128
edən ola bilməz». (Yunus 3). «Axirət də, dünya da ancaq Allahındır.
Göylərdə neçə-neçə mələklər vardır ki, onların şəfaəti heç bir fayda
verməz. Ancaq Allah öz istədiyi və razı olduğu kimsəyə izn verdikdən
sonra (onun şəfaəti fayda verər)». (ən-Nəcm 25-26). «Onun hüzurunda
izn verdiyi kimsələr istisna olmaqla heç kəsin şəfaəti fayda verməz».
(Səba 23).
Kimlərin şəfaət edəcəyinə gəlincə isə, Uca Allah bizlərə şəfaətin ancaq
onun izn verməsindən sonra gerçəkləşəcəyini xəbər
verdiyi kimi, bu
xüsusta ancaq onun sevdiyi kimsələrin şəfaət edəcəyini də xəbər
vermişdir.
«Ruhun (Cəbrailin) və mələklərin səf-səf duracağı gün
Rəhmanın izn verdiyi kimsələrdən başqa heç kəs danışmayacaq,
danışan da doğrunu deyəcəkdir». (ən-Nəbə 38). «Allahdan əhd almış
kəslər müstəsna olmaqla, qalanları (kafirlər) şəfaət etməyə qadir
olmazlar». (Məryəm 87). Əbu Hureyrə –
radıyallahu anhu – rəvayət edir
ki, Peyğəmbər
- sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu: «Hər bir
Peyğəmbərin qəbul edilmiş duası vardır. Hər bir peyğəmbər də bu duasını
etmişdir. Lakin mən duamı qiyamət günündə ümmətimə şəfaət etmək
üçün saxladım. Artıq ümmətimdən Allaha heç bir şeyi şərik qoşmamış
olan kimsələr inşəallah bu şəfaətə nail olacaqlar»
402
.
Kimlər
üçün şəfaət ediləcəyinə isə, Uca Allah bizlərə ancaq Allahın razı
olduğu kimsələr üçün şəfaət ediləcəyini də xəbər vermişdir.
«Allah
onların nə etdiklərini və nə edəcəklərini bilir. Onlar yalnız Allahın razı
olduğu kəslərdən ötrü şəfaət edə bilər və onu heybətindən qorxarlar».
(əl-Ənbiya 28). «O, gün izn verdiyi və söz danışmağa razı olduğu
kəslərdən başqa heç kimin şəfaəti fayda verməz». (Ta ha 109).
Bütün bu ayələrdən bəlli oldu ki, şəfaət yalnız Allahın söz və əməlindən
razı olduğu kimsələrə izn verdikdən sonra və Allahın razı olduğu
kimsələrə ediləcəkdir. Bundan qeyri olan şəfaət isə müşriklərin (yəni
Allahdan qeyrisinə ibadət edənlərin) bütləri, tanrıları haqqında inandıqları
şirk olan şəfaətdir. Çünki onlara görə Allahın izni və rizası olmadan
onların bütləri onlara şəfaət edəcəklər. Allah bu cür şəfaət istəyənlər
haqqında buyurur:
«Onlar Allahı qoyub özlərinə nə bir xeyir, nə də bir
zərər verə bilən bütlərə ibadət edir və: «Bunlar Allah yanında bizdən
ötrü şəfaət edənlərdir» deyirlər. De ki: «Allaha göylərdə və yerdə (özünə
şərik) bilmədiyi bir şeyimi xəbər verirsiniz? Allah özünə şərik qoşulan
bütlərdən uzaqdır və ucadır». (Yunus 18). «Çünki biz sizi (siz bütləri)
aləmlərin Rəbbi ilə bərabər tutduq. Bizi yalnız günahkarlar azdırdı. İndi
artıq nə şəfaət edən kimsələrmiz, nə də bir mehriban dostumuz var! Kaş
402
Buxari, Müslim.
129
bir də (dünyaya) dönə biləydik, möminlərdən olardıq». (əş-Şuəra 98-
102). «(Ya Peyğəmbər!) Onları urəklərin ağıza gələcəyi, udquna belə
bilməyəcəkləri yaxın günlə (qiyamət günü ilə) qorxut. (O, gün)
zalimlərin nə bir dostu, nə də bir şəfaətçisi olar». (əl-Mumin 18). «Şəfaət
edənlərin şəfaəti onlara fayda verməz». (əl-Muddəssir 48). «Qorxun elə
bir gündən ki, o gün heç kəs heç kəsin işinə yarıya bilməz, heç kəsdən
(gördüyü pis işlər müqabilində) əvəz (fidyə) qəbul edilməz, heç kəsin
şəfaəti fayda verməz və (Allahın əzabından xilas olmaqda) onlara
(günahkarlara) heç bir kömək də göstərilməz». (əl-Bəqərə 123).
«Rəbbinin hüzuruna cəm ediləcəklərindən qorxanları Quranla xəbərdar
et. Onların Allahdan başqa heç bir hamisi və həvadarı yoxdur. Bəlkə də
onlar pis əməllrdən çəkinsinlər». (əl-Ənam 51). «(Allaha qoşduqları)
şəriklərindən onlar üçün şəfaət edəcək kimsələr olmayacaq. Onlar öz
şəriklərini inkar edəcəklər». (ər-Rum 13).
Allahın izni və razılığı olmayan hər hansı bir şəfaət heç kəsdən, hətta
şəfaət edən Peyğəmbər də olsa belə ondan qəbul olunmaz.
Allah Qurani
Kərimdə üç Peyğəmbəri xatırladaraq buyurur ki, onların şəfaəti, şəfaət
etdikləri insanlara heç bir fayda verməmişdir. Allah onların şəfaətini qəbul
etməmişdir, çünki buna onun izni və razılığı olmamışdır.
«Nuh Rəbbinə
(dua ilə) müraciət edib dedi: «Ey Rəbbim! Oğlum (Kənan) mənim ailə
üzvlərimdəndir. Sənin vədin sözsüz ki, haqdır. Sən hakimlərin
hakimisən». Allah buyurdu: «O, sənin ailəndən deyildir. Çünki o (küfr
etməklə) pis bir iş görmüşdür. (Və ya sənin məndən onu xilas etmək
xahişin yaxşı iş deyildir). Elə isə bilmədiyin bir şeyi məndən istəmə. Sənə
cahillərdən olmamağı nəsihət edirəm». (Hud 45-46). İbrahim öz atasına:
«Mən (öz Rəbbimdən) mütləq sənin bağışlanmağını diləyəcəyəm. Mən
heç vəchlə səni Allahdan (Allahın əzabından) qurtara bilmərəm (mənim
bacardığım yalnız budur) deməsi istisnadır». (əl-Mumtəhinə 4).
Peyğəmbər
- sallallahu aleyhi və səlləm – idi ki, müşrik olaraq ölən əmisi
üçün Allahdan bağışlanma dilədikdə Allah ona bu əməli qadağan edərək
buyurdu:
«Müşriklərin Cəhənnəmlik olduqları (müsəlmanlara) bəlli
olduqdan sonra, onlarla qohum olsalar belə, Peyğəmbərə və iman
gətirənlərə onlar üçün bağışlanma diləmək yaraşmaz». (ət-Tövbə 113).
Belə ki, Allah yaratdığı məxluqlardan şəfaəti yalnız üç şərtlə qəbul edir:
1) Şəfaət edəndən Allahın razı olması.
2) Şəfaət olunandan Allahın razı
olması.
3) Allahın şəfaət edənə şəfaət etmək üçün izn verməsi. Bu üç
şərtsiz şəfaət edən istər mələk olsa, istər peyğəmbər olsa belə, şəfaəti
qəbul olunmayacaqdır.