Meliboyeva G. S. Kimyoni o`qitishda zamonaviy texnologiyalar

TIMSS халқаро тадқиқотлари 
TIMSS
(Trends in Mathematics and Science Study) Matematika va 
tabiiy fanlarni o’qtish bo’yicha xalqaro an’analar deb nomlangan xalqaro 
tadqiqotlari o’quvchilarning o’quv yutuqlari sifatini baholash xalqaro 
assotsiatsiyasi tomonidan har 4 yilda o’tkaziladi. TIMSS matematika va tabiiy 
fanlar bo’yicha 4- va 8- sinf o’quvchilari o’quv yutuqlarini baholash orqali
ishtirokchi mamlakatlarda bu fanlar bo’yicha yutuqlarni kuzatib borish 
imkonini beradi. O’quv yutuqlarini baholash uchun o’quvchilar testdan o’tkaziladi
hamda o’quvchilar, o’qituvchilar va maktab ma’murlari so’rov varaqalarini
to’ldirishadi, shuningdek bu bilan ta’lim natijalariga ta’sir ko’rsatadigan omillar 
haqida ma’lumot olinadi. 
8-sinf o’quvchilariga taqdim etilgan topshiriqlaridan namunalar 
Bilimni aniqlashga doir testlar.
Kimyoviy jarayonlar 
1. Nima uchun kichkina alangani og’ir qoplama bilan yopib o’chirish 
mumkin? 
- haroratni pasaytiradi 
- olovni pasaytiradi 
- u yonib ketadigan moddalarni o’zlashtiradi 
- u kislorodning olovga kirishiga to’sqinlik qiladi. 
2. Ahror kukundan oz miqdorda probirkaga soldi. Keyin kukun ustiga suyuqlik 
quydi va aralashtirdi. Kimyoviy reaktsiya sodir bo’ldi. Kimyoviy reaktsiya 
natijasida kuzatish mumkin bo’lgan 2 ta kimyoviy jaryonni izohlang.
1. 
2. 
Moddalarning sinflari va xossalari
1.
Sulfat kislota molekulasi tarkibidagi har bir element atomlari miqdorini quyidagi 
jadvalda to’ldiring (H
2
SO
4
) 
Element
Atomlar miqdori 
Vodorod

---

158 
Oltingugurt
Kislorod 
2. Quyidagilardan qaysi biri "aralashma" atamasining ta’rifiga mos keladi? 
A. Bir-biriga aralashgan turli moddalar 
B. Molekulalar bilan aralashgan atomlar
S. Bir-biriga bog’langan turli elementlar atomlari 
D. Bir-biriga bog’langan bir element atomlari 
3. Quyidagi xossalardan qaysi biri aksariyat metallmaslar uchun xos? 
A.Elektr energiyasining yomon o’tkazuvchanligi 
B. Xona haroratida qattiq holatda bo’lishi 
S. Yuqori qaynash haroratiga ega bo’lish 
D. Cho’ziluvchanligi 
Malakani aniqlashga doir testlar.
Kimyoviy jarayonlar
1. Quyidagi rasmda ko’rsatilanidek pufak ichidagi natriy gidrokarbonat sirka 
kislota bilan aralashtirilsa shishadi. Nima uchun bu hosil bo’ladi?
2. Kimyoviy reaksiya natijasida ajralayotgan energiyaning ko’zga 
ko’rinadigan bitta belgisini yozing.
Moddalarning sinflari va xossalari
1. Avtomobil bankaning ustidan yurib uni butunlay ezib yubordi. Quyidagi 
qaysi izoh bankaning atomlariga mos keladi?
A. Atomlar bo’linadi 
B. Atomlar yassilangan 
S. Atomlar avvalgi kabi qolgandi 
D. Atomlar boshqa atomlarga aylanadi 

---

159 
3. Distillangan suv ichimlik suvini qaynatib, bug’ni suyuqlashtirish orqali olinadi. 
Ichimlik suvi bilan taqqoslaganda, distillangan suvning ta’mi yo’q. Quyidagi
bayonlarning qaysi biri ta’mdagi farqni tushuntiradi? 
A. Suv 100
0
C haroratda qaynaydi 
B. Suv qizdirish natijasida kengayadi 
S. Harorat suvning zichligini o’zgartiradi 
D. Suvda mavjud bo’lgan minerallar bug’lanmaydi 
Mulohaza yuritishga doir testlar.
1. Doston hujayra nafas olish vaqtida karbonat angidridning chiqarilishini 
bilmoqchi. Rasmda uning tajribasi uchun moslama keltirilgan. Havo strelka bilan 
ko’rsatilgan yo’nalish bo’yicha yuboriladi.
A. Natriy gidroksidi karbonat angidridni yutadi. Uglerod (IV)-oksid ta’siri ohakli 
suv loyqalanadi. Nima uchun moslamaga 1 va 2 naychalaro’rnatilgan? 
B. 4 probirkadagi ohakli suv loyqalandi. Qaysi modda ta’sirida modda
loyqalandi va qaerdan kelib chiqdi?