Metallurgiya və metalşÜnasliq kafedrasi fənn haqqinda məlumat. Metallarin

fazalar qaydası
və yaxud
Gibbs qanunu
ilə göstərmək
olar.
Sistemdə olan faza və komponentlərin sayı ilə sistemin sərbəstlik dərəcəsi arasındakı
aslılığa
fazalar qaydası
deyilir.
Bir həcmdə yerləşən bərk, maye və qaz hallarında olan fazaların cəminə
sistem
de-
yilir.Sistemlər sadə və mürəkkəb ola bilirlər.Sadə sistem bir elementdən (məsələn Fe və yaxud
kimyəvi birləşmə olan Fe
3
C) mürəkkəb sistem
isə bir neçə elementdən ibarət ola bilir
(Məsələn, Pb-Sb və yaxud Pb-Sb-Cu və s.) Sistemlər bircinsli və müxtəlif cinsli ola bilirlər. Su
bircinsli sistemdir.Bir mühitdə yerləşən su və buz isə müxtəlif cinsli sistemdir
Ərintini təşkil edən ayrı-ayrı elementlərə və ya kimyəvi birləşçmələrə
komponentlər
deyilir.Təmiz metal bir komponentli sistemdir.İki metalın ərintisi iki komponentli sistem sayılır.

---

METALLURGİYA VƏ METALŞÜNASLIQ KAFEDRASI
Kopmponentlər şəraitdəm asılı olaraq ərintidə müxtəlif fazalar əmələ gəitirlər.
Başqa hissəlkərdən müəyyən səthlə ayrılan və ərintinin bircinsli hissəsinə
faza
deyi-
lir.Faza bir, iki və çox komponentllərdən təşkil oluna bilir. Sistemdəki fazaların sayını, onların
tərkibini və nisbi miqdarını bilməklə sistemin tam halını tam təsvir etmək olar.
Sistemdə fazaların sayının dəyişməsinə təsir etməyən, və dəyişilməsi mümkün olan
xarici və daxili amillərin (temperatur, təzyi və konsentrasiya)
sərbəstlik dərəcəsi deyilir
(buna
bəzi hallarda variantlılıq da deyilir) və aşağıdakı bərabərliklə təyin edilir.
S=K-F+M
Burada,
K
-komponentlərin sayı;
F-
fazaların sayı;
M
isə xarici müvazinət amillərinin sayıdır.
Temperatur və təzyiq xarici müvazinət amilləri hesab olunduğundan
M=2
qəbul edilir.Lakin
atmosfer şəraitində işlədiyimizə görə təzyiq dəyişmədiyindən, metal ərintilərində xarici müva-
zinət amili yalnız temperatur götürülür və
M=1
qəbul edilir.Bu halda sistemin sərbəstlik də-
rəcəsi
S=K-F+1
olur Sistemin variantlılığı (sərbəstik dərəcəsi) mənfi ola bilmədiyindən, ərin-
tinin müvazinətdə olması üçün
fazaların sayı komponentlərin sayından 1 ədəddən çox
olmamalıdır, yəni