Microsoft Word Design Glo Kongre doc
Yüklə 1,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
Caucasus and Central Asia in the Globalization Process 336 Putin döneminde özellikle doğalgaz alanın- da, ikili düzeyde stratejik işbirliğini geliştirilmek amaçlı yapılan girişimleri örgütsel düzeye taşı- yacak adımlar atılmıştır. 21 Ocak 2002’de Putin, Kazakistan, Özbekistan ve Türkmenistan’a Orta Asya Doğalgaz Üreticileri Birliği’ni kurmak için çağrıda bulunmuştur. 14 1 Mart 2002 tarihinde, Rusya, Kazakistan, Özbekistan ve Türkmenistan arasında, doğalgaz üreticilerinin çıkarlarının ko- runması ve enerji alanında işbirliğinin sağlan- ması konusunda anlaşma sağlanmıştır. 15 Bazı yazarlar, Putin’in bu projesine “Orta Asya Gaz OPEC’i” yakıştırması yapmıştır; ancak örgütün ülkelerarası işbirliğinden çok Rusya’nın ülkeler üzerindeki eski etki gücünü yeniden yaratmak ve hatta bu etkisini küresel düzeye taşımak istediği şeklinde yorumlanmış- tır. 16 Buna karşılık, Haziran 2006’daki Şangay Đşbirliği Örgütü Zirvesi sırasında, Rusya’nın ardından en büyük doğalgaz kaynaklarına sahip olan Đran’ın “Gaz OPEC” çağrısı sonrası, sorulara hedef olan Rus Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Rusya’nın gündeminde böyle bir plan olmadığını açıklamıştır. Putin ise, işbirliğinin arttırılabileceği ve Đran-Hindistan arasında do- ğalgaz boru hattı inşa edilmesine yönelik pro- jenin destekleneceğini açıklamıştır. Putin'in do- ğalgaz endüstrisinin çıkarları ile örtüşen bu girişimi devlet başkanının doğalgaz endüstrisi ile sıkı ilişki içinde olduğunu göstermesi açısından da anlamlıdır. 17 Toparlarsak, 2000’li yıllarda izlenen Rus enerji diplomasisi, ülkenin yeniden dünyanın dev ekonomik ve politik güçlerinden biri olmasını sağlayacak hedeflerin hayata geçirilmesine yönelmektedir. Bu bağlamda Orta Asya’da izle- nen enerji diplomasisinin azami düzeyde etkili olması bu hedeflerin hayata geçirilmesi açısın- dan önem taşımaktadır. Eski etki alanındaki dev- letlerle olan ilişkilerde enerjinin etkili bir araç olması ve ekonomiden politikaya çok geniş bir alandaki çıkarların sağlanmasına yönelmesi bize, enerjinin jeopolitiğinden bahsetme olanağı ver- mektedir. 14 Stephen Blank, “Russia Realizes Its Cartel”, Central Asia-Caucasus Analyst, Vol.6, No.23, 30 Kasım 2005, s. 10. 15 Vladimir Saprykin, “Gazprom of Russia in the Central Asian Countries”, Central Asia and the Caucasus, 1 Mayıs 2004, s.17. 16 Ariel Cohen, “The Putin-Turkmenbashi Deal of the Century: Towards a Eurasian OPEC?”, Central Asia Caucasus Analyst, 7 Mayıs 2003, s.7–9. Natalia Grib, Vadim Visloguzov, ”Gazovoya Opeka: Gazprom Grozit EC Cozdaniem Kartelya”, Kommersant, 29 Mayıs 2006, s.1. ve s. 14. 17 Hill, Fee, a.g.m., s. 474. Dış politika hedeflerinin yanında, ülkenin enerji sektöründeki problemlerin de Hazar da izlenen politikalar üzerinde son derece etkili olduğunu da vurgulamamız gerekmektedir. Çün- kü bu problemlerin Rusya açısından orta ve uzun vadede çözümü Hazar’daki enerji kaynaklarının kontrolü ile doğrudan ilişkilidir. Diğer bir ifa- deyle, bölge devletlerinin diğer pazarlara ulaş- masını ve Rusya’ya rakip olmasını engelleyen ve Rusya ile ekonomik ve stratejik işbirliğine zorlayan bölge enerji kaynaklarının Rusya ta- rafından kontrolü, ülke enerji sektöründeki problemlerin çözümüne de yardımcı olmak- tadır. Dünyanın en zengin ve yüksek kalitedeki doğalgaz kaynaklarına sahip olmasına rağmen Rusya’yı dezavantajlı kılan faktörler de bulun- maktadır. Bu faktörler nelerdir? Đlk olarak, Đran, Katar ve Cezayir gibi diğer doğalgaz üreticilerine kıyasla ülkedeki iklim ko- şulları son derece çetindir. Bu ülke içindeki tüketimin yüksek düzeyde olmasına neden ol- makta, ihraç edilecek doğalgaz miktarının iste- nen düzeyde arttırılamamasına neden olmaktadır. Đkincisi, iç piyasada uygulanan düşük fiyat poli- tikası, devletin ve özellikle Temmuz 2006’daki yasal düzenleme ile doğalgaz ihraç hakkının tamamını 18 elinde bulunduran Gazprom’un çaba- larına rağmen büyük sanayi kuruluşlarındaki do- ğalgaz tüketimi azalmamaktadır. Ayrıca iç piya- sadaki enerji ihtiyacının karşılanması yasayla güvence altına alınmıştır. Bu durum doğalgaz sağlayıcısı şirketler ile diğer kuruluşlar arasında krizlere neden olmaktadır. (Örneğin Gazprom ve Birleşik Enerji Sistemi arasındaki krizler) Üçün- cüsü, son yıllarda makro ekonomik göstergelerde gözle görülen bir iyileşme olmasına rağmen- ki; bunda enerji gelirlerinin payı çok yüksektir- sektörün ihtiyaç duyduğu yatırımların gereken hızda yapılamamasına neden olmaktadır. Zira doğalgazın büyük bir bölümü iklim ve coğrafi koşulların son derece çetin olduğu kuzey bölge- lerde bulunmaktadır. Bu bölgelerdeki doğalgaz üretimi yüksek maliyetli teknoloji yatırımlarını gerekli kılmaktadır. Yine ülkedeki doğalgaz da- ğıtım ağı da yenileme ve kapasite genişletme yatırımlarına ihtiyaç duymaktadır. Son olarak, özellikle geçiş döneminde çok aktörlü bir yapıda enerji kararlarının alınması, farklı ve dönemsel çıkarlara sahip kişi ve kuruluşların karar alma süreçlerine dâhil olması istikrarlı bir enerji politikası izlenmesine engel olduğu gibi özellikle 90’lı yıllarda enerji kaynaklarından elde edilen 18 Rossiiskaya Federatsiya Federalnıy Zakon “Ob Eksporte Gaza”, Moskova, No:117 F-3, 18 Temmuz 2006, (çevrimiçi) http://document.kremlin.ru/doc.asp?ID =034809, 25 Ağustos 2006. Yüklə 1,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|