Filologiya məsələləri, №4, 2017
61
üzvlənməsinin vahidi kimi götürülə bilməz. Bununla yanaşı qeyd edilməlidir
ki, paratonun özü qeyri- müəyyəndir, onun ölçüsü yoxdur, əvvəlilə axırını
müəyyənləşdirmək qeyri- mümkündür. Dilin yazılı formasında paraqraf
sintaktik- orfoqrafik-semantik bütöv kimi təyin edilir, onun əvvəli ilə sonu
yazıda əksini tapır. Danışıqda isə deyilən hər şey bir kontiuum təşkil edir,
onu parçalara bölmək üçün intonasiya komponentlərinin birgə təhlili əsas
götürülür. Bu baxımdan sintaqm fonetik- qrammatik və semantik bütöv kimi
götürülür ki, bu da form ilə mənanın birgə fəaliyyətindən hasil olur.
Deyilənlərdən belə nəticəyə gələ bilərik ki, intonasiya baxımından
danışılanın paratonlara bölünməsinin elmi əsası yoxdur. Ona görə də o bir
yanaşma kimi qəbul edilə bilməz.
Ədəbiyyat:
1. Axundov C..M.Azərbaycan dilində sual cümlələri (eksperimental-
fonetik təhlil).Bakı:Elm, 1999, 229 s.
2. Veysəlli F.Y. Fonetika və fonologiya məsələləri.Bakı: Maarif, 1993,
192 s.
3. Veysəlli F.Y Diskurs təhlilinə giriş. Bakı: “Təhsil”NPM, 2010, 141 s.
4. Пешковский А.М. Русский синтаксис в научном отношении. М.:
Уч.педг.из, 1957, 511 с.
5. Глисон Г. Введение в дескриптивную лингвистику. М.: Изд-во
ЛКИ, 1959, 485 с.
6. Вейсалли Ф. Избранные труды. II ,Баку,2014, 522 стр.
7. Маслов Ю.С. Введение в языкознание. М.: Высшая школа, 1987,
272 с.
8. Bloomfield L. Language. Motilal Bonarsidess Publ, 1995, 566 p.
9. Le Merton Bolinger D. Intonation and its uses: melody in grammar and
discours.Standford University, 1989, 470 p.
10. Crystal D. Prosodic Systems and Intonation in English.
Cambridge:Cambridge University,1969, 381 p.
11. Giegeric H.J. English Phonology. An Introduction. Cambridge
University,2003,333 p.
12. Gleason H.Linguistics and English Grammar.New York,1966,519 p.
13. Pike K. Practical Phonetics of Rhythm Waves. Michigan,1962, p.9-30.
14. Wichmann A. Intonation in Text and Discourse: beginnings, middles
and ends. Longman, 2000,162 p.
15. Waterman J. Perspectives in Lingistics.Phonix Books, Chicago
University Press,1963,105 p.
16. Johns-Lewis C. Intonation in discourse. British Association for
Applied Linguistics.Routlege, 1986, 302 p.
Filologiya məsələləri, №4, 2017
62
L.Gurbanova
The role of the melody forming of the thought in English language
Summary
The paper is dedicated to the role of the intonation and melody in the
English language. These problems are interpreted on the basis of material of
English language. Here also the author brings to light a role of intonation and
melody which is reveals the semantics of the sentence and text.The tone
have important role of formation of the thoughtThe main components of
intonation have been considered in the article from different aspects. In this
paper is noted that , special role of the intonation and melody which is
opening the meaning of the text and sentences. In the article is remarked
about the types of melody in the English language. Grammar is closely
connected with intonation and the tone of speech act. In the article is given a
scrupulous analysis of some English sentences. All items of the article are
affirmed by means of a rich scientific theoretical material reflecting many
achievements of scientists linguists.
Л.Курбанова
Роль мелодии в формировании мысли в английском языке
Резюме
Статья посвящена роли интонации и мелодии в английском языке.
Эти проблемы интерпретируются на основе материала английского языка.
Здесь также автор выявляет роль интонации и мелодии, которая раскры-
вает семантику предложения и текста. Основные компоненты интонации
были рассмотрены в статье с разных сторон. В этой статье отмечается, что
особая роль интонации и мелодии открывает смысл текста и
предложений. В статье отмечается о типах мелодии на английском языке.
Тон играет важную роль в формировании мысли.Грамматика тесно связа-
на с интонацией и тоном речевого акта. В статье дан скрупулезный анализ
некоторых английских предложений. Все элементы статьи подтверж-
даются с помощью богатого научно-теоретического материала, отра-
жающего многие достижения ученых лингвистов.
Rəyçi: Fəxrəddin Veysəlli
Professor
Filologiya məsələləri, №4, 2017
63
GÜNEL RAMAZANOVA
ADU
gunelramazanova81@gmail.com
İNGİLİS DİLİNİN AVSTRALİYA VARİANTININ YARANMASI
Açar sözlər: aborigen, standart ingilis dili, dialekt, slenq, müstəmləkə,
linqvistik, ekstra-linqvistik.
Key words: aborigine, standard English, dialect, slang, colony, linguistic,
extra-linguistic.
Ключевые слова: абориген, стандартный английский язык, диалект,
сленг, колония, лингвистический, экстра-лингвистический.
Ingilis dili uzun əsrləri əhatə edən böyük bir inkişaf mərhələsi keç-
mişdir. Məlum olduğu kimi ingilis dili eramızın V əsrindən başlayaraq
Britaniya adalarını işğal etmiş. Germandilli anqlo-sakson və s. tayfa
dialeklərinin qovuşmasından əmələ gəlmi.dir. Bu dilin ilk yazılı abidələri
eramızın VIII əsrinə aiddir. Lakin həmin əsrdə danışılmış ingilis dili müasir
ingilis dilindən o dərəcədə fərqlənir ki, hətta ingilislər ğzləri onu başa
düşmürlər. Həmin dil anqlo-sakson və yaxud Qədim ingilis dili adlanır.
Qədim ingilis dili dövrü təxminən XII əsrin sonunadək davam etmişdir.
Yalnız ikinci inkişaf dövründən başlayaraq ingili dili müasir dilə
yaxınlaşmağa başlamış və XIV əsrin ikinci yarısından “standart ingilis dili”
adlanan mərhələyə qədəm qoymuşdur.
Həmin dövrdə Londonun da daxil olduğu Şərq mərkəz dialekti ümumi
ədəbi dil səviyyəsində formalaşmağa başladı. Haqqında danışılan bu dil
Britaniya ərazisində formalaşan, sonrakı əsrlərdə linqvistlər tərəfindən
standart ingilis dili adlandırılacaq dil idi Amerika, Avstraliya və başqa
ərazilərdə məskunlaşan ingilisdilli əhalinin danışdığı dil ingilis dilinin
müxtəlif variantları səviyyəsində inkişaf etməkdə idi.
Bəzi dilçilərin fikrincə, Avstraliyada işlənən ingilis dilini dialekt və
yaxud variantdan daha şox ləhcə hesab etmək doğru olardı. Lakin əksər
dilçilərin fikrincə, ingilis dilinin Avstraliya variantından danışarkən, onun
Britaniya ingiiscəsindən yalnız ləhcə fərqindən söhbət gedə bilməz.
Avstraliya variantında çox dərin proseslər baş vermiş, bu proseslər dilin
geniş leksik-semantik sahəsini, qismən də qrammatika və fonetikanı əhatə
etmişdir.
Sözün əsl mənasında saysız-hesabsız dil faktlarını əks etdirən avs-
tralizmlər meydana çıxmışdır və bu məfhum altında ingilis dilinin Avstraliya
variantına mənsub olan, Britaniya ingiliscəsində ya mövcud olmayan, ya da
həmin variantdakından kəskin surətdə fərqlənən dil vahidləri nəzərdə tutulur.
Dostları ilə paylaş: |