9. Müşriklər arasında da Allahı çox sevən adamların
olması;
10. Səkkiz şeyi (valideynləri, bacı‐qardaşı, övladları,
ər‐arvadı, qohumları, mal‐dövləti, ticarəti, mənzili) öz
dinindən artıq sevənlərin hədələnməsi;
11. İnsanın bir şeyi Allaha bənzədib onu Allahı sev‐
diyi qədər sevməsinin ən böyük şirk olması.
ALİ‐İMRAN SURƏSİNİN 175‐Cİ,
ƏT‐TÖVBƏ SURƏSİNİN 18‐Cİ VƏ
ƏL‐ƏNKƏBUT SURƏSİNİN 10‐CU
AYƏLƏRİNƏ DAİR FƏSİL
“Şeytan sizi öz dostları ilə qorxudur; iman gətir‐
mişsinizsə, onlardan qorxmayın, məndən qorxun!”
(Ali‐İmran, 175).
“Allahın məscidlərini yalnız Allaha, Axirət gününə
inananlar, namaz qılanlar, zəkat verənlər və Allahdan
başqa heç kəsdən qorxmayan adamlar abad edər” (ət‐
Tövbə, 18).
“İnsanlar arasında elələri var ki, biz Allaha iman
gətirdik deyər və Allah uğrunda bir əziyyətə düşən
kimi isə adamların (kafirlərin – A.M.) fitnəsini Allahın
verdiyi əzab kimi qəbul edərlər...” (əl‐Ənkəbut, 10).
Əbu Səiddən (Allah ondan razı olsun!) rəvayət
olunmuş hədisdə deyilir: “Bir adamın başqalarını
Allah qəzəbi ilə qorxudub razılığa gətirməsi, Allahın
verdiyi ruziyə görə onlara təşəkkür etməsi, Allahın
ona vermədiyi şeyə görə başqalarını danlaması onun
imanının zəifliyinə dəlalət edir. Allah ruzisini nə
tamahkarın tamahı çəkib gətirə bilər, nə də nifrət
edənin nifrəti uzaqlaşdıra bilər”.
Aişədən (Allah ondan razı olsun!) Rəsulullahın (s.s)
belə dediyi rəvayət olunur: “Kim insanları qəzəblən‐
dirib Allahı razı salmaq istəsə, Allah ondan razı olar və
adamları da ondan razı salar; kim Allahı qəzəbləndirib
insanları razı salmaq istəsə, Allahın özünün də ona
qəzəbi tutar və insanları da qəzəbləndirib onun üstünə
= 78 =
Dostları ilə paylaş: |
