105
dövründə» dedi. Peyğəmbər: «Bu
ümmət qəbirdə fitnəyə məruz
qalacaqdır» deyə buyurdu. Əgər ölülərinizi dəfn etməyinizdən
qorxmasaydım sizə qəbir əzabını eşitdirmək üçün Allaha dua edərdim»
468
.
Hani, Osman –
radıyallahu anhu – nun mövlası deyir ki: “Osman –
radıyallahu anhu – bir qəbirin yanında durdu. Saqqalı yaş olana qədər
ağladı. Ona: «Cənnət və Cəhənnəm xatırlandıqda ağlamırdın, lakin qəbri
xatırladıqda ağladın» dedilər. Osman –
radıyallahu anhu – Peyğəmbər
-
sallallahu aleyhi və səlləm – in belə buyurduğunu eşitdim: Qəbr axirət
mənzillərinin birincisidir. İnsan ondan qurtula bilərsə sonrakılardan
qurtulması asantdır. Ondan qurtulmazsa sonrakılar bundan daha çətindir.
Əgər ondan nicat taparsansa böyük bir müsibətdən qurtuldun. Əksi
təqdirdə sənin qurtulacağını heç güman etmirəm. Osman –
radıyallahu
anhu – sözünə davam edərək Peyğəmbər
- sallallahu aleyhi və səlləm – bu
sözlərini söylədi: “(Axirət mənzərələrindən)
heç biri qəbir qədər
qorxuducu və vahiməli deyildir”
469
. İbn Abbas –
radıyallahu anhu –
rəvayət edir ki, Peyğəmbər
- sallallahu aleyhi və səlləm –: «İki qəbirin
yanında dayanıb dedi: «Bu qəbirdəkilər günah etdiklərinə görə əzab
çəkirlər. Onlardan birisi sidik ifraz etdikdə ondan təmizlənməzdir. Digəri
isə söz gəzidirən idi». Sonra yaş bir budaq qıraraq
onu iki yerə böldü və
hər bir qəbrin üzərinə birini sancdı. Səhabələr: «Nə üçün belə etdin»
dedilər. Peyğəmbər: «Budaqlar quruyana qədər qəbir əzabları
yüngülləşsin»
470
.
Möminlərə gəlincə Allah buyurur:
Şübhəsiz ki: «Rəbbimiz Allahdır!
deyən, sonra da (sözündə) düz olan kəslərə (ölüm ayağında) mələklər
nazil olub belə deyəcəklər: «Qorxmayın və kədərlənməyin! Sizə vəd
olunan Cənnətlə siz sevinin!». (əl-Fussilət 30).
Bütün bu hadisələr «
Bərzax» deyə adlanan aləmdə baş verir.
Keyfiyyəti bizə bəlli olmayan bir şəkildə. Çünki ağıl bu keyfiyyəti dərk
etməkdə acizdir. Bu dünyada buna bənzər bir şey yoxdur. Qəbir əzabında
məqsəd bildiyimiz qəbir çuxurunda görülən əzab deyildir.
Bərzax adı
verilən aləmdə görülən əzabdır. Əzabı dadanlar
qəbirdə də olsalar, yerin
dibində də olsalar, dənizin dibində və ya balığın qarnında da olsalar, yanıb
kül olub, küllərini havaya sovursalar da, heyvanlar didib dağıtsalar da
bərzax deyilən aləmdə əzab görürlər.
«Onlara iki dəfə (dünyada və qəbr
evində) əzab verəcəyik. Sonra (axirətdə) isə ən böyük əzaba
uğrayacaqlar». (ət-Tövbə 101). Səmura b. Cundəb
- radıyallahu anhu –
468
Buxari, Müslim 2867.
469
Tirmizi “Zuhd” 5, 2309.
470
Buxari 218, Müslim 675.
106
rəvayət edir ki, Peyğəmbər
– sallallahu aleyhi və səlləm – sübh namazını
qıldıqdan sonra hər dəfə səhabələrdən soruşardı: «Sizdən yuxu görən
varmı?» Görən öz yuxusunu Allahın izni ilə ona danışardı.
Bir gün səhər
o, bizə buyurdu: «Həqiqətən bu gecə mənim yanıma iki nəfər gəldi və
mənim onlarla getməyimi xahiş etdilər. Mən də onlarla getdim. (Bir
müddətdən sonra) uzanmış bir adamın yanına çatdıq. Bir də baxdıq ki, bir
başqası əlində olan bir daş parçası ilə uzanan adamın üstündə dayanıb,
əlində olan daşı uzanan adamın başına vuraraq başını yarır. Daş
yuvarlanıb kənara düşür. Həmin adam gedib daşı götürüb yerinə
qayıdıncaya qədər uzananın başı əvvəlki (ilk) vəziyyətini alır. Sonra o,
yenidən birinci dəfə etdiyini təkrarlayır. Mən: «
Subhənəllah! Bunlar
kimlərdir?» dedim. Onlar: «Gedək! Gedək!» dedilər. Biz yolumuza davam
edərək (bir müddətdən sonra) üzü üstə uzanmış bir adamın yanına çatdıq.
Onun üstündə əlində dəmir qarmaq olan bir nəfər (dəmir qarmağı) üzü
üstə uzanan adamın ağzına, burnuna və gözünün
bir hissəsinə keçirərək
boynunun ardına kimi cırırdı. Sonra üzünün o biri tərəfinə keçib oranı da
boynunun ardına kimi cırdıqda digər tərəf əvvəlki vəziyyətini alır və o,
birinci dəfə etdiyini yenidən təkrarlayırdı. Mən: «
Subhənəllah! Bunlar
kimlərdir?» dedim. Onlar: «Gedək! Gedək!» dedilər. Biz yolumuza davam
edərək (bir müddətdən sonra) təndirə oxşar bir yerə gəldik. (Ravi deyir:
«Zənn edirəm ki, Peyğəmbər
– sallallahu aleyhi və səlləm – buyurdu:)
Oradan uğultulu və dəhşətli səslər gəlirdi. Biz içəri baxdıqda orada lüt kişi
və qadınlar gördük. Aşağıdan atəş onlara yaxınlaşdıqca onlar bağırırdılar.
Mən: «
Subhənəllah! Bunlar kimlərdir?» dedim. Onlar: «Gedək! Gedək!»
dedilər. Biz yolumuza davam edərək (bir müddətdən sonra)
bir gölün
yanına çatdıq. (Ravi deyir: «Zənn edirəm ki, Peyğəmbər
– sallallahu
aleyhi və səlləm - gölün suyunun qan rəngində olduğunu buyurdu).
Baxdıq ki, göldə bir nəfər üzür. Sahildə isə biri yanında
bir topa daş ilə
dayanıb. Üzən adam üzə bacardığı qədər üzdükdən sonra yanında daş
topası olan adamın yanına gəlib ağzını açar. O, da daşları onun ağzına
atardı. O, hər dəfə üzüb onun yanına gəldikdə ağzını açar o, da daşları
onun ağzına atardı. Mən: «
Subhənəllah! Bunlar kimlərdir?» dedim.
Onlar: «Gedək! Gedək!» dedilər. Biz yolumuza davam edərək (bir
müddətdən sonra) çox iyrənc və çirkin bir adamın yanına gəldik (sən
gördüyün çirkin adamların ən çirkini). Atəşi alovlandırır və ətrafında
fırlanırdı. Mən: «Bu nədir?» deyə soruşdum. Onlar: «Gedək! Gedək!»
dedilər. Biz yolumuza davam edərək (bir müddətdən sonra) içində hər növ
çiçəyin olduğu, sıx və uzun ağaçlarla dolu bir baxçaya çatdıq. Baxçanın
ortasında başı göyə doğru uzanan, başını görmədiyim uzun boylu bir