MəHƏRRƏM ƏKBƏrov
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
104 Vasitəçilik — alıcı və satıcıların bazar iqtisadiyyatında bir yerdə görüşdürülməsinin əsas vasitələrindən biridir. Vasi- təçilər tədqiqatlara, keyfiyyətin sertifikasiyasına, alıcı və sa- tıcılara zəmanətin verilməsinə çəkilən xərclərin azaldılması hesabına tranzaksiya məsrəflərini aşağı sala bilirlər. Elektron kommersiyada vasitəçilər dörd kateqoriya üzrə təsnifləşdirilirlər: brokerlər, dilerlər, auksionistlər və birjaçılar. Bu cür təsnifləşdirmə qiymətyaranma mexanizmindən, vasitəçilərin malların və xidmətlərin sahibi olub-olmamasından asılıdır. Brokerlər — müvafiq komisyon mükafatına işləyən alı- cılarla satıcılar arasında olan vasitəçilərdirlər. Aqreqator kimi tanınan broker saytlarında alıcılar kataloqlar seriyasına baxa bilirlər ki, burada müxtəlif satıcıların malları və qiymətləri haq- qında məlumat vardır. Aqreqatorlar satıcının adından sifarişi qəbul edirlər, lakin sifarişin özünün yerinə yetirilməsi satıcı tə- rəfindən həyata keçirilir. Auksionistlər sövdələşmələrdə fəal iştirak edirlər və qiymət- yaranma mexanizmini müəyyənləşdirirlər. nternet-texnologiyalar auksionların keçirilməsinə çəkilən xərcləri azaldır. Auksionistlər iki kateqoriyaya bölünürlər: bəzi auksionistlər mal artığının satışı üçün auksion keçirir, digərləri isə - alıcılar üçün əks (reversiv) auksion keçirirlər ki, burada satıcılar alıcı uğrunda bir-birləri ilə rəqabət aparırlar. Dilerlər malgöndərənin malının sahibinə çevrilir, alış və satış qiyməti arasındakı fərq hesabına qazanc əldə edirlər. Birjaçılar ikitərəfli bazarın nümayəndələri olmaqla öz müştərilərinə saytlarında bir sıra xidmətlər göstərirlər. Adətən В 2В-birjalar daimi olmayan forvard kontraktları əsasında fəa- liyyət göstərir. 2. Elektron kommersiya bu bölməyə məxsus olan işgüzar fəallığın bütün pillələrini (real vaxt rejimində marketinq, sifa- riş, ödəniş, malın çatdırılması, satışdansonrakı xidmət, məslə- 105 hətlər, şirkətlər arasında birgə üşün müdafiə olunması və s.) nəzərdə tutur. Biznes-model — biznesin aparılması metodudur və bundan istifadə edərək şirkət özünün bazardakı mövqeyini əldə edib möhkəmləndirə bilər, xərcləri aşağı salıb mənfəət qazana bilər. Biznes-modelə aiddir: • malların, xidmətlərin və informasiyanın axınının arxi- tekturası; • işgüzar fəallığın müxtəlif iştirakçıları üçün potensial faydanın təsviri; • gəlir mənbələrinin təsviri (xərclərin azaldılması yolları). Biznes-modelin vəzifələri: • təklifin əhəmiyyətinin müəyyən olunması, yəni yeni texnologiyaya əsaslanaraq onun istifadəçi üçün faydalılığının qiymətləndirilməsi; • bazar seqmentinin müəyyən olunması, yəni təklifdə ma- raqlı olan yeni texnologiyalar istifadəçilərinin müəyyən olun- ması; • firma daxilində dəyərin yaradılması halqasının struktu- runun müəyyən olunması; • məsrəflərin strukturunun qiymətləndirilməsi; • halqa daxilində firmanın mövqeyinin təsvir olunması; • rəqabət strategiyasının ifadə olunması. 3. Hazırda nternet vasitəsilə alışların üç modeli forma- laşmışdır: malgöndərənlərin kataloqları üzrə; alıcının sorğusuna görə və nəhayət, elektron ticarət. 1. Malgöndərənlərin kataloqları üzrə alışların təşkili. Bu model üzrə malları və xidmətləri təqdim edənlər nternetdə elektron kataloqları və yaxud vitrinləri yerləşdirir, istifadəçilər onların köməyi ilə alışları yerinə yetirirlər. Belə veb-şəbəkələr alıcılara «alıcı səbəti» kimi rahat xidmət formasını, həmçinin 106 mühafizə olunan rejimdə müxtəlif ödəniş imkanlarını, məsələn, korporativ kredit kartı ilə, təqdim edir. 2. Alıcıların sorğularına görə alışların təşkili. Bu mo- dellə müxtəlif malgöndərənlərin məhsullarının kataloqları özü- nün şəxsi nternet şəbəkəsində yerləşdirilir. Proses, sifarişlərin elektron qaydada rəsmiləşdirilməsi imkanlarını yaradan proq- ram təminatının köməyi ilə avtomatlaşdırılır. 3. Elektron ticarət meydançası modeli. Elektron ticarət meydançaları müxtəlif malları təqdim edən və yaxud müəyyən dar bazar üzrə ixtisaslaşdırılmış çoxlu sayda malgöndərənləri ə hatə edir. On-line ticarət meydançası – alıcı ilə satıcı arasında sövdələşmənin həyata keçirildiyi və maliyyə-ticarət əməliy- yatlarının aparıldığı yerdir. nternetin imkanları alışı (satışı) real vaxt rejimində yerinə yetirməyə imkan verir. nternetin de- mək olar ki, hər yerdə əlçatan və mümkün olması nəticəsində meydançanın ticarət fəaliyyətində Yer kürəsinin müxtəlif nöqtələrində olan şirkətlər iştirak edə bilər. 107 XV. X DMƏT SƏNAYES SAHƏS NDƏ ELEKTRON KOMMERS YA 1. nternet xidmətləri və Internetdə bank xidmətləri 2. nternet-treydinq 3. Turizm xidmətləri 4. nternet-sığortalanma 5. nternetdə kommunikasiya xidmətləri 1. nternet xidmətləri. nternet vasitəsilə göstərilən bütün servislər xidmət kimi qəbul olunur. Onları iki qrupa bölmək olar: informasiya xidmətləri və kommunikasiya xidmətləri. Off-laynda mövcud olan informasiya xidmətləri hazırda nternetdə inteqrasiya olunur. Onlardan: hüquqi, konsaltinq, bank, maliyyə, xəbərlər, turizm, tibbi, psixoloji və s. göstərmək olar. nternetdə kommunikasiya xidmətləri: elektron poçt vasitəsilə ünsiyyət, qonaq kitabları, çat ICQ, Odigo, əks-əlaqə formaları, nternet-telefoniya, videokonfranslar və s. nternet şəbəkəsinin xidmət göstərən kanal kimi əsas üstünlükləri: • istehlakçılarla birbaşa qarşılıqlı əlaqə yaradılması imkanları; • fərdililik; • operativlik; • off-laynla (off-line) müqayisədə oxşar xidmətlərin daha ucuz olması; • anonimlık. Çatışmayan cəhətləri: • coğrafi cəhətdən məhdudlaşmayan yüksək rəqabət; • müştərilərin mobilliliyi: müstəri istənilən an digər satıcıya üz çevirə bilər; • heç də həmişə müştərinin niyə narazı qaldığı məlum olmur; Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|