Microsoft Word Design Glo Kongre doc

II International Congress
 
 
335 
ekonomik  çıkarların  ön  plana  çıktığını  ileri  sür-
mektedir.  Özellikle  2006  yılı  başında  yaşanan 
son krizin ardından, Rusya’nın iyi ilişkiler içinde 
olduğu eski Sovyet Cumhuriyetleri’ne uygulanan 
fiyatlarda  da  artışa  gitmesi  dayanak  olarak 
gösterilmektedir.
9
 Krizin ardından, tam bütünleş-
me sürecinde olunan Beyaz Rusya’ya gönderilen 
doğalgazın  fiyatında  da  artış  yapılacağının  ilan 
edilmesi  ekonomik  çıkarların  ön  plana  çıktığı 
tezlerini desteklemektedir.
10
  
Bu örnekler, Rus enerji politikalarını etkile-
yen başat faktörlerden bir diğerinin ülkenin eko-
nomik  çıkarlarının  sağlanması  olduğunu  göster-
mektedir.  Yalnız  bu  noktada,  söz  konusu  fiyat 
artışlarının  sadece  devletin  izlediği  dış  politika-
nın  ya  da  enerji  politikalarının  dayandığı  temel 
esaslardan değil, aynı zamanda enerji politikaları 
yapım  süreçlerindeki  diğer  aktörlerin  çıkar  ve 
taleplerinden  kaynaklandığı  da  hatırlatılmalıdır.  
Özellikle,  Putin  döneminde  izlenen  ve  2000  yı-
lında  yayınlanan  dış  politika  konseptinde  de 
açıkça  belirtildiği  gibi,  ülkenin  enerji  kaynak-
larının  ihracatının  ekonomik  büyümeyi  hızlan-
dırmak  için  arttırılması  ve  ülkenin  doğalgaz  ih-
raç alanını ABD’den Japonya’ya kadar geniş bir 
alanda  genişletilmesi  hedeflenmiştir.  Zira  enerji 
devlet  ekonomisinin  en  önemli  kaldıraçların-
dandır. Ülke gelirlerinin yaklaşık %40’ı bu sek-
törden elde edilmektedir.  
Ülkenin  zengin  doğalgaz  kaynaklarının 
satışından gelen gelirlerin enerji gelirleri içindeki 
payı  da  çok  yüksektir.  Bu  bağlamda,  bu  sektör-
den elde edilen gelirlerin arttırılması için, sektö-
rün  en  çok  gelir  elde  ettiği  ihracatı  arttıracak 
politikaların izlenmesi gerekmektedir.  
Đhracat  alanının  genişletilmesi  hedefi,  diğer 
doğalgaz  üreticileri  ile  olan  rekabeti  de  arttıra-
caktır.  Rusya’nın  doğalgaz  kaynakları  açısından 
dünyadaki lider konumu, ülkenin pazardaki reka-
bet  gücünü  arttırmaktadır.  Çevresel  avantajları 
ve  petrole  kıyasla  daha  ucuz  bir  kaynak  olması 
nedeniyle, dünya çapında doğalgaz talebi artmış-
tır. Rusya’nın artan talebi uzunca bir süre karşı-
                                                 
9
   Jonathan P. Stern, “The Ukrainian-Russian Gas Crisis of 
January  2006”,  Oxford  Institute  for  Energy  Studies, 
Ocak 2006, s. 12–13.  
10
  Vladimir  Yefanov,  “Aleksey  Miller:  Gazovoy  Roman-
tizm Zakonçil’sya”, Rossiiskaya Gazeta, 30 Ocak 2004, 
s.  1.,  “Gazprom  Nameren  so  Sleduyuşevo  Goda  v  Tri 
Raza Povisit Tsenu na Gaz dlya Belarussii”, Rossiis-kaya 
Gazeta,  4  Nisan  2006,  Nadejda  M.  Victor,  “Gazprom’s 
Looming Crisis”, St.  Petersburg  Times, 11 Nisan 2006, 
s.  10.  Son  olarak,  Mayıs  2006’da  Beyaz  Rusya’ya  2007 
yılından  itibaren  uygulanacak  doğalgaz  birim  fiyatının 
46.68 dolardan 200 dolar olacağı açıklanmıştır. “Gazprom 
Derjit  Belorussiyu  za  Evropu  Gaz  Oboydet’sya  Yey  v 
200$”, Kommersant, 30 Mayıs 2006. 
layabilecek  kapasitede  zengin  doğalgaz  kaynak-
larına  sahip  olması  ve  Ortadoğu’daki  istikrarsız 
ortam  nedeniyle  bu  bölgede  üretilen  doğalgaz 
yerine  Rus  doğalgazının  tercih  edilmesi  gibi 
faktörler de Rusya’yı dünya doğalgaz pazarında 
avantajlı bir konuma sokmaktadır.
11
  
Diğer  taraftan,  özellikle  Putin  döneminde 
izlenen etkin enerji diplomasisi hedeflenen enerji 
politikalarının  hayata  geçirilmesini  olanaklı 
kıldığı  gibi,  ülkenin  eski  Sovyet  Cumhuriyetleri 
başta  olmak  üzere,  politika  ve  güvenlik  alanla-
rındaki  çıkarlarının  hayata  geçirilmesine  yönel-
diği  de  gözlenmektedir.  Đleride  ele  alacağımız 
üzere, Orta Asya devletleri ile yapılan enerji an-
laşmalarının  ardından  askeri  ve  ekonomi  alan-
larında  yapılan  işbirliği  anlaşmalar,  Rusya’nın 
enerjiyi  geniş  kapsamlı  ve  uzun  dönemli  çıkar-
ları için kullandığının ve böylece enerjinin, Rus 
etki  alanını  genişletmeye  yönelik  politikalara 
hizmet ettiğini göstermektedir.  
Rusya’nın izlediği enerji politikaları ile ilgili 
dikkat  çeken  noktalardan  biri  de  Rusya’nın 
Sovyetler  döneminden  beri  uluslararası düzeyde 
enerji  alanında  işbirliğini  sağlamak  amaçlı  ku-
rulan  uluslararası  örgütlere  üye  olmamasıdır. 
Bu  bağlamda  Rusya  OPEC  (Petrol  Đhraç  Eden 
Ülkeler  Örgütü)  ve  IEA  (Uluslararası  Enerji 
Ajansı) gibi örgütlerin üyesi değildir.  
Yalnız,  enerji  alanında  işbirliğini  sağlamak 
amaçlı bazı adımlar atılmıştır. Örneğin, Avrupa’-
da  enerji  güvenliğinin  sağlanmasını  öngören  ve 
tekellerin  engellenmesini  amaçlayan  Avrupa 
Enerji  Beratı  imzalanmış;  ancak  henüz  parla-
mento  onayından  geçmemiştir.
12
 Yine,  Orta 
Asya’daki  doğalgaz  ve  petrol  üreticisi  ülkelerle 
enerji  kaynaklarının  üretimi,  fiyatlandırması  ve 
ulaştırılması  konularında  işbirliğini  kurumsal 
düzeye  taşıyacak  girişimlerde  bulunulmuştur. 
Örneğin,  1993  yılında  Başbakan  V.  Çernomir-
din’in  girişimleri  ile  Kazakistan,  Özbekistan  ve 
Türkmenistan ile Surgut Anlaşması imzalanmış, 
OPEC  benzeri  bir  kurumsal  yapının  Orta  Asya 
ülkeleri ile kurulması hedeflenmiştir.
13
  
 
                                                 
11
  Fiona  Hill,  Florence  Fee,  “Fuelling  the  Future:  The 
Prospects for Russian Oil and Gas”, Demokratizatsiya, 
Sonbahar 2002, Vol.10, Issue 4, s. 462–463. 
12
  Gazprom,  şirket
 
çıkarlarına  ters  düşmesi  nedeniyle, 
beratın  parlamentoda  onaylanmasına  karşı  çıkmaktadır. 
Rus  tarafı  çeşitli  vesilelerle  beratta  düzenlemeler  yapıl-
ması  durumunda  parlamento  tarafından  onaylanmasının 
olası  olduğunu  bildirmiştir.  Bkz.:  “Rossiya  Odobryayet 
Energetiçeskuyu  Hartiyu  v  Yeyo  Buduşem  Đspravlen-
nom Variante”, Kommersant, 13 Haziran 2006, s. 14. 
13
  Pavillionis, Giragosian, a.g.m., s. 25. 

---