Microsoft Word antibohran-vidadi
Yüklə 1,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
120 məruzələrin hazırlanması, seminarların keçirilməsi və ölkələrin tə- ləbləri əsasında mütəxəssislərin təlimi şəklində həyata keçirir. Texniki yardım Maliyyə sabitliyinin qiymətləndirilməsi proqramı- nın və Standartlara və məcəllələrə uyğunluq haqqında məruzənin məntiqi davamıdır. Nəzarət və texniki yardım sabit inkişafı və maliyyə sabitliyini təmin edən effektiv vasitələrdir. Onlar Fond üzv ölkəni aşkar olunmuş problemlərin həlli üzrə qabaqlayıcı təd- birlər görməyə inandırmaq imkanına malik olduqda böhranların qarşısını almağa kömək edirlər. Beynəlxalq Valyuta Fondu son tədbir kimi maliyyə çətinliklərini yaşayan ölkələrə kreditlərin ve- rilməsi proqramlarını təklif edir. Böhranların qarşısının alınması siyasətinin həyata keçmə- sinin məhdud mənada mənfi nümunəsi kimi BVF təcrübəsində istifadə olunan böhranların erkən qarşısının alınması sistemlərinin modellərinin böhranların qarşısının alınması üzrə miqyaslı sistem məsələnin həlli üçün istifadəsini göstərmək olar. Fond 1995-ci ildə baş vermiş Meksika böhranından sonra 1999-cu ilə qədər əsas vasitə kimi makroiqtisadi göstəricilərin məhdud toplamının təhli- linə əsaslanan və valyuta böhranlarının proqnozlaşdırılması üçün nəzərdə tutulmuş erkən qarşısını alma modellərindən istifadə edir- di. Modellərin verdiyi yanlış siqnalların böyük miqdarı, maliyyə sisteminin keyfiyyət göstəricilərinin uçotunun aparılmaması və modellərin işinin keyfiyyətinin yoxlanılması üçün şəraitin ol- maması, modellərin verdiyi siqnalları işləyib, izah etmək baca- rığının olmaması nəticədə ona səbəb oldu ki, Fond hətta Asiya böhranı ərəfəsində həmin regionda hadisələrin mənfi inkişaf edə biləcəyini heç təxmin belə etmirdi. Beləliklə, böhranların qarşısının alınmasına yalnız proqnoz- laşdırmanın məlumat modellərinə əsaslanan yanaşma nüfuzdan salınmış, Fondun özü isə güclü tənqidə məruz qalmışdır. Valyuta böhranının yaranma ehtimalının proqnozlaşdırılması modelləri on- ların istifadəsi təcrübəsi toplandıqca tədricən ölkələrin zəifliyinin qiymətləndirilməsi vasitələri sırasında özünəməxsus yer tutmuş- dur. Bu gün BVF-nun müvafiq tədbirləri böhranların qarşısının 121 alınması probleminin həllinə sistem yanaşma ilə birlikdə erkən qarşısını almanın geniş izahına əsaslanmışdır. Beynəlxalq Hesablaşmalar Bankının əsas vəzifələrindən biri mərkəzi bankların, bank sistemlərinin sabitləşdirilməsi və böhran- ların qarşısının alınması məqsədilə, kommersiya banklarının fəa- liyyətinə nəzarətinin gücləndirilməsidir 103 . 1988-ci ildə Bankların şə xsi kapital norması haqqında Bazel sazişi bağlanmış və həmin saziş toplanılmış təcrübəyə əsaslanaraq təkmilləşdirilmişdir. Sazi- ş in yeni variantı (Bazel-2) 2004-cü ilin iyun ayında dərc etdirilmiş- dir. Ona sazişin üç əsasını (hissəsini) təşkil edən, böhranların qar- ş ısının alınması üzrə demək olar ki, bütün yuxarıda sadalanan təd- birlər daxildir. Yuxarıda qeyd olunduğu kimi, risklərin mümkün ödənilməsi, risklərin qiymətləndirilməsi və idarə edilməsi metodi- kası nəzərə alınmaqla bankların kapitalının kifayət etməsinə dair tələblər qoyulmuşdur. Beləliklə, riskləri nəzərə almağa, onları azaltmağa və onların qarşısını almağa imkan verən bank təcrübəsi standartları və normaları müəyyən olunmuşdur. Qeyd olunan saziş qəbul edilən risklərin tam uyğun qiymət- ləndirilməsinə və bankın daxili metodikalarının fəaliyyətinə effek- tiv nəzarəti nəzərdə tutan kapitalın kifayət etməsinə nəzarətin gücləndirilməsinə istiqamətlənmişdir. Bazel-2 bank tərəfindən ka- pitalın tərkibi və qəbul olunmuş risklər haqqında tam məlumatın açıqlanmasını tələb edərək bazar intizamının gücləndirilməsi zə- ruriliyini xüsusi qeyd edir. Bazel sazişi-2 ilə təklif olunan bank böhranlarının qarşısının alınması mexanizmi daha məntiqli və məqsədəuyğundur. BHB-nın bank nəzarəti üzrə müxtəlif sənəd- lərində sarsıntıların test yoxlamasından və erkən qarşısını alma tədbirindən istifadə etmək tövsiyə olunur. Beləliklə, qeyd etmək olar ki, BVF-nun və BHB-nın maliyyə bazarında böhranların qarşısının alınması üzrə müasir siyasəti geniş yanaşmaya əsaslanır və sistemliyi ilə fərqlənir. Bu həmin 103 http://www.bis.org. 122 beynəlxalq təşkilatların maliyyə bazarlarının və onların iştirakçıla- rının sabitliyinin təminatında oynadığı böyük rolu ilə şərtləndirilib. Məlumat təhlili risklərin idarə edilməsinin ilki mərhələsidir. Xarici risklərin qiymətləndirilməsi sahəsində layiqli diqqətə beynəl- xalq təşkilatların BVF-nun Dünya inkişafının perspektivləri (WEO) və Dünya maliyyəsinin sabitliyi haqqında məruzə (GFSR), UNCTAD Dünya investisiyaları haqqında məruzəsi (WIR) kimi iqtisadi icmalları, həmçinin illik məruzələr və statistik məcmuələr malikdir. Daxili risklərin müəyyənləşdirilməsinə istiqamətlənmiş növ- bəti mərhələ ölkələr tərəfindən maliyyə və iqtisadi sistemlərin və- ziyyəti haqqında məlumatların açıqlanmasıdır. Məlumatın açıqlan- ması və yayılması normaları BVF tərəfindən işlənib hazırlanmış Məlumatların yayılmasının xüsusi standartı ilə müəyyənləşdirilib. Son zamanlar milli bank və maliyyə sistemlərinin sabitliyinə qarşı təhlükələrin təhlilinə həsr olunmuş öz tədqiqatlarını müntəzəm dərc etdirən inkişaf etmiş ölkələrin mərkəzi banklarının sayı art- mışdır. Maliyyə sabitliyi haqqında məruzələr (FSR) maliyyə baza- rının sabitliyinin möhkəmlənməsinə, şəffaflığa, bazar intizamının artırılmasına və onun iştirakçılarının məlumatlandırılmasına kömək edir. Belə bir məruzə ilk dəfə 1995-ci ildə İngiltərə Bankı tərəfindən dərc etdirilmişdir. Onda qeyd olunanlardan başqa əsas məqsədlər- dən biri kimi maliyyə-bank sisteminin sabitliyinə təhlükə yaradan potensial risklərin bazar iştirakçıları tərəfindən geniş müzakirəsinin təşkili və onların azaldılması üsullarının axtarışı göstərilir. Son illər mərkəzi bankların nəzarəti təcrübəsində reytinq qiymətləndirmələri və statistik erkən qarşısını alma modelləri kimi risklərin qiymətləndirilməsi üsulları geniş istifadə olunur. Milli nə- zarət orqanları bankların miqdar parametrlərinin qiymətləndiril- məsi və proqnozlaşdırılması üçün statistik erkən qarşısını alma modellərindən geniş istifadə edirlər. Həmin üsullar CAMEL (ABŞ), RATE (Böyük Britaniya), ORAP (Fransa) və ya PATROL (Fransa) kimi reytinq sistemlərinin istifadəsilə tamamlanır. Bank risklərinin keyfiyyət və kəmiyyət baxımından qiymətləndirmə üsullarından istifadə bankların fəaliyyətinin güclü və zəif tərəf- Yüklə 1,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|