120
Tümce içinde genellikle ad kökenli yüklem (örnek c), fakat nadiren hem özne
(örnek a ) hem de dolaysız ve dolaylı nesne (örnek b, d) olarak kullanabilmektedir.
Deyim hem çoğul halde (örnek d,), hem de tekil halde (örnek а, b, с)
kullanılmaktadır.
Вечный город
Türkçe anlamı = ebedi şehir; Roma’dan bahsederken kullanılır;
Türkçe karşılığı = ebedi şehir;
Aslı = “Aeterna urbs” Latince’den alınmış bir taklit.
“Bu deyime eski Roma şairi olan Tibulla’nın (M.Ö. 50 – 19 yıllarında)
2.kitabının 5.şiirinde rastlanmaktadır.”
112
Örnek tümceler;
a)
К ночи мы прибыли в Вечный город.
Gece olunca biz Roma’ya vardık.
b)
Мне всю жизнь хотелось увидеть этот Вечный город.
Hayatım boyunca bu Ebedi şehri görmek isterdim.
c)
Вечный город всегда вызывал интерес у путешественников.
Roma her zaman gezginlerin ilgisini çekmiştir.
Bu deyim daha çok edebi (kitap) dilde karşımıza çıkmaktadır.
Tümce içinde hem özne (örnek c) hem dolaysız (örnek b) hem de dolaylı
(örnek a) nesne olarak kullanılabilmektedir.
112
N.M. Şanskiy, Opıt etimologiçeskogo slovar’a-spravoçnika R.F., “Russkiy yazık”, Moskva, 1987,
s. 26
121
Deyim sadece tekil halde kullanılmaktadır.
Всеми правдами и неправдами
Türkçe anlamı = eğrisiyle, doğrusuyla;
Türkçe karşılığı = eğrisiyle, doğrusuyla; sevabıyla, günahıyla; her yola
başvurarak; doğru ya da yanlış;
Aslı = “Per fas et nefas” Latince’den alınmış bir taklit
Bu deyimin Tit Liviy’e ait olduğu sanılmaktadır.
Örnek tümceler;
a)
Всеми правдами и неправдами он стремился получить выгодное место.
Eğrisiyle doğrusuyla iyi bir işe girmeye niyetlendi.
b)
Разными правдами и неправдами мы организовали деревообделочную
мастерскую с хорошими станками.(Макаренко)
113
Her yola başvurarak iyi tezgahlarla donatılmış marangoz atölyesini kurduk.
c)
Недели две спустя, правдами и неправдами, Евграф добрался до
Волги.(Федин)
114
ki hafta sonra Yevgraf iyi kötü Volga’ya ulaşabildi.
d)
Он очень хорошо знал, что Митрий и хитростью, и всякими правдами и
неправдами не погасит долга, а ещё сделает начёт. (Гладков)
115
Mitri’nin, kurnazlıkla ve her yola başvurarak borcunu ödemeyeceğini, hatta
daha da kırpacağını çok iyi biliyordu.
113
A. . Molotkov, 1978, s. 350
114
a.g.e. s. 350
115
Ö.Aydın Süer, 1999, s. 216
122
Bu deyim daha çok konuşma dilinde karşımıza çıkmaktadır.
Tümce içinde hareket belirtici niteliyeni (örnek a, b, c, d) olarak kullanılır.
Deyim sadece çoğul halde kullanılmaktadır.
Жребий брошен
Türkçe anlamı = kur’a atıldı;
Türkçe karşılığı = ölmek var dönmek yok, ok yaydan çıktı;
Aslı = “Alea jacta est” Latince’den alınmış bir taklit
“Bu ifadeyi Jule Sezar, M. Ö. 49 yılında Rubikon nehrini geçerken
kullanmıştır. Rubikon nehri talya’yı Galya’dan ayırırdı. Bu geçiş Roma’da iç savaşa
neden olmuştur. Tarihçi Svetoniy’e göre bu sözler Latince “Alea jacta est” şeklinde
söylenmiştir. Bu deyim pek çok Avrupa dilinde yer almıştır.”
116
Örnek tümceler;
a)
Жребий брошен – война объявлена.
Artık ok yaydan çıktı –savaş ilan edildi.
b)
Хорошо ли, дурно ли мы поступили, это другой вопрос; но жребий
брошен, - сказал Вронский.. – и мы связаны на всю жизнь.
(Л.Толстой)
117
Vronskiy “ yi mi kötü mü yaptık o başka bir soru, artık ölmek var dönmek
yok, biz hayat boyu birbirimize bağlıyız” diye konuştu.
c)
Всё было ясно: жребий брошен.
Her şey açıktı: ok yaydan çıktı.
116
V.M. Mokiyenko, 2005, s. 228
117
A. . Molotkov, 1978, s. 159
123
Bu deyim daha çok edebi (kitap) dilde karşımıza çıkmaktadır.
Tümce içinde tümce (örnek a, b, c) olarak kullanılmaktadır.
Deyim sadece tekil halde kullanılmaktadır.
Заколдованный (порочный) круг
Türkçe anlamı = büyülü, sihirli daire;
Türkçe karşılığı = kısır döngü, fasit daire;
Aslı = “Circulus vitiosus” Latince’den alınmış bir taklit.
“Bu deyim eski ve batıl inançlarla bağlantılıdır. Büyücüler ve üfürükçüler
büyülü sözcüklerin yardımıyla bir daire çizerek, kendilerine düşman güçlere karşı
dokunulmaz bir alan oluşturuyorlardı. Bu dairenin içinde kalan nesneler başkaları
için görünmez olurdu. Böyle büyülü bir alana düşen bir insan uzun uzun dolaşır,
çıkışı bulamayıp kaybolurdu.”
118
“Bu deyim Latince “Circulus vitiosus” dan alınmış bir taklittir. Avrupa
dillerinde cerle vicieux, tourner dans un cercle vicieux” (kısır döngüde dolaşmak)
şeklinde bilinmektedir.”
119
Örnek tümceler;
a)
Используя литературное произведение в качестве прямого источника
для биографии, исследователь неизбежно попадает в порочный круг.
(И.Андроников)
120
118
E.A.Gruşko, Yu.M. Medvedev, Sovremennıye krılatıye slova i vırajeniya, Moskva, Rol’f, 2000
s.156
119
V.M. Mokiyenko, 2005, s. 361
120
Ö.Aydın Süer, 1999, s. 213
Dostları ilə paylaş: |